30. چرا انفاق تشبیه به گندم هفتصد دانه شده؟

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

صفحه کاربران ویژه - خروج
مرتب سازی بر اساس
 
پاسخ به پرسش های مذهبی
31. چرا فرزندان نوح از خاندان او نیست؟29. مگر چند خالق وجود دارد؟

سؤال: در آیه شریفه:«مَثَلُ الَّذینَ یُنفِقونَ اَموالَهُم فى سَبیلِ اللّهِ کَمَثَلِ حَبَّة اَنْبَتَتْ سَبْعَ سَنابِلَ فى کُلِّ سُنبُلَة مائة حَبَّة وَ اللّهُ یُضاعَفُ لِمَن یَشاءُ وَ اللّهُ واسِع عَلیم;کسانى که اموال خود را در راه خدا انفاق مى کنند، همانند بذرى هستند که هفت خوشه برویاند که در هر خوشه، یکصد دانه باشد; و خداوند آن را براى هر کس بخواهد (و شایستگى داشته باشد)، چند برابر مى کند; و خدا (از نظر قدرت و رحمت) وسیع، و (به همه چیز) داناست.» (1)
با این که ما از اکثر کشاورزان و مهندسین کشاورزى که مطّلع هستند و از میزان محصولات گندم کشورهاى مختلف با خبر مى باشند سؤال کرده ایم که اگر زمینى داشته باشیم از هر نظر آماده و آب را هم بموقع به آن بدهند و پرندگان هم دانه اى از آن نبرند و دانه در زمین نیز خراب نشود و آفتى هم پیدا نکند و جنس خاک و جنس زمین هم خوب باشد - خلاصه تمام شرایط کشت و غلاّت در آن مساعد باشد - از یک خروار گندم چقدر حاصل مى شود برداشت، جواب داده اند سى و حداکثر چهل خروار و تا به حال دیده نشده زمینى بیش از این حاصل بدهد.
پس در این صورت چطور خداوند مى فرماید: مانند دانه اى است که هفتصد برابر محصول دهد، بلکه اگر بخواهد بیشتر؟!

پاسخ: در پاسخ این سؤال باید به دو نکته توجّه داشت:
اولا: در آیه مزبور هیچ اسمى از «گندم» یا دانه دیگرى برده نشده، بلکه کلمه «حبّه» که به معناى «دانه» است ذکر شده و این که سؤال کننده در آیه مزبور «گندم» را به عنوان مثال ذکر کرده است تفسیرى است که در خود قرآن نیست; بنابراین، اگر در میان دانه ها چنین دانه اى یافت شود که از یک تخم هفتصد تخم به دست آید، براى واقعیّت پیدا کردن مثال مزبور کافى است.
اتّفاقاً در میان دانه ها چنین دانه اى داریم، از جمله «ذرّت» است که اگر دانه هاى آن در زمین آماده و در فاصله هاى معیّنى کاشته شود، ممکن است از یک دانه هفتصد دانه (هفت خوشه ذرّت، هر یکى صد دانه) یا بیشتر به دست آید.
مى گویند در دانه «ارزن» هم این معنا بسیار اتفاق مى افتد...(در تفسیر منهج الصّادقین در ذیل آیه، به این پاسخ اشاره شده است.) (2)
ثانیاً: به فرض این که از پاسخ بالا صرف نظر کنیم، این سؤال راه حل دیگرى دارد و آن این که بسیار مى شود که در تشبیه دو چیز به یکدیگر براى «مشبّه» امتیازى قائل مى شوند که در «مشبّه به» نیست - اگر چه در اصل موضوع با هم شباهت دارند - مثلا مى گویند «روى او همچون قرص ماهى است که محاق ندارد، یا آفتابى است که غروب ندارد» یا این که: «قامت او همچو سرو خرامان است» با این که مى دانیم ماه همیشه محاق و خورشید غروب دارد و در عالم نمى توان سروى پیدا کرد که راه برود. بنابراین، منظور از این گونه تشبیهات این است که مثلا روى او صفا و درخشندگى ماه را دارد- با این امتیاز که او محاق ندارد و ماه محاق دارد- یا قامت او مزایاى سرو را دارد- با این امتیاز که او خرامان است و سرو خرامان نیست - این قبیل مثالها در کلمات ادبا بسیار فراوان است.
از مثالهاى شاعرانه که بگذریم در خود قرآن هم این گونه تشبیهات و مثالها هست; مثلا، هنگامى که قرآن مثالى براى سخنان پاکیزه و نیکو مى زند، مى گوید «تُؤتى اُکُلَهاکُلِّ حین; مانند درختى است که همیشه میوه دارد» با این که شاید درختى که در تمام ایّام سال میوه بدهد نداشته باشیم یا لااقل بسیار نادر باشد. پس منظور این است که این درخت (سخن پاکیزه) امتیازى بر سایر درختها دارد و آن این که خزان و محدودیّت وقت میوه دادن براى آن نیست.
در جاى دیگر وقتى مثال براى نور خداوند مى زند، مى فرماید: مانند چراغدانى است که در آن چراغ باشد... تا آن جا که مى فرماید: «یَکادُ زَیتُها یُضىءُ; نزدیک است روغن (از نهایت صفا و خلوص) بدون آتش روشن شود» با این که هیچ روغنى هر قدر هم خالص باشد بدون آتش روشن نمى شود، این در حقیقت امتیازى است که براى «مشبه» در این مورد گفته شده است.
در این آیه مورد سؤال هم هفتصد برابر بودن حاصل دانه انفاق، امتیازى است که این دانه (انفاق) بر تمام دانه هاى عالم دارد.


1. سوره بقره، آیه 261.
2. هیچ بعید نیست که گاهى یک دانه گندم به هفتصد دانه تبدیل گردد; جالب این که چندى قبل جراید نوشته بودند که در برخى از نقاط استان ساحلى از یک خوشه گندم چهار هزار دانه به دست آمده بود!

 

 

31. چرا فرزندان نوح از خاندان او نیست؟29. مگر چند خالق وجود دارد؟
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Lotus
Mitra
Nazanin
Titr
Tahoma