در آیه فوق، شرح صدر (گشادگى سینه) یکى از مواهب بزرگ و ضیق صدر (تنگى سینه) یکى از کیفرهاى الهى شمرده شده است، کما این که خداوند در مقام بیان یک موهبت عظیم به پیامبر خود مى گوید: أَ لَمْ نَشْرَحْ لَکَ صَدْرَک: «آیا سینه تو را وسیع و گشاده نساختیم».(1)
و این موضوعى است که با مطالعه در حالات افراد به خوبى مشاهد مى شود، بعضى روحشان آن چنان باز و گشاده است که آمادگى براى پذیرش هر واقعیتى ـ هر چند بزرگ باشد ـ دارند.
اما به عکس بعضى روحشان آن چنان تنگ و محدود است که گویا راهى و جائى براى نفوذ هیچ حقیقتى در آن نیست.
افق دید فکرى آنها محدود به زندگى روزمره و خواب و خور آنها است، اگر به آنها برسد همه چیز درست است و اگر کمترین تغییرى در آن پیدا شود، گویا همه چیز پایان یافته و دنیا خراب شده است!
هنگامى که آیه فوق نازل شد، از پیامبر(صلى الله علیه وآله) پرسیدند: شرح صدر چیست؟
پیامبر(صلى الله علیه وآله) فرمود: نُورٌ یَقْذِفُهُ اللّهُ فِی قَلْبِ مَنْ یَشاءُ فَیَنْشَرِحُ لَهُ صَدْرُهُ وَ یَنْفَسِحُ: «نورى است که خدا در قلب هر کس بخواهد مى افکند و در پرتو آن، روح او وسیع و گشاده مى شود».
پرسیدند: آیا نشانه اى دارد که با آن شناخته شود؟
فرمود: نَعَمْ، الإِنابَةُ إِلى دارِ الْخُلُودِ وَ التَّجافِی عَنْ دارِ الْغُرُورِ وَ الاِسْتِعْدادُ لِلْمَوْتِ قَبْلَ نُزُولِ الْمَوْتِ:
«آرى نشانه اش توجه به سراى جاویدان و دامن بر چیدن از زرق و برق دنیا و آماده شدن براى مرگ است (با ایمان و عمل صالح و تلاش و کوشش در راه حق) پیش از آن که مرگ فرا رسد».(2)