5. شرایط انفاق

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

صفحه کاربران ویژه - خروج
مرتب سازی بر اساس
 
گفتار معصومین(علیهم السلام) ج2
1. تجسّم اعمال4. اثرات انفاق

در آیات و روایات، شرایطى براى انفاق کردن عنوان شده است که مهمترین آنها را ذکر مى کنیم:

اوّل آنکه از بهترین قسمت مال انتخاب شود نه از اموال کم ارزش;

«(یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَنفِقُوا مِنْ طَیِّبَاتِ مَا کَسَبْتُمْ وَمِمَّا أَخْرَجْنَا لَکُمْ مِّنَ الاَْرْضِ وَلاَ تَیَمَّمُوا الْخَبِیثَ مِنْهُ تُنفِقُونَ وَلَسْتُمْ بِآخِذِیهِ إِلاَّ أَنْ تُغْمِضُوا فِیهِ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللهَ غَنِىٌّ حَمِیدٌ);
اى کسانى که ایمان آورده اید از اموال پاکیزه اى که به دست آورده اید! و از آنچه از زمین براى شما خارج ساخته ایم (از منابع و معادن و درختان و گیاهان)، انفاق کنید، و براى انفاق، به سراغ اموال بى ارزش نروید در حالى که خودِ شما، (به هنگام پذیرش اموال) حاضر نیستید آنها را بپذیرید، مگر از روى اغماض و کراهت، و بدانید خداوند، بى نیاز و ستوده است».(1)

دوم: از اموالى که مورد نیاز شماست انفاق کنید; «(وَیُؤْثِرُونَ عَلَى أَنْفُسِهِمْ وَلَوْ کَانَ بِهِمْ خَصَاصَةٌ); آنها دیگران را بر خود مقدم مى دارند هر چند خودشان به شدّت نیازمند باشند».(2)

سوم: به کسانى انفاق کنید که سخت به آن نیازمندند.

چهارم: انفاق باید از اموال حلال باشد چون خداوند فقط آنها را مى پذیرد;

«(إِنَّمَا یَتَقَبَّلُ اللهُ مِنَ الْمُتَّقِینَ); خداوند تنها از پرهیزکاران مى پذیرد».(3)

در حدیثى رسول خدا(صلى الله علیه وآله) فرموده اند: «لا یَقْبَلُ اللهُ صَدَقَةً مِن غُلول; خداوند هیچ گاه انفاقى را که از طریق خیانت است، نمى پذیرد».(4)

در حدیثى از امام صادق(علیه السلام) مى خوانیم که شخصى خدمت حضرت عرض کرد: دو آیه در قرآن است که من هر چه به آنها عمل مى کنم نتیجه نمى گیرم. امام فرمود: کدام آیه است. عرض کرد: یکى آیه «(ادْعُونِى أَسْتَجِبْ لَکُمْ); مرا بخوانید تا (دعاى) شما را اجابت کنم».(5) من خدا را مى خوانم اما دعایم مستجاب نمى شود. (امام جواب داد) آیه دوم اینکه خداوند مى فرماید: (وَمَا أَنفَقْتُمْ مِنْ شَىْء فَهُوَ
یُخْلِفُهُ
)(6) اما من در راه خدا انفاق مى کنم ولى چیزى که جاى آن را پر کند عاید من نمى شود. امام فرمود: آیا فکر مى کنى خداوند از وعده خود تخلّف کرده؟ عرض کرد: نه. فرمود: پس چرا چنین است؟ عرض کرد نمى دانم. امام(علیه السلام) فرمود: «لَوْ أنَّ أحَدَکُم اکْتَسَبَ المَالَ مِن حِلِّهِ، وَأنْفَقَهُ فی حِلِّهِ، لَمْ یُنْفِقْ دِرْهَماً إلاّ اُخْلِفَ عَلَیهِ; اگر کسى از شما مال حلالى به دست آورد و در راه حلال انفاق کند هیچ درهمى را انفاق نمى کند مگر اینکه خدا عوضش را به او مى دهد».(7)

