درس هفتم: معاد و فلسفه آفرینش

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

صفحه کاربران ویژه - خروج
مرتب سازی بر اساس
 
50 درس اصول عقائد برای جوانان
درس هشتم: بقاى روح نشانه اى بر رستاخیزدرس ششم: رستاخیز را در همین جهان بارها دیده ایم

بسیارى سؤال مى کنند خداوند ما را براى چه آفریده؟

و گاه از این فراتر مى روند مى گویند: اصلا فلسفه آفرینش این جهان بزرگ چیست؟

باغبان درخت را براى میوه مى کارد، و زمین را براى محصولى شخم کرده و بذرافشانى مى کند، باغبان آفرینش براى چه منظور ما را آفریده است؟

آیا خدا کمبود داشت که با آفرینش ما جبران مى شد؟ در این صورت باید نیازمند باشد، نیاز داشتن با مقام پروردگار و بى نهایت بودن وجود او سازگار نیست.

در پاسخ این سؤال سخن بسیار است ولى در چند جمله مى توان پاسخ روشنى را خلاصه کرد و آن این که:

اشتباه بزرگ این است که ما صفات خدا را با خودمان مقایسه کنیم، ما چون موجود محدودى هستیم هر کارى را براى رفع کمبود مى کنیم، درس مى خوانیم کمبود علم ما برطرف شود.

 کار مى کنیم کمبود مالى نداشته باشیم.

به سراغ بهداشت و درمان مى رویم سلامت ما تأمین شود.

امّا در مورد خداوند که وجودى است بى نهایت از هر نظر، اگر کارى انجام دهد باید هدف او را در بیرون وجود او جستجو کنیم، او خلق نمى کند تا سودى کند، بلکه هدف او این است تا بر بندگان جُودى کند.

او آفتابى است پرفروغ و بى انتها، بى آن که نیازى داشته باشد نورافشانى مى کند تا همگان از نور وجود او بهره مند شوند، این اقتضاى ذات بى انتها و پرفیض اوست که دست موجودات را گرفته و در مسیر تکامل به پیش مى برد.

آفرینش ما از عدم خود یک گام برجسته تکاملى بود، فرستادن پیامبران و نزول کتب آسمانى و تعیین قوانین و برنامه ها، هر یک پایه اى براى این تکامل ما محسوب مى شود.

این جهان دانشگاه بزرگى است و ما دانشجویان این دانشگاه.(1)

این جهان مزرعه آماده اى است و ما کشاورزان این مزرعه.(2)

و این جهان تجارتخانه پرسودى است و ما تاجران این بازار.(3)

ما چگونه مى توانیم براى آفرینش بشر هدفى قائل نشویم؟ در حالى که وقتى درست به اطراف خود نگاه مى کنیم و ذره ذره موجودات را مى نگریم هر کدام داراى هدفى است.

در کارگاه عجیب بدن ما هیچ دستگاهى بى هدف نیست حتّى مژه هاى چشمان ما و گودى کف پاى ما!

چگونه ممکن است ساختمان وجود ما هر ذره اش هدفى داشته باشد، امّا مجموع وجود ما بى هدف باشد؟

از وجود خودمان بیرون مى آییم، و به جهان بزرگ مى نگریم، هر دستگاهى را جداگانه داراى هدف مى بینیم، هدف از تابش آفتاب، هدف از بارش باران، هدف از ترکیب مخصوص هوا، ولى آیا ممکن است مجموع این جهان بى هدف باشد؟!

حقیقت این است که در دل این عالم پهناور گوئى تابلوى بزرگى براى نشان دادن هدف نهایى نصب شده که گاه بر اثر عظمتش نمى توانیم آن را در لحظات نخستین ببینیم، و روى آن نوشته شده است «تربیت و تکامل».

* * *

 اکنون که به هدف آفرینش خود اجمالا آشنا شدیم سخن در این جاست که آیا زندگى چند روزه دنیا با تمام مشکلات و گرفتارى ها و ناکامى هایش مى تواند هدف آفرینش ما باشد؟

فرض کنید من شصت سال در این دنیا زندگى کنم، همه روز از صبح تا شام براى به دست آوردن روزى تلاش نمایم، و شب خسته و وامانده به منزل باز گردم، و نتیجه اش این باشد که در طول عمرم چندین تُن غذا و آب مصرف کنم، و با زحمت و دردسر، خانه اى فراهم سازم، و بعد بگذارم و از این جهان بروم آیا این هدف ارزش آن را دارد که مرا به این زندگى پر درد و رنج بخواند؟

راستى اگر مهندسى، ساختمان عظیمى را در وسط بیابانى بر پا کند و سالیان دراز در تکمیل و تنظیم آن بکوشد و تمام وسائل را در آن فراهم سازد و هنگامى که از او سؤال کنند منظورت چیست؟ بگوید: هدفم این است که در تمام عمر این ساختمان، رهگذرى از این راه بگذرد و یک ساعت در آن بیاساید! آیا همه تعجّب نخواهیم کرد و نخواهیم گفت: یک ساعت آسودن یک راهگذر، این همه تشکیلات و مقدّمات و ذى المقدّمات نمى خواهد.

* * *

 به همین دلیل آنها که عقیده به رستاخیز و زندگى پس از مرگ ندارند زندگى این جهان را پوچ مى دانند، و این سخن در کلمات مادّى ها زیاد به چشم مى خورد که زندگى این جهان بى هدف است، حتّى گاه افرادى از آنها دست به انتحار مى زنند چرا که از این زندگى مادى تکرارى و بى هدف خسته شده اند.

چیزى که به زندگى هدف مى دهد و آن را معقول و حکیمانه مى کند این است که مقدّمه جهان دیگرى باشد، و تحمّل مشکلات این زندگى و چیدن این همه مقدّمات براى آن، به خاطر استفاده در مسیر یک زندگى جاودان باشد.

در این جا مثال جالبى سابقاً داشتیم و آن این که اگر جنینى که در شکم مادر است عقل و هوش کافى مى داشت و به او مى گفتند: بعد از این زندگى که تو در این جا دارى خبرى نیست، حتماً او به زندگیش اعتراض مى کرد، و مى گفت: «این چه معنى دارد من در این محیط زندانى باشم؟ خون بخورم و دست و پا بسته در گوشه اى بیفتم و بعد هیچ؟ آفریدگار چه هدفى از این آفرینش داشت؟!» امّا اگر به او اطمینان دهند که این چند ماه یک مرحله زودگذر و دوران آمادگى براى یک زندگى نسبتاً طولانى در دنیاست، جهانى که نسبت به محیط جنین وسیع و پرنور و پرشکوه است، و نسبت به آن مواهب گوناگون دارد، در این موقع او قانع مى شد که دوران جنینى مفهوم و هدف قابل ملاحظه اى دارد و به همین دلیل قابل تحمّل است.

قرآن مجید مى گوید: (ولقد علمتم النشأة الاولى فلولا تذکرون);(4) «شما زندگى این جهان را دانستید، چگونه متذکّر نمى شوید (که بعد از آن جهان دیگرى وجود دارد).

خلاصه این که: این جهان با تمام وجودش فریاد مى زند که بعد از آن جهان دیگرى است وگرنه لغو و بیهوده و بى معنى بود.

این سخن را از زبان قرآن مجید بشنوید مى فرماید: (افحسبتم انما خلقناکم عبثا و انکم الینا لا ترجعون);(5) «آیا شما گمان کردید که شما را بیهوده آفریدیم و شما به سوى ما باز نمى گردید؟»

اشاره به این که اگر «معاد» که در قرآن از آن تعبیر به بازگشت به سوى خدا شده در کار نبود آفرینش انسان با بیهودگى مساوى بود.

نتیجه این که فلسفه آفرینش مى گوید: بعد از این جهان باید جهان دیگرى وجود داشته باشد.

 


  

1 و 2 و 3. مضمون کلمات قصار على(علیه السلام) در نهج البلاغه و حدیث معروف الدنیا مزرعة الاخرة.

4. سوره واقعه، آیه 62.

5. سوره مؤمنون، آیه 195.

 


فکر کنید و پاسخ دهید

1- چرا نمى توان صفات خدا را با صفات خلق مقایسه کرد؟

2- هدف از آفرینش ما چه بوده است؟

3- آیا زندگى این جهان مى تواند هدف آفرینش این انسان باشد؟

4- مقایسه زندگى دوران جنینى با زندگى این جهان چه چیزها به ما مى آموزد؟

5- قرآن چگونه از آفرینش این جهان بر وجود آخرت استدلال مى کند؟

درس هشتم: بقاى روح نشانه اى بر رستاخیزدرس ششم: رستاخیز را در همین جهان بارها دیده ایم
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Lotus
Mitra
Nazanin
Titr
Tahoma