38 عاجزترین مردم

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

صفحه کاربران ویژه - خروج
مرتب سازی بر اساس
 
گفتار معصومین(علیهم السلام) ج2
39 صدقه و أجل37 نعمت هاى الهى

حضرت على(علیه السلام) مى فرمایند: «أَعْجَزُ النَّاسِ مَنْ عَجَزَ عَنِ اکْتِسابِ الإخوَانِ، وَأَعْجَزُ مِنْهُ مَنْ ضَیَّعَ مَنْ ظَفِرَ بِهِ مِنْهُمْ; ناتوان ترین مردم کسى است که در دوست یابى ناتوان باشد، و از او ناتوان تر کسى است که دوستان خود را از دست بدهد».(1)

در روایات و تعبیرات اسلامى، مسلمانان نسبت به یکدیگر به عنوان برادر شناخته شده اند و قرآن هم این تعبیر را دارد: «(إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ فَأَصْلِحُوا بَیْنَ أَخَوَیْکُمْ); مؤمنان برادر یکدیگرند; پس بین دو برادر خود صلح و آشتى برقرار سازید».(2)

همچنین قرآن در مورد غیبت مى فرماید: غیبت نکنید چون کسى که غیبت مى کند مثل این است که گوشت برادر مرده اش را خورده است. این تعبیر بسیار پر معناست، معنایش این است که خداوند مسلمانان را مثل یک خانواده مى داند و نزدیک ترین عواطف در کلمه برادر نهفته است. و حدیث مورد بحث هم به این نکته اشاره دارد که از همه ناتوان تر کسى است که نتواند براى خودش برادرى کسب کند و عاجزتر از این شخص هم کسى است که دوستانى به دست آورده اما توان نگهدارى آنها را ندارد.

درباره داشتن دوست و اخوت و برادرى در اسلام بسیار تأکید شده است; چرا که انسان در زندگى مشکلات فراوانى اعم از مادّى و معنوى دارد و دوستان صمیمى انسان را از لغزش ها حفظ مى کنند و مشاور خوبى براى انسان هستند، یک عقل، زیاد خطا دارد امّا اگر عقل ها با هم جمع شوند خطا کم مى شود. انسان حبّ ذات دارد و عیب هاى خود را نمى بیند امّا دوست خوب، عیب هاى او را مى بیند و به او تذکّر مى دهد و باعث کمال او مى شود.

حس انزواطلبى کاملاً نکوهیده و ناپسند است. اساس اسلام بر اجتماع و زندگى گروهى است، چرا که همان گونه که «اَلشّاذُ مِنَ الْغَنَمِ لِلذّئْبِ; خوراک گرگ، گوسفندان تک رو هستند»، همین طور «اَلشّاذُ مِنَ النّاسِ لِلشَّیْطان; خوراک شیطان هم انسان هاى تنها و گوشه گیر هستند»، زود گمراه و آلوده به انواع گناهان مى شوند. اینکه حدیث مى فرماید کسى که نتواند دوست پیدا کند شخص عاجزى است به خاطر این است که پیدا کردن دوست کار مشکلى است و اگر یک اصل در زندگى انسان رعایت شود مى تواند دوستان زیادى پیدا کند و آن این است که حاضر باشد آنچه براى خود مى خواهد براى دیگران هم بخواهد و آنچه براى خود مى پسندد براى دیگران هم بپسندد.

امام على(علیه السلام) دوست و برادر حقیقى را این چنین توصیف مى کند: «إنّ أخاکَ حَقّاً مَنْ غَفَرَ زَلّتک وسدّ خَلّتک وقبِلَ عُذْرَکَ وسَتَرَ عَوْرَتَکَ ونَفى وَجَلَک وحَقّق أمَلَکَ; برادر حقیقى تو آن است که از لغزشت درگذرد، نیازت را برآورد، پوزش تو را بپذیرد، عیبت را بپوشاند، ترس را از تو دور کند و آرزویت را برآورد».(3)

و همچنین مى فرمایند: «أخوکَ الّذِی لا یَخْذِلُکَ عِنْدَ الشِّدَّةِ وَلا یَغْفَلُ عَنْکَ عِنْدَ الجَرِیرَةِ وَلا یَخْدَعُکَ حِیْنَ تَسْأَلُه; برادر تو آن کسى است که هنگام سختى تنهایت نگذارد و هنگام گناه از تو غافل نشود و هرگاه از او چیزى مى پرسى فریبت ندهد».(4)

همان طور که قبلاً گفتیم روایات ما افراد با ایمان را متّحد و یکى به حساب مى آورد و تشبیهات جالبى در این زمینه وارد شده است. رسول خدا(صلى الله علیه وآله)مى فرمایند: «اَلْمُؤْمِنُ لِلْمُؤمِنِ کَالبُنیانِ یُشَیِّدُ بَعضُهُ بَعضاً; افراد با ایمان نسبت به یکدیگر همانند اجزاى یک ساختمانند که هر جزئى از آن جزء دیگر را محکم نگاه مى دارد».(5)

و همچنین فرموده اند: «مَثَلُ المُؤمِنینَ کالنَّفْسِ الواحِدَةِ; مؤمنان همچون یک روحند».(6)

و نیز از ایشان روایت شده است که: «مَثَلُ المُؤْمِنینَ فی تَوَادِّهِمْ وتَراحُمِهِمْ وَتَعَاطُفِهِم مَثَلُ الجَسَدِ إذا اشْتَکى مِنهُ عُضْوٌ تَداعى لَهُ سائِرُ الجَسَدِ بالسَّهَرِ والحَمَّى; مثل افراد با ایمان در دوستى و نیکى به یکدیگر همچون اعضاى یک پیکر است که چون بعضى از آن رنجور شود و به درد آید اعضاى دیگر را قرار و آرامش نخواهد بود.(7)

بنى آدم اعضاى یک پیکرند *** که در آفرینش زیکدیگرند

چو عضوى به درد آورد روزگار *** دگر عضوها را نماند قرار

تو کز محنت دیگران بى غمى *** نشاید که نامت نهند آدمى حدیث جالبى از رسول خدا درباره بهترین برادران وارد شده که مى فرمایند: «خَیْرُ اِخوانِکَ مَن اَعانَکَ عَلى طاعةِ اللهِ، وَصَدَّکَ عَن مَعاصیهِ، وأَمَرَکَ بِرِضاهُ; بهترین برادر تو کسى است که در راه اطاعت خدا یاریت رساند و از نافرمانى هاى او بازت دارد و به خشنودى او فرمانت دهد».(8)

از مجموع روایات به دست مى آید که بهترین برادر کسى است که این صفات را داشته باشد: تو را نصیحت کند، به تو کمک کند، اگر به تو نیازمند شد از تو بگذرد، دوستیش براى خدا باشد، براى انجام کارهاى نیک بشتابد و تو را نیز به نیکوکارى بکشاند و به نیکى فرمانت دهد و در انجام آن کمکت کند، عیب هایت را به تو پیشکش کند.

در حدیثى رسول خدا(صلى الله علیه وآله) فرموده اند: «المُؤمِنُ مِرآةٌ لأخیهِ المُؤْمنِ، یَنْصَحُهُ إذا غابَ عنه، ویُمیطُ عنه ما یَکْرَهُ إذا شَهِدَ; مؤمن آینه برادر مؤمن خویش است. در غیابش خیرخواهى او مى کند و در حضورش، امور ناخوشایند را از او دور مى گرداند».(9)

و در زمینه برآوردن حاجت برادر دینى، امام صادق(علیه السلام) فرموده است: «مَن قَضى لأخیهِ المُؤمنِ حَاجةً قَضى اللهُ لَهُ یَومُ القیامةِ مائةَ ألفِ حاجة; هر کس یک نیاز از برادر مؤمن خود را برطرف سازد، خداوند بزرگ در روز رستاخیز صد هزار نیاز او را برآورده خواهد کرد».(10)


1. نهج البلاغه، حکمت 12.
2. سوره حجرات، آیه 10.
3. میزان الحکمه، ج 1، ص 54.
4. بحارالانوار، ج 77، ص 269.
5. تفسیر ابوالفتوح رازى، ج 2، ص 450.
6. همان مدرک.
7. همان مدرک.
8. میزان الحکمه، ج 1، ص 57.
9. بحارالانوار، ج 74، ص 233.
10. میزان الحکمه، ج 1، ص 62.

 

39 صدقه و أجل37 نعمت هاى الهى
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Lotus
Mitra
Nazanin
Titr
Tahoma