15 احکام خمس

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

صفحه کاربران ویژه - خروج
مرتب سازی بر اساس
 
احکام بانوان (جدید)
16 احکام زکات 14 احکام اعتکاف


مقدّمه :
خمس یکى از عبادات مالى است که تحت شرائط ویژه بر افراد خاصّى واجب مىشود. خمس پشتوانه مطمئن و مناسبى براى بیت المال مسلمین مىباشد. خمس قسمتى از خلأ اقتصادى موجود در جامعه اسلامى را پر نموده، و بودجه مورد نیاز فعالیّتهائى که جنبه دینى دارد را تأمین مىکند.
سؤال ـ آیا تعیین سال خمسى اختصاص به مردها دارد، که به عنوان نان آور و مدیر خانواده هستند، یا شامل زنان خانه دارى که تحت سرپرستى مردها به سر مىبرند و عایدات جزیى دارند نیز مىشود؟ در صورتى که جواب مثبت است، آیا نحوه محاسبه خمس اموال آنان با مردان متفاوت است؟
جواب : هر کس درآمدى زاید بر مخارجش دارد باید سال خمسى داشته باشد، و بعد از گذشتن سال اموال خود را تخمیس کند، و تفاوتى بین زن و مرد از این جهت نیست.
سؤال ـ از آنجا که اینجانبه معلّم هستم حساب سال جداگانهاى از شوهرم دارم، مىخواستم بدانم که آیا به لوازم مصرفى، که قسمتى از آن در پایان سال اضافه مىآید، مانند لوازم آرایش خانمها، خمس تعلّق مىگیرد؟ بطور کلّى، آیا لوازم آرایش جزء مؤونه است، یا همه آن خمس دارد؟

جواب : این لوازم در حدّ معقول جزء مؤونه است، و هر گاه چیزى از آن آخر سال اضافه بیاید خمس دارد، و این در صورتى است که باقیمانده واقعآ قیمت داشته باشد.
سؤال ـ بعضى از خانمها در هر میهمانى یا عروسى یک نوع لباس مىپوشند، و براى بار دوم از آن استفاده نمىکنند، چرا که مردم آن لباس را یک بار به تن آنها دیدهاند! اولا : آیا این کار جایز است، و اسراف محسوب نمىشود؟ ثانیآ: با توجه به این که چنین لباسهایى یک بار استفاده شده، آیا خمس دارد؟
جواب : به یقین این کار نوعى اسراف است، و زنان با ایمان باید از آن بپرهیزند، و چنین لباسهایى خمس دارد.
مسأله ـ در میان بسیارى از خانوادهها معمول است که جهیزیّه دختران را تدریجآ تهیّه مىکنند، چنانچه سال بر آن بگذرد خمس آن واجب است؛ ولى در مناطقى که اگر جهیزیّه را قبلا تهیّه نکنند عیب محسوب مىشود، یا این که تهیّه آن جز به صورت تدریجى مشکل است، خمس ندارد.
سؤال ـ با توجّه به این که پدرم جهیزیّه مرا تدریجآ و از درآمد بین سالش تهیه کرده، چنانچه برخى از اقلام جهیزیّه فعلا مورد نیاز نباشد، آیا پرداخت خمس آن بر من لازم است؟
جواب : هرگاه واقعآ مقدارى از آن زائد بر نیاز بوده باشد خمس دارد، بنابر احتیاط واجب .
سؤال ـ دخترى شاغل و در سنّ ازدواج مىباشم، بر خلاف آنچه در بین مردم متداول است، من به تدریج جهیزیّهام را تهیّه نمىکنم، بلکه پولى که هر ماه بدست مىآورم را تبدیل به طلا نموده و نگهدارى مىکنم، تا به هنگام نیاز جهیزیّه را یکجا تهیّه کنم، تا هم نیازى به حفظ و نگهدارى نداشته باشد، و هم مُد روز باشد. آیا به این پس اندازها خمس تعلّق مىگیرد؟
جواب : آرى به اینها خمس تعلّق مىگیرد، ولى چنانچه در زحمت باشند ما به اینگونه افراد اجازه مىدهیم خمس آن را بر ذمّه بگیرند و هنگام توانایى بپردازند.

سؤال ـ شغلم آرایشگرى خانمهاست. در ضمن گاهى از اوقات براى همسایهها لباس نیز مىدوزم، آیا به لوازم آرایشگرى و خیّاطى خمس تعلّق مىگیرد؟
جواب : به هر گونه ابزار کار خمس تعلّق مىگیرد، ولى اگر وسیلهاى را براى زندگى شخصى بگیرید و گاهى از آن براى دیگران استفاده کنید، خمس ندارد.
سؤال ـ آیا به شیربها و مهریّه خانمها خمس تعلّق مىگیرد؟
جواب : خمس ندارد.
سؤال ـ اگر خانمى داراى زینت آلات طلا باشد و برخى از آن نیز هدیه باشد و سال بر آن بگذرد، آیا خمس دارد؟
جواب : چنانچه زینت آلات مزبور مورد نیاز و جزء شؤون او بوده باشد خمس ندارد.
سؤال ـ شخصى پارچه چادرى تهیّه نموده، ولى به خاطر مشغله کارى، یا علل دیگر، نتوانسته آن را براى دوختن به خیّاط بدهد، و اکنون سال خمسى او فرا رسیده است، آیا خمس این چادر را باید بپردازد؟
جواب : در صورتى که نیاز به آن داشته، هر چند اتّفاقآ آماده مصرف نشده، خمس ندارد.
سؤال ـ شخصى لباس یا وسیله دیگرى براى جهیزیّه فرزندش مىخرد. پس از گذشت چند سال آن را از جهیزیّه برداشته، و به عنوان هدیه به فرزند دیگرش مىدهد، یا در مصارف ضرورىتر هزینه مىکند. آیا پرداخت خمس آن واجب است؟
جواب : خمس ندارد.
سؤال ـ مجبور شدم براى حلّ مشکلى از مشکلات زندگى، زینت آلاتم را بفروشم، ولى اکنون بیش از یک سال پول آن نزد من است، آیا این پول مشمول خمس است؟
جواب : مشمول خمس نیست.
سؤال ـ آیا حقوقى که ازطرف بنیاد شهید به خانواده محترم شهداء پرداخت مىشود مشمول خمس است؟
جواب : بنابر احتیاط لازم در سر سال، خمس باقىمانده آن را بدهند.

سؤال ـ بیشتر خانمهاى شهر ما قالیباف هستند؛ ولى معمولا خرید لوازم فرش و نیز فروش فرش و تصرّف در پول حاصل از آن، به عهده شوهر است؛ با توجّه به این که بافتن این فرشها چندین سال طول مىکشد، چگونه حساب مىشود؟ آیا خمس آن بر عهده شوهر است، یا خود زن باید بپردازد؟
جواب : فرش هنگامى که آماده فروختن شد جزء درآمد آن سال محسوب مىشود، و خمس آن بر عهده کسى است که مالک آن فرش و درآمد آن است.
سؤال ـ خانمى زمین موروثى پدرىاش را فروخته، و با پول آن خود و فرزندانش جهت عزیمت به حجّ، ثبت نام نمودهاند. آیا در صورت گذشتن سال خمسى بر زمین یا پول آن، خمس به آن تعلّق مىگیرد؟
جواب : ارث مشمول خمس نیست؛ مگر این که قیمت زمین از زمانى که مالالارث به او منتقل شده افزایش یافته باشد، که به افزایش آن خمس تعلّق مىگیرد، ولى اگر قبل از گذشتن سال، آن را براى نام نویسى هزینه کرده، در این صورت چیزى بر او نیست.
سؤال ـ متأسّفانه شوهرم اهل پرداخت وجوهات شرعیّه نیست، تکلیف من و فرزندانم چیست؟
جواب : به شما و امثال شما اجازه مىدهیم که در صورت نیاز در اموال او به مقدار نیازتان تصرّف کنید، و خمس آن را به ذمّه بگیرید، و اگر بعدآ توانایى پیدا کردید بپردازید، و اگر توانایى پیدا نکردید بخشوده خواهد شد.
سؤال ـ چنانچه پدرى که ـ نعوذ باللّه ـ ثروتش از راه حرام بدست آمده، جهیزیّهاى براى دخترش تهیّه کند، یا هدیهاى به او بدهد، آیا دختر مىتواند از آن استفاده کند؟ راه پاک کردن آن چیست؟
جواب : اگر یقین ندارد که از مال حرام است، براى او اشکالى ندارد. و اگر یقین دارد، چنانچه مقدار حرام و صاحبانش شناخته شده نیستند، واجب است خمس آن را بپردازد، و بقیّه پاک مىشود.
سؤال ـ آیا سیادت از طریق مادر به فرزندان او منتقل مىشود؟

جواب : بعضى از احکام سیادت، از جمله گرفتن خمس، منتقل نمىشود. و سبب آن در کتب فقهیّه نوشته شده است. ولى این گونه افراد به خاطر انتسابشان به پیامبر اکرم(ص) داراى احترام هستند.
سؤال ـ آیا مىتوان به زن سیّدهاى که شوهرش سیّد نیست، ولى نیازمند است، از سهم سادات کمک نمود، تا خرج شوهر و فرزندانش کند؟
جواب : اشکالى ندارد.
سؤال ـ چرا وقتى پدر خانواده سیّد است به فرزندانش سیّد مىگویند، ولى اگر مادر سیّد باشد به آنها سیّد نمىگویند؟
جواب : معمولا نسب انسان در عرف از طریق پدر منشعب مىشود، به همین جهت همیشه فامیل کودکان مطابق فامیل پدر ثبت مىشود، و در اسلام نسب خانواده از طریق پدر است؛ هر چند سیادت مادر نیز سبب احترام فرزند است.
 

 

16 احکام زکات 14 احکام اعتکاف
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Lotus
Mitra
Nazanin
Titr
Tahoma