حدیثى به همین مضمون از رسول خدا وارد شده که فرموده اند: «ما تَصَدّقَ أحَدُکُم بِصَدَقة مِن کَسْبِ حَلال ـ وَلاَ یَقبَلُ الله إلاّ الطیِّبَ ـ إلاّ أخَذَها الرّحمنُ بِیَمینِه وإن کانَتْ تَمْرَةً فتَرْبُو فی کفِّ الرّحمنِ حتّى تکونَ أعْظَمَ مِن الجَبَلِ; هیچ کس از شما صدقه اى از درآمد حلالى نمى پردازد ـ و البتّه خداوند جز حلال قبول نمى کند ـ مگر اینکه خداوند با دست راست خود آن را مى گیرد حتّى اگر یک دانه خرما باشد، سپس در دست خدا رشد مى کند تا بزرگ تر از کوه شود».(8)

پنجم: این که انفاق نباید همراه با منّت و آزار باشد; (یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لاَ تُبْطِلُوا صَدَقَاتِکُمْ بِالْمَنِّ وَالاَْذَى); اى کسانى که ایمان آورده اید! صدقات خود را با منّت و آزار باطل نسازید».(9)

ششم: انفاق اگر پنهان باشد بهتر است; «(وَإِنْ تُخْفُوهَا وَتُؤْتُوهَا الْفُقَرَاءَ فَهُوَ خَیْرٌ لَّکُمْ); و اگر آنها را مخفى ساخته و به نیازمندان بدهید براى شما بهتر است».(10)

امام باقر(علیه السلام) مى فرمایند: «البِرُّ وَصَدَقَةُ السِّرِّ یَنْفِیانِ الفَقْرَ وَیَزِید فی العُمْرِ ویَدْفَعانِ عَنْ سَبْعِین مِیْتَةِ سُوء; نیکوکارى و انفاق پنهانى فقر را برطرف ساخته، عمر را زیاد و از هفتاد گونه مرگ و میر بد جلوگیرى مى کند».(11)

امام على(علیه السلام) فرموده است: «وَصَدَقَةُ السِّرِّ فإنَّهَا تُکَفِّرُ الْخَطیئَةَ; صدقه نهانى است که گناه را پاک مى کند».(12)

در حدیثى امام صادق(علیه السلام) فرموده اند: جلوى چشم مردم صدقه نده، تا تو را ستایش کنند. زیرا اگر چنین کنى، هر آینه پاداش خود را گرفته اى، بلکه اگر با دست راستت صدقه دادى دست چپت خبردار نشود; زیرا آن کس که به خاطر او پنهانى صدقه مى دهى، پاداش تو را آشکارا خواهد داد.(13)

همچنین مى فرمایند: «إنّ صَدَقَةَ اللیلِ تُطفِىءُ غَضَبَ الرَّبّ، وَتَمحُو الذَّنبَ العظیم; صدقه شبانه، خشم پروردگار را فرو مى نشاند وگناه بزرگ را پاک مى کند».(14)

هفتم: انفاق باید همراه با اخلاص باشد; «(یُنفِقُونَ أَمْوَ الَهُمُ ابْتِغَاءَ مَرْضَاتِ اللهِ); کسانى که اموال خود را براى خشنودى خداوند انفاق مى کنند».(15)

هشتم: آنچه را که انفاق مى کند کوچک و کم اهمیّت بشمرد; «(وَلاَ تَمْنُنْ تَسْتَکْثِرُ); و منّت مگذار و عملت را بزرگ مشمار».(16)

مطلب دوم: امام مى فرمایند: هنگامى که انسان اجلش فرا مى رسد تمام اعمالش در مقابل چشمش مجسّم مى شود.

در این زمینه دو بحث را که مربوط به این قسمت حدیث است به طور مختصر توضیح مى دهیم:


1. سوره بقره، آیه 267.
2. سوره حشر، آیه 9.
3. سوره مائده، آیه 27.
4. تفسیر نمونه، ج 23، ذیل آیات 7-11 سوره حدید.
5. سوره بقره، آیه 267.
6. سوره سبأ، آیه 39.
7. تفسیر برهان، ج 3، ص 353.
8. تفسیر نمونه، ج 8، ذیل آیات 103-105 سوره توبه.
9. سوره بقره، آیه 264.
10. سوره بقره، آیه 271.
11. سفینة البحار، مادّه «صدقة».
12. نهج البلاغه، خطبه 110.
13. بحارالانوار، ج 78، ص 284.
14. بحارالانوار، ج 97، ص 125.
15. سوره بقره، آیه 265.
16. سوره مدثر، آیه 6.

 

1. تجسّم اعمال4. اثرات انفاق
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Lotus
Mitra
Nazanin
Titr
Tahoma