نکته ها:

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

صفحه کاربران ویژه - خروج
مرتب سازی بر اساس
 
تفسیر نمونه جلد 20
سوره فصلت/ آیه 33- 36 نزول فرشتگان بر مؤمنان بااستقامت


در این آیات و تعبیرات کوتاه و پرمعنیش، نکته هاى ظریف و فراوانى نهفته است:
1 ـ آیا نزول فرشتگان بر مؤمنان بااستقامت به هنگام مرگ و انتقال از این عالم به جهان دیگر است؟ همان گونه که جمعى از مفسران احتمال داده اند، یا در سه موقف «به هنگام مرگ» و «به هنگام ورود در قبر» و «به هنگام زنده شدن در رستاخیز» به سراغ آنها مى آیند؟
و یا این که این بشارت ها دائمى و مستمر است که با الهام هاى معنوى، این حقایق را در گوش جان مؤمنان پیوسته مى خوانند، هر چند به هنگام مرگ یا  ورود در عرصