سوره فاطر

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

صفحه کاربران ویژه - خروج
مرتب سازی بر اساس
 
تفسیر نمونه جلد 18
سوره فاطر / آیه 1 - 3 آنها راه فرار ندارند


این سوره، در «مکّه» نازل شده و داراى 45 آیه است
 

محتواى سوره فاطر

این سوره، که گاه سوره «فاطر» و گاه سوره «ملائکه» نامیده شده (به خاطر سر آغاز آن که با عنوان «فاطر» و «ملائکه» شروع مى شود) از سوره هاى «مکّى» است، هر چند بعضى دو آیه آن را استثناء کرده و «مدنى» شمرده اند (آیات 29 و 32) ولى، هیچ دلیل روشنى بر این استثناء در دست نیست.
و از آنجا که این سوره مکّى است محتواى عمومى سوره هاى مکّى یعنى سخن از «مبدأ»، «معاد»، «مبارزه با شرک»، دعوت رسالت انبیاء، ذکر نعمتهاى پروردگار و سرنوشت مجرمان در روز جزا در آن کاملاً منعکس است.
آیات این سوره را در پنج بخش مى توان خلاصه کرد:
1 ـ بخش مهمى از آیات این سوره، پیرامون نشانه هاى عظمت خداوند در عالم هستى و دلائل توحید سخن مى گوید.
2 ـ بخش دیگرى از آن از ربوبیت پروردگار، و تدبیر او نسبت به عموم جهان و خصوص انسان، و خالقیت و رازقیت او، و آفرینش انسان از خاک، و مراحل تکامل او بحث مى کند.
3 ـ بخش دیگر پیرامون «معاد»، و نتائج اعمال در آخرت، و رحمت گسترده الهى در این جهان، و سنت تخلف ناپذیر او درباره مستکبران است.
4 ـ قسمتى از آیات آن نیز، اشاره به مسأله «رهبرى انبیاء»، و مبارزه پى گیر و مستمرشان با دشمنان لجوج و سرسخت، و دلدارى پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله) در این زمینه مى باشد.
5 ـ سرانجام، بخشى از آن بیان «مواعظ و اندرزهاى الهى» در زمینه هاى مختلف است، که مکمل بحثهاى گذشته مى باشد.
بعضى از مفسران، تمام این سوره را در یک حلقه خلاصه کرده اند و آن مسأله «قاهریت خداوند» در تمام زمینه هاست.(1)
این سخن، گر چه با توجه به قسمت قابل توجهى از آیات سوره، متناسب به نظر مى رسد، ولى در عین حال وجود بخشهاى مختلف دیگر را در این سوره نمى توان انکار کرد.

* * *


1 ـ تفسیر «فى ظلال»، آغاز سوره «فاطر».



فضیلت تلاوت این سوره

در حدیثى از پیامبر(صلى الله علیه وآله) آمده است: مَنْ قَرَأَ سُورَةَ الْمَلائِکَةِ دَعَتْهُ یَوْمَ الْقِیامَةِ ثَلاثَةُ أَبْواب مِنَ الْجَنَّةِ أَنِ ادْخُلْ مِنْ أَیِّ الأَبْوَابِ شِئْتَ!: «هر کس سوره فاطر را بخواند در روز قیامت، سه در از درهاى بهشت، او را به سوى خود دعوت مى کند، که از هر کدام مى خواهى وارد شو»!.(1)
با توجه به این که: مى دانیم درهاى بهشت همان عقائد و اعمال صالحى است که سبب وصول به بهشت مى شود، همان گونه که در بعضى از روایات درى به عنوان «باب المجاهدین» یا مانند آن ذکر شده، ممکن است این روایت اشاره به ابواب سه گانه اعتقاد به «توحید»، «معاد» و «رسالت پیامبر»(صلى الله علیه وآله) باشد.
در حدیث دیگرى از امام صادق(علیه السلام) مى خوانیم: «دو سوره قرآن مجید (پشت سر هم قرار دارد) سوره «سبأ» و سوره «فاطر» که با «الحمد للّه» آغاز مى شود،
هر کس آنها را در شب بخواند خدا او را در کنف حمایت خود حفظ مى کند، و هر کس در روز بخواند ناراحتى به او نمى رسد، و آن قدر خدا خیر دنیا و آخرت به او مى بخشد، که بر قلب کسى خطور نکرده، و آرزوى کسى به آن نرسیده است».(2)
چنان که قبلاً هم گفته ایم: قرآن برنامه عمل است، و تلاوت آن سر آغازى است براى تفکر و ایمان، و آن نیز وسیله اى است براى عمل به محتواى آن و این همه پاداشهاى عظیم نیز از همین جا و با همین شرائط تحقق مى یابد (دقت کنید).

* * *

 


1 ـ «مجمع البیان»، آغاز سوره «فاطر».
2 ـ «ثواب الاعمال»، طبق نقل تفسیر «نور الثقلین»، جلد 4، صفحه 345.
سوره فاطر / آیه 1 - 3 آنها راه فرار ندارند
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Lotus
Mitra
Nazanin
Titr
Tahoma