سؤال: در حالات حضرت امیرمؤمنان على (علیه السلام) مى خوانیم که یک وقت در موقع نماز آنقدر مستغرق در عبادت و توجّه به خدا بود که پیکان از پاى مبارکش بیرون آوردند و متوجّه نشد، ولى در حالات آن حضرت مى خوانیم که روزى در حال نماز توجّه به حال فقیر و سائل نمود و انگشتر به او بخشید; این دو حالت چگونه با هم جمع مى شوند؟
پاسخ: باید توجّه داشت که میان «خارج کردن پیکان از بدن» و «بخشیدن انگشتر به فقیر» تفاوت بسیارى است; زیرا خارج کردن پیکان از بدن صرفاً جنبه شخصى و جسمى دارد و از مقام توجّه کامل به خداوند استغراق در ذات او دور است.
ولى توجّه به حال بنده فقیر و محرومى که در مسجد پیغمبر اسلام (صلى الله علیه وآله) ناله مظلومانه سر داده و استرحام مى کند، یک عمل خدایى و قربى است و با توجّه به خدا تناسب دارد.
در حقیقت او توجّه به خود نداشت، زیرا توجّه به حال بینوا توجّه به خود نیست، بلکه توجّه به خداست!
به عبارت دیگر: کمک به خلق خدا و مستمندان و فقیران خود یکى از عبادات بزرگ است و با نماز که آن هم عبادتى است بس بزرگ سنخیّت کامل دارد; بنابر این جاى تعجّب نیست که ناله سوزان و نافذ آن فقیر محروم استرحام او در برابر مسلمانان، دل آگاه على(علیه السلام) را هنگام نماز متوجّه خود سازد و در ضمن آن عبادت، عبادت دیگرى که هر دو براى خدا و جلب خشنودى او بوده است انجام دهد; حتّى این عمل بقدرى شایسته و ارزنده بود که آیه اى درباره آن نازل گردید. (1)