تکیه بر معیار اکثریت

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

صفحه کاربران ویژه - خروج
مرتب سازی بر اساس
 
تفسیر نمونه جلد 05
اکثریتِ عددى اهمیت نداردسوره انعام / آیه 116 - 117


مى دانیم آیات این سوره، در «مکّه» نازل شد و در آن زمان مسلمانان شدیداً در اقلیت بودند، گاهى اقلیت آنها و اکثریت قاطع بت پرستان و مخالفان اسلام، ممکن بود این توهّم را براى بعضى ایجاد کند که:
اگر آئین آنها باطل و بى اساس است، چرا این همه پیرو دارند؟
و اگر ما بر حقیم، چرا این قدر کم هستیم؟!
در این آیه، براى دفع این توهّم ـ به دنبال ذکر حقانیت قرآن در آیات قبل ـ پیامبر خود را مخاطب ساخته، مى فرماید: «اگر از اکثر مردمى که در روى زمین هستند پیروى کنى تو را از راه حق گمراه و منحرف خواهند ساخت»! (وَ إِنْ تُطِـعْ أَکْثَرَ مَنْ فِی الأَرْضِ یُضِلُّوکَ عَنْ سَبیلِ اللّهِ).
پس از آن، دلیل این موضوع را بیان مى کند که: علت آن این است: آنها بر اساس منطق و فکر صحیح کار نمى کنند، مى فرماید: «راهنماى آنها یک مشت گمان هاى آلوده به هوا و هوس و یک مشت دروغ و فریب و تخمین است» (إِنْ یَتَّبِعُونَ إِلاَّ الظَّنَّ وَ إِنْ هُمْ إِلاّ یَخْرُصُونَ).(1)

* * *

در آیه بعد، راه شناسائى حقانیت جمعیت ها را نشان داده; زیرا مفهوم آیه قبل این است که اکثریت به تنهائى نمى تواند راه حق را نشان دهد نتیجه آن، این مى شود، که راه حق را تنها باید از خداوند گرفت هر چند طرفداران راه حق در اقلیت بوده باشند.
لذا دلیل این موضوع را این گونه بیان مى فرماید: «پروردگارت ـ که از همه چیز با خبر و آگاه است و در علم بى پایان او کمترین اشتباه راه ندارد ـ بهتر مى داند چه کسى از راه او منحرف و گمراه گشته و او هدایت یافتگان را بهتر مى شناسد» (إِنَّ رَبَّکَ هُوَ أَعْلَمُ مَنْ یَضِلُّ عَنْ سَبیلـِهِ وَ هُوَ أَعْلَمُ بِالْمُهْتَدینَ).(2)
در اینجا سؤالى پیش مى آید: مگر دیگران راه هدایت و ضلالت را بدون راهنمائى خدا مى شناسند که آیه مى گوید: «خداوند از دیگران بهتر مى شناسد و بهتر مى داند»؟!
پاسخ سؤال این است: بدون شک انسان به وسیله عقل خود، حقایقى را درک مى کند، و راه هدایت و ضلالت را تا حدودى مى فهمد ولى مسلّماً فروغ چراغ عقل، و شعاعش محدود است، و ممکن است بسیارى از مطالب از دید عقل مخفى بماند.
به علاوه، انسان در معلوماتش گرفتار اشتباه نیز مى شود و به همین دلیل نیاز به رهبران و راهنمایان الهى دارد.
بنابراین، جمله «خداوند داناتر است» صحیح خواهد بود، هر چند علم انسان با علم خدا قابل مقایسه نیست.
 

* * *

 


1 ـ «خَرْص» (بر وزن ترس) در اصل، به معنى «تخمین» است که نخست در مورد تخمین مقدار میوه بر درختان به هنگام اجاره باغ و امثال آن به کار رفته، سپس به هر گونه حدس و تخمین گفته شده است.
و از آنجا که «تخمین» گاهى مطابق واقع، و گاهى بر خلاف واقع مى شود، این کلمه در معنى دروغ نیز استعمال شده است و در آیه فوق مى تواند به هر دو معنى باشد.
2 ـ معمولاً «افعل تفضیل» به وسیله «با» متعدى مى شود، بنابراین، باید در اینجا گفته شود: «أَعْلَمُ بِمَنْ» ولى «با» محذوف شده و «مَنْ یَضِلُّ» به اصطلاح «منصوب به نزع خافض» است.
اکثریتِ عددى اهمیت نداردسوره انعام / آیه 116 - 117
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Lotus
Mitra
Nazanin
Titr
Tahoma