یکى از راه هاى شناخت گروه منافقان در هر جامعه اى دقت در طرز استدلال و عذرهائى است که براى ترک انجام وظائف لازم مى آورند، چگونگى این عذرها به خوبى باطن آنها را روشن مى سازد.
آنها غالباً به یک سلسله موضوعات جزئى، ناچیز و گاهى مضحک و خنده آور متشبث مى شوند، تا موضوعات مهم و کلى را نادیده بگیرند.
براى اغفال افراد با ایمان به گمان خود از الفباى فکرى آنها استفاده مى کنند، و پاى مسائل شرعى، دستور خدا و پیامبر را به میان مى کشند، در حالى که در میان گناه غوطهورند و شمشیر به دست گرفته بر پیامبر(صلى الله علیه وآله) و آئین او مى تازند.
* * *