«ولى» در استعمالات قرآن

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

صفحه کاربران ویژه - خروج
مرتب سازی بر اساس
 
آیات ولایت در قرآن
منظور از ولىّ در آیه مورد بحثراه اوّل: تفسیر آیه با قطع نظر از احادیث

اکنون به قرآن باز مى گردیم و موارد استعمال این کلمه را در این کتاب عزیز بررسى مى نمائیم.

کلمه «ولى» و «اولیاء» نزدیک به هفتاد بار در قرآن مجید استعمال شده و در معانى مختلفى به کار رفته است.

1ـ در بعضى از آیات به معناى «یار» و «یاور» و «ناصر» استعمال شده است; مثل آیه شریفه 107 سوره بقره، که خداوند مى فرماید:

وَمـا لَکُمْ مِنْ دُونِ اللهِ مِنْ وَلِىٍّ وَلا نَصیر

و جز خدا، ولىّ و یاورى براى شما نیست.

ولىّ در این آیه به معناى ناصر و یاور آمده است.

«ولى» در برخى از آیات به معناى «معبود» است، آیه 257 سوره بقره از جمله این آیات است:

اَللهُ وَلِىُّ الَّذینَ آمَنُوا ... وَالَّذینَ کَفَرُوا اَوْلِیائُهُمُ الطّاغُوتُ

خداوند، معبود کسانى است که ایمان آورده اند... (امّا) کسانى که کافر شدند، معبود آنها طاغوتها هستند.

ولىّ در این آیه به معناى معبود است، معبود مؤمنین خدا و معبود کفّار طاغوتها، شیاطین و هواى نفس آنهاست.

3ـ این کلمه در قرآن مجید به معناى «هادى» و «راهنما» نیز آمده است، در آیه 17 سوره کهف مى خوانیم:

وَمَنْ یُضْلِلْ فَلَنْ تَجِدَ لَهُ وَلِیّاً مُرْشِداً

و هر کس را (خدا) گمراه نماید، هرگز ولىّ و راهنمایى براى او نخواهى یافت.

در این آیه شریفه، همانطور که مشاهده مى کنید، کلمه «ولىّ» به معناى هادى و راهنما آمده است.

4ـ در بسیارى از آیاتى که مشتمل بر این کلمه است، «ولى» به معناى سرپرست و صاحب اختیار است; به نمونه هایى از این آیات توجّه کنید:

الف ـ در آیه شریفه 28 سوره شورى مى خوانیم:

وَهُوَ الَّذی یُنَزِّلُ الْغَیْثَ مِنْ بَعْدِ مـا قَنَطُوا وَیَنْشُرُ رَحْمَتَهُ وَهُوَ الْوَلِىُّ الْحَمِیدُ

او کسى است که باران سودمند را پس از آن که مأیوس شدند نازل مى کند و رحمت خویش را مى گستراند; و او ولىّ (و سرپرست) و ستوده است.

ولىّ، در این آیه به معناى سرپرست و صاحب اختیار است.

البتّه ولایت در این آیه شریفه ولایت تکوینیّه است.

ب ـ در آیه شریفه 33 سوره اسراء، که در مورد ولایت تشریعى بحث مى کند، آمده است:

وَمَنْ قُتِلَ مَظْلُوماً فَقَدْ جَعَلْنا لِوَلِیِّهِ سُلْطاناً

و آن کس که مظلوم کشته شده، براى ولىّ و سرپرست او سلطه و حقّ قصاص قرار دادیم.

ولىّ، در این آیه به معناى سرپرست و صاحب اختیار بکار رفته است; زیرا حقّ قصاص براى دوست مقتول ثابت نیست، بلکه براى وارث و ولىّ او ثابت است.

جـ در طولانى ترین آیه قرآن مجید، آیه 282 سوره بقره، که در مورد نوشتن سند(1) به هنگام پرداخت قرض الحسنه مى باشد، مى خوانیم:

فَلیُمْلِلْ وَلِیُّهُ بالعَدْلِ

(اگر کسى که حق بر ذمّه اوست توانایى بر املا کردن ندارد،) باید ولىّ و سرپرست او (به جاى او،) با رعایت عدالت، املا کند.

در این آیه شریفه نیز ولىّ به معناى سرپرست و صاحب اختیار آمده است.

د ـ در آیه شریفه 34 سوره انفال مى خوانیم:

وَهُمْ یَصُدُّونَ عَنِ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ وَمـا کـانُوا أَوْلِیائَهُ اِنْ أَوْلِیاؤُهُ إِلاَّ الْمُتَّقُونَ

... و حال آن که از (عبادت موحّدان در کنار) مسجد الحرام جلوگیرى مى کنند در حالى که سرپرست و ولىّ آن نیستند؟! سرپرست آن، فقط پرهیزگارانند.

ولىّ، در این آیه به معناى سرپرست است والاّ روشن است که کفّار و مشرکان هیچ گونه دوستى با چنین مکان مقدّسى ندارند!

هـ ـ در آیه پنجم سوره مریم نیز مى خوانیم:

فَهَبْ لى مِنْ لَدُنْکَ وَلِیّاً یَرِثُنى وَیَرِثُ مِنْ آلِ یَعْقُوبَ

(خدایا!) تو از نزد خود جانشینى به من ببخش (و فرزندى به من عنایت کن) که وارث من و دودمان یعقوب باشد.

روشن است که ورثه پس از مرگ ولىّ و سرپرست، وارث اموال او هستند، نه این که تنها دوست و یار و یاور او باشند.

نتیجه این که کلمه ولىّ در آیات قرآن در معانى مختلفى استعمال شده است; ولى در اکثر موارد به معناى سرپرست و صاحب اختیار است.


 

1 . با این که طولانى ترین آیه قران پیرامون نوشن سند دین و قرض الحسنه است، ولى متأسّفانه این حکم در بین مسلمانان ترک شده و بر اثر ترک این سنّت، گرفتاریها و مشکلات فراوانى به بار آمده است.

منظور از ولىّ در آیه مورد بحثراه اوّل: تفسیر آیه با قطع نظر از احادیث
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Lotus
Mitra
Nazanin
Titr
Tahoma