بنى اسرائیل و قتل پیامبران

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

صفحه کاربران ویژه - خروج
مرتب سازی بر اساس
 
تفسیر نمونه جلد 05
سوره مائده / آیه 72 - 74سوره مائده / آیه 70 - 71

 
در آیات سوره «بقره»(1) و اوائل همین سوره،(2) اشاره به پیمان مؤکدى که خداوند از بنى اسرائیل گرفته بود شده است، در این آیه بار دیگر این پیمان را یادآورى کرده مى فرماید: «ما از بنى اسرائیل پیمان گرفتیم و پیامبرانى براى هدایت آنها و مطالبه وفاى به این پیمان، به سوى آنان فرستادیم» (لَقَدْ أَخَذْنا میثاقَ بَنی إِسْرائیلَ وَ أَرْسَلْنا إِلَیْهِمْ رُسُلاً).
همان طور که در جلد اول گفته شد، به نظر مى رسد: این پیمان همان است که در آیه 93 سوره «بقره» به آن اشاره شده، یعنى پیمان عمل به آنچه خدا بر آنها نازل کرده بود.(3)
پس از آن، اضافه مى کند: آنها نه تنها به این پیمان عمل نکردند، که «هر زمان پیامبرى دستورى بر خلاف تمایلات و هوا و هوس هاى آنها مى آورد، به شدیدترین مبارزه بر ضد او دست مى زدند، جمعى را تکذیب مى کردند و جمعى را که با تکذیب نمى توانستند از نفوذشان جلوگیرى کنند، به قتل مى رساندند» (کُلَّما جائَهُمْ رَسُولٌ بِما لاتَهْوى أَنْفُسُهُمْ فَریقاً کَذَّبُوا وَ فَریقاً یَقْتُلُونَ).
و این است راه و رسم افراد منحرف خود خواه، که به جاى پیروى از رهبرانشان، اصرار دارند رهبران، تابع تمایلات و خواسته هایشان باشند، و در غیر این صورت رهبرى و حتى حق حیات براى آنان قائل نیستند.
در جمله فوق «کَذَّبُوا» به صورت ماضى و «یَقْتُلُونَ» به صورت مضارع آمده است، ممکن است علت آن، علاوه بر ملاحظه تناسب لفظى آخر آیات قبل و بعد، که همگى به صورت مضارع آمده است، این باشد که به حکم دلالت فعل مضارع بر استمرار، مى خواهد ادامه این روح را در آنها بیان کند که تکذیب و قتل پیامبران یک حادثه اتفاقى در زندگى آنها نبود، بلکه به صورت یک برنامه و مکتب در آمده بود.(4)

* * *

در آیه بعد اشاره به غرور نابه جاى آنها در برابر این همه طغیان و جنایات کرده مى فرماید: «با این حال آنها گمان مى کردند که بلا و مجازاتى دامانشان را نخواهد گرفت» (وَ حَسِبُوا أَلاّ تَکُونَ فِتْنَةٌ) و همان طور که در آیات دیگر تصریح شده، خود را یک نژاد برتر مى پنداشتند و به عنوان فرزندان خدا از خود یاد مى کردند!
سرانجام این غرور خطرناک و خود برتربینى همانند پرده اى بر چشم و گوش آنها افتاد و به خاطر آن «از دیدن آیات خدا نابینا و از شنیدن کلمات حق، کر شدند»! (فَعَمُوا وَ صَمُّوا).
اما به هنگامى که نمونه هائى از مجازات هاى الهى و سرانجام شوم اعمال خود را مشاهده کردند، پشیمان گشته، توبه کردند و متوجه شدند که تهدیدهاى الهى جدى است و آنها هرگز یک نژاد برتر نیستند، «خداوند نیز توبه آنها را پذیرفت» (ثُمَّ تابَ اللّهُ عَلَیْهِمْ).
ولى این بیدارى، ندامت و پشیمانى دیرى نپائید باز طغیان، سرکشى و پشت پا زدن به حق و عدالت شروع شد، و دیگر با پرده هاى غفلت که از آثار فرو رفتن در گناه است بر چشم و گوش آنها افکنده شد «و باز از دیدن آیات حق نابینا و از شنیدن سخنان حق کر شدند» (ثُمَّ عَمُوا وَ صَمُّوا کَثیرٌ مِنْهُمْ)، و این حالت، بسیارى از آنها را فرا گرفت.
شاید مقدم داشتن جمله «عَمُوا» (نابینا شدند) بر «صَمُّوا» (کر شدند) اشاره به این باشد که نخستین بار باید آیات خدا و معجزات پیامبر(صلى الله علیه وآله) را ببینند و سپس به دستورات او گوش فرا دهند.
ذکر «کَثِیْرٌ مِنْهُمْ» (بسیارى از آنها) بعد از تکرار جمله «عَمُوا وَ صَمُّوا» در حقیقت به منزله توضیحى است براى هر دو جمله، یعنى حالت غفلت و بى خبرى و کرى و کورى در برابر حقایق، جنبه عمومى نداشت، بلکه همواره اقلیت صالحى در میان آنها وجود داشت.
و این دلیل روشنى است که جملات قرآن به یهود به هیچ وجه جنبه نژادى و طایفه اى ندارد بلکه صرفاً متوجه اعمال آنها است.
آیا تکرار جمله «عَمُوا وَ صَمُّوا» جنبه کلى و تأکید دارد؟ و یا اشاره به دو واقعه مختلف است؟
بعضى از مفسران عقیده دارند این دو جمله اشاره به دو سرگذشت مختلف مى باشد که براى بنى اسرائیل واقع شد:
یکى به هنگام حمله مردم «بابل»;
و دیگر به هنگام حمله «ایرانیان» و «رومیان»، که قرآن در آغاز سوره «بنى اسرائیل» اشاره کوتاهى به آن کرده است.
این احتمال نیز وجود دارد که آنها مکرراً، گرفتار این حالت شدند و نتایج شوم کارهاى خود را که مى دیدند توبه مى کردند و باز هم توبه را مى شکستند، نه این که فقط دو بار تکرار شده باشد.
و در پایان آیه، با یک جمله کوتاه و پر معنى مى فرماید: «خداوند هیچ گاه از اعمال آنها غافل نبوده و تمام کارهائى را که انجام مى دهند مى بیند» (وَ اللّهُ بَصیرٌ بِما یَعْمَلُونَ).
 

* * *

 


1 ـ بقره، آیات 83، 84 و 93.
2 ـ مائده، آیه 12.
3 ـ تفسیر «نمونه»، جلد 1، ذیل آیه.
4 ـ در حقیقت جمله «فَریقاً کَذَّبُوا وَ فَریقاً یَقْتُلُونَ» همان طور که در «مجمع البیان» و تفاسیر دیگر آمده است در اصل «کَذَّبُوا وَ قَتَلُوا» و «یَکْذِبُونَ وَ یَقْتُلُونَ» بوده است.


 

سوره مائده / آیه 72 - 74سوره مائده / آیه 70 - 71
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Lotus
Mitra
Nazanin
Titr
Tahoma