آفرینش آسمان ها و زمین در شش دوران

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

صفحه کاربران ویژه - خروج
مرتب سازی بر اساس
 
تفسیر نمونه جلد 06
1 ـ آیا جهان در شش روز آفریده شده؟سوره اعراف / آیه 54


در آیات گذشته خواندیم که مشرکان در قیامت به اشتباه بزرگ خود در انتخاب معبود پى مى برند، آیه مورد بحث، معبود حقیقى و واقعى را با ذکر صفات خاصش معرفى مى کند، تا آنها که حقیقت جو هستند قبل از فرا رسیدن رستاخیز در همین جهان او را به روشنى بشناسند.
نخست مى فرماید: «معبود و پروردگار شما آن کس است که آسمان ها و زمین را در شش روز (شش دوران) آفرید» (إِنَّ رَبَّکُمُ اللّهُ الَّذی خَلَقَ السَّماواتِ وَ الأَرْضَ فی سِتَّةِ أَیّام).
یعنى «معبود» کسى جز «آفریدگار» نمى تواند باشد.
پس از آن، قرآن مى فرماید: «خداوند پس از آفرینش آسمان و زمین، زمام رهبرى آنها را به دست گرفت» (ثُمَّاسْتَوى عَلَى الْعَرْشِ).
یعنى نه تنها آفرینش از او است، که اداره و رهبرى جهان نیز با او مى باشد.
و این پاسخى است به آنها که جهان را در آفرینش نیازمند به خدا مى دانند نه در بقا و ادامه هستى.
آنگاه به آفرینش شب و روز پرداخته، مى فرماید: «او است که شب را همچون پوششى بر روز مى افکند و روشنائى روز را با پرده هاى ظلمانى شب مى پوشاند» (یُغْشِی اللَّیْلَ النَّهارَ).
جالب توجه این که: تعبیر فوق تنها در مورد شب ذکر شده و نفرموده «به وسیله روز تاریکى شب را نیز مى پوشاند»; زیرا پوشش تنها مناسب تاریکى است، نه روشنائى.
بعد از آن اضافه مى کند: «شب با سرعت به دنبال روز در حرکت است» (یَطْلُبُهُ حَثیثاً).
همانند طلبکارى که با سرعت به دنبال بدهکار مى دود.
این تعبیر با توجه به موقعیت شب و روز در کره زمین تعبیر جالبى است; زیرا اگر کسى از بیرون کره زمین ناظر چگونگى حرکت آن به دور خود و افتادن سایه مخروطى شکل زمین بر روى خودش بوده باشد با توجه به این که کره زمین با سرعت سرسام آورى (در حدود 30 کیلومتر در دقیقه) به دور خود مى گردد، چنین احساس مى کند که گویا هیولاى سیاه مخروطى شکل با سرعت زیاد در روى این کره به دنبال روشنائى روز در حرکت است.
ولى این موضوع در مورد روشنائى روز صادق نیست; زیرا روشنائى آفتاب در نیمى از کره زمین و در تمام فضاى اطراف پخش است، و شکلى به خود نمى گیرد، تنها تاریکى شب است که به صورت سایه مخروطى شکل همانند یک شبح اسرارآمیز غول پیکر، روى زمین مى دود.
و باز اضافه مى کند: «او است که خورشید و ماه و ستارگان را آفریده است، در حالى که همه سر بر فرمان او هستند» (وَ الشَّمْسَ وَالْقَمَرَ وَ النُّجُومَ مُسَخَّرات بِأَمْرِهِ).
(درباره تسخیر خورشید و ماه و ستارگان و معانى آن در ذیل آیات مناسب، به خواست خدا، بحث خواهیم کرد).
پس از ذکر آفرینش جهان هستى و نظام شب و روز و آفرینش ماه و خورشید و ستارگان به عنوان تأکید مى فرماید: «آگاه باشید آفرینش و اداره امور جهان هستى تنها به دست او است» (أَلا لَهُ الْخَلْقُ وَ الأَمْرُ).
و در پایان آیه مى فرماید: «پربرکت است خداوندى که پروردگار عالمیان است» (تَبارَکَ اللّهُ رَبُّ الْعالَمینَ).
در حقیقت این جمله بعد از ذکر آفرینش آسمان و زمین و شب و روز و خورشید و ماه و ستارگان و تدبیر جهان هستى، یک نوع ستایش از مقام مقدس پروردگار است که به عنوان تعلیم به بندگان فرموده.
«تَبارَک» از ماده «برکت» است و ریشه آن «برک» (بر وزن درک) به معنى سینه شتر مى باشد، و از آنجا که شتران به هنگامى که در جائى ثابت مى مانند سینه خود را به زمین مى چسبانند، این کلمه تدریجاً معنى ثابت ماندن به خود گرفته است، سپس به هر نعمتى که پایدار و با دوام باشد و هر موجودى که داراى عمر طولانى و آثار مستمر و ممتد است، موجود «مبارک» یا «پربرکت» گفته مى شود.
و نیز اگر مى بینیم به استخرها و یا بعضى از مخازن آب «برکه» گفته مى شود به خاطر این است که آب مدتى طولانى در آن باقى مى ماند.
و از اینجا روشن مى شود: یک سرمایه «پربرکت»، سرمایه اى است که به زودى زوال نپذیرد.
و یک موجود «مبارک» موجودى است که آثار آن مدتى طولانى برقرار بماند.
بدیهى است لایقترین وجود براى این صفت، همان وجود خداوند است، او وجودى است مبارک، ازلى، ابدى و سرچشمه همه برکات و نیکى ها و خیر مستمر، «تَبارَکَ اللّهُ رَبُّ الْعالَمینَ».(1)
 

* * *

 


1 ـ در ذیل آیات مناسب در این باره سخن خواهیم گفت.
1 ـ آیا جهان در شش روز آفریده شده؟سوره اعراف / آیه 54
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Lotus
Mitra
Nazanin
Titr
Tahoma