زیان و خسران اقوام جاهلى

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

صفحه کاربران ویژه - خروج
مرتب سازی بر اساس
 
تفسیر نمونه جلد 05
سوره انعام / آیه 140


در تعقیب چند آیه گذشته که در آنها سخن از قسمتى از احکام خرافى و آداب زشت و ننگین عصر جاهلیت عرب، از جمله کشتن فرزندان به عنوان قربانى بت ها، و یا زنده به گور کردن دختران به عنوان حفظ حیثیت قبیله و خانواده، و همچنین تحریم قسمتى از نعمت هاى حلال به میان بود، در این آیه به شدت همه این اعمال و احکام را محکوم کرده و با «هفت تعبیر مختلف» در جمله هائى کوتاه اما بسیار رسا و جالب، وضع آنها را روشن مى سازد.
نخست مى فرماید: «کسانى که فرزندان خود را از روى سفاهت و جهل کشتند زیان کردند» (قَدْ خَسِرَ الَّذینَ قَتَلُوا أَوْلادَهُمْ سَفَهاً بِغَیْرِ عِلْم).
هم از نظر انسانى و اخلاقى، هم از نظر عاطفى، و هم از نظر اجتماعى، گرفتار خسارت و زیان گشتند و از همه بالاتر خسارت معنوى در جهان دیگر.
در این جمله عمل آنها یک نوع «خسران و زیان» و سپس «سفاهت و سبک مغزى» و بعد «کار جاهلانه» معرفى شده است، که هر یک از این تعبیرهاى سه گانه به تنهائى براى معرفى زشتى عمل آنها کافى است.
کدام عقل اجازه مى دهد: انسان فرزند خود را با دست خود به قتل برساند؟
وانگهى آیا این سفاهت و سبک مغزى نیست که از این عمل شرم نکند، بلکه آن را یک نوع افتخار یا عبادت محسوب دارد؟
کدام علم و دانش اجازه مى دهد انسان چنین عملى را به عنوان یک سنت و یا قانون در جامعه خود بپذیرد؟!
اینجا است که به یاد گفتار «ابن عباس» مى افتیم که مى گفت: اگر کسى بخواهد میزان عقب ماندگى اقوام جاهلى را بداند آیات سوره «انعام» (یعنى آیات فوق) را بخواند.
سپس قرآن مى فرماید: «اینان آنچه را خدا به آنان روزى داده بود و مباح و حلال ساخته بود، بر خود تحریم کردند و به خدا افترا زدند که خدا آنها را حرام کرده است» (وَ حَرَّمُوا ما رَزَقَهُمُ اللّهُ افْتِراءً عَلَى اللّهِ).
در این جمله، با دو تعبیر دیگر، اعمال آنها محکوم شده است; زیرا:
اوّلاً ـ آنها نعمتى را که خدا به آنان «روزى» داده بود و حتى براى ادامه حیاتشان لازم و ضرورى بود، بر خود تحریم کردند و قانون خدا را زیر پا گذاشتند.
و ثانیاً ـ به خدا «افترا» بستند که او چنین دستورى داده است، با آن که ابداً چنین نبود.
و در پایان آیه با دو تعبیر دیگر آنان را محکوم مى سازد، نخست مى فرماید: «آنها به طور مسلّم گمراه شدند» (قَدْ ضَلُّوا).
سپس اضافه مى کند: «آنها هیچ گاه در مسیر هدایت نبوده اند» (وَ ما کانُوا مُهْتَدینَ).
 

* * *

 بارالها! ما را در راه دورى از هر گونه خرافه جاهلى یارى فرما!
بار خداوندا! عقل سلیم، فکر بلند و اندیشه تابناک به ما مرحمت فرما!
بار پروردگارا! دست ما را بگیر و به آنچه مایه رضایت تو است برسان!
 آمِیْنَ یا رَبَّ العالَمِیْنَ
 پایان جلد پنجم تفسیر نمونه(1)

* * *


1 ـ تصحیح: 10 / 12 / 1383
سوره انعام / آیه 140
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Lotus
Mitra
Nazanin
Titr
Tahoma