سؤال 916. طلاق بر چند قسم است؟
جواب: طلاق بر دو قسم است: «طلاق بائن» و «طلاق رجعى» و طلاق بائن بر پنج قسم است:
الف) طلاق زنى که نُه سالش تمام نشده.
ب) طلاق زن یائسه، یعنى زنى که بیشتر از 50 سال دارد.
ج) طلاق زنى که شوهرش بعد از عقد، با او نزدیکى نکرده باشد.
د) طلاق سوم زنى که او را سه بار طلاق داده اند.
هـ) طلاق خلع و مبارات که شرح آن بعداً خواهد آمد.
سؤال 917. طلاق بائن و رجعى چه تفاوتى دارد؟
جواب: طلاق بائن آن است که مرد در آن حقّ رجوع به زن خود را ندارد، ولى در طلاق رجعى تا وقتى زن در عدّه است مرد مى تواند به او رجوع کند.
سؤال 918. منظور از رجوع که در سؤال بالا مطرح شد چیست؟
جواب: منظور از رجوع آن است که مرد بدون عقد با زن آشتى کند و او را مجدّداً به همسرى بپذیرد.
سؤال 919. رجوع شرایط خاصى دارد؟
جواب: لازم نیست مرد هنگام رجوع کردن شاهد بگیرد، یا به زن خبر دهد، حتّى اگر بدون این که کسى بفهمد بگوید: به همسرم رجوع کردم صحیح است.
سؤال 920. آیا مرد مى توان با دریافت پول از زن یا به واسطه مصالحه با او حق رجوع را منتفى کند؟
جواب: خیر، حقّ رجوع از بین نمى رود.
سؤال 921. آیا در عدّه طلاق سوم هم حق رجوع باقى است؟
جواب: هرگاه همسرش را دوبار طلاق دهد بعد عقدش کند و یا به او رجوع کند (و بنابر احتیاط واجب در هر بار نزدیکى نماید و بعد از دیدن حیض و پاک شدن او را طلاق دهد) در مرتبه سوم که او را طلاق داد آن زن بر او حرام مى شود و تنها در صورتى بر او حلال خواهد شد که بعد از گذشتن عدّه به عقد دائم شوهر دیگرى درآید و با او نزدیکى کند، سپس او را طلاق دهد، بعد از عدّه; شوهر اوّل مى تواند با او ازدواج کند.
سؤال 922. رجوع بر چند قسم است؟
جواب: رجوع کردن بر دو قسم است:
الف) سخنى بگوید که معنایش این باشد که آن زن را دوباره به همسرى خود پذیرفته است.
ب) کارى انجام دهد که همین معنى را برساند.
سؤال 923. هرگاه مرد همسرش را طلاق رجعى دهد مى تواند او را از منزل بیرون کند؟
جواب: نمى تواند او را از خانه اى که موقع طلاق در آن بوده بیرون کند (مگر در بعضى از موارد خاص).
سؤال 924. هرگاه مرد همسرش را طلاق رجعى دهد زن مى تواند از منزل خارج شود؟
جواب: بر زن حرام است که براى کارهاى غیر لازم از آن خانه بیرون رود.
سؤال 925. زوجه اى در طلاق خلعى، مهریه خویش را به زوج مى بخشد و پس از طلاق در ایام عدّه به بذل خود رجوع مى کند، در این صورت زوج حق رجوع به زوجیت دارد، امّا اگر زوج به زوجه رجوع نکرد، آیا مهریه متعلّق به زوجه است؟ حکم سایر احکام طلاق رجعى، از قبیل نفقه زوجه و توارث و غیره، چیست؟
جواب: با رجوع زوجه به بذل در ایام عدّه، طلاق رجعى مى شود و احکام آن را دارد، و مهر را باید به او بدهد.
سؤال 926. آیا زن در زمان عدّه طلاق رجعى، به جزء مسأله تمکین، تمام احکام زوجه را دارد؟ یعنى حقّ نفقه، لباس، منزل، مهریه دارد و باید از شوهر اطاعت کند و از منزل خارج نشود؟
جواب: آرى تمام احکام و حقوق زوجیت، که در بالا ذکر شد، را دارد.
سؤال 927. در طلاق رجعى که نباید زوجه مطلّقه از منزلى که با همسر خود در آن زندگى مى کرده خارج شود و زوج حق ندارد تا زمانى که عدّه باقى است او را از منزل بیرون کند، آیا این نهى، وظیفه کیست؟ زوجین یا محضر که صرفاً طلاق را ثبت مى کند یا مجرى صیغه طلاق یا دادگاه که اجازه طلاق را صادر مى کند. و اگر در موقع اجراى صیغه طلاق زوجین جدا از هم زندگى کنند، یا طلاق در شهر غربت واقع شود و زوجین اهل یک محل نباشند، تکلیف چیست؟
جواب: به مقتضاى آیه شریفه قرآن و سایر ادلّه، این نهى وظیفه زوجین است ولى دادگاه یا محضر به مقتضاى مسأله ارشاد جاهل وامر به معروف، آنها را واقف بر این حکم مى کنند و در صورت جدا بودن مسکن آن دو چنانچه مطابق رضایت طرفین انجام شده باشد و جدایى آنها به معناى قهر کردن از یکدیگر نباشد، اشکالى ندارد.
سؤال 928. زید همسر خود را طلاق رجعى مى دهد و از هم جدا مى شوند، مرددر یک شهر و زن در شهر دیگر به سر مى برد و قبل از انقضاى عدّه، مرد رجوع مى کند ولى زن مطّلع نمى شود و پس از انقضاى عدّه، زن ازدواج مى کند وظیفه چیست؟ یا مرد رجوع کرده و زن هم تمایل نشان مى دهد ولى پدر و برادران زن اجازه نمى دهند برگردد و الان چند سالى گذشته و زن ازدواج نکرده آیا زوجیت اوّل برقرار است؟
جواب: اگر رجوع مسلّم باشد عقد دوم باطل است و گذشتن زمان طولانى اثرى ندارد و نیز عقد زوجیت با اعراض از بین نمى رود و طلاق لازم است تا از یکدیگر جدا شوند.
سؤال 929. کسى که در عدّه رجعى به زن رجوع کند و فوراً پشیمان شود و بگوید همان جدایى و طلاق برقرار باشد، آیا صرف پشیمانى از رجوع کافى است و یا این که طلاق مجدّد لازم است اگر طلاق لازم است چه زمانى باید انجام گیرد؟
جواب: پشیمانى فایده ندارد و با رجوع کردن، آن زن همسر او مى باشد و اگر بخواهد جدا شود باید مجدّداً طلاق دهد.
سؤال 930. اگر مردى زن خود را طلاق دهد امّا ورثه زن به آن مرد بگویند که فلان مقدار پول بگیر و طلاق مده، آیا شوهر مى تواند رجوع کند؟
جواب: مردى که همسرش را طلاق داده مى تواند پولى بگیرد و رجوع کند و اگر غیر طلاق رجعى است احتیاج به عقد مجدّد دارد.
سؤال 931. هرگاه طبق ادّعاى زوج، زوجه مرتکب عمل منافى عفّت شده، و زوج نسبت به وى ظنین باشد، و نگه دارى وى تا پایان عدّه در منزل مشترک، احتمال تشنّج و درگیرى ما بین طرفین را به همراه داشته باشد، و زوج براى جلوگیرى از این مشکل، متقبّل هزینه مسکن جداگانه و اسکان همسرش در آن منزل شود. آیا در صورت صدور حکم طلاق رجعى توسّط دادگاه صالحه، و اسکان زوجه در ایام عدّه در منزل جداگانه به هزینه زوج، اجراى صیغه طلاق و ثبت آن از نظر شرع انور اسلام مانع شرعى دارد؟
جواب: در فرض مسأله، چون احتمال خطر، یا ضرر، یا مفسده اى وجود دارد، عمل کردن به ترتیب فوق مانعى ندارد.
سؤال 932. زوج و زوجه اى در اصل رجوع و انقضاى مدّت عدّه طلاق رجعى اتّفاق نظر دارند، ولى در این که کدام زودتر واقع شده، اختلاف دارند. قول کدام یک مقدّم است؟
جواب: در صورتى که تاریخ طلاق معلوم باشد، و تاریخ رجوع مجهول; رجوع بى اثر خواهد بود. و اگر بالعکس بوده باشد، رجوع مؤثّر است. و اگر تاریخ هر دو مجهول باشد، رجوع فایده اى ندارد.
سؤال 933. مردى زوجه اش را طلاق رجعى داده است. زوج مدّعى رجوع به طلاق، و زوجه منکر آن است. حکم شرعى در دو فرض بالا در اثناى عدّه و پس از آن چیست؟
جواب: اگر در اثناى عدّه باشد، این کار خود رجوع محسوب مى شود. و اگر بعد از عدّه باشد، بدون دلیل پذیرفته نمى شود.
سؤال 934. مرتد فطرى که توبه کند حق رجوع را دارد؟
جواب: بعد از توبه میتواند در عده با همان زن ازدواج کند.
سؤال 935. شخصى زوجه مدخولٌ به خود را طلاق مى دهد و تمام مهر المسمّى را به زوجه پرداخت مى کند، زوجه فقط نفقه ایام عدّه را به زوجش بذل و گذشت مى نماید، در قبال بذل نفقه ایام عدّه، آیا طلاق خلعى مى باشد یا رجعى؟ (در صورتى که مهریه را خود دریافت مى نماید).
جواب: بذل نفقه ایام عدّه کافى نیست; زیرا هنوز نفقه اى واجب نشده است; به علاوه زوجه مختلعه نفقه ندارد، نفقه مخصوص مطلّقه رجعیه است، بنابراین طلاق مذکور رجعى است.
سؤال 936. چنانچه برابر مقرّرات شرع و قانون براى غایب مفقودالاثر، حکم طلاق صادر گردد، زوجه باید به میزان عدّه وفات عدّه نگهدارد و هرگاه زوج قبل از انقضاى عدّه بازگردد، حقّ رجوع دارد. حال اگر زوجه مطلّقه غایب مفقودالاثر، یائسه یا غیر مدخوله باشد و زوج در حین عدّه مراجعت نماید، آیا باز هم زوج حقّ رجوع دارد، و یا چون یائسه، یا غیر مدخولٌ به است، دیگر حقّ رجوع براى زوج نمى باشد؟ به عبارت دیگر طلاق غایب مفقودالاثر مطلقاً رجعى است ولو در زن یائسه و غیر مدخولٌ به، یا چنین نیست؟
جواب: این حکم ظاهراً شامل یائسه و غیر مدخوله نمى شود و حقّ رجوع ثابت نیست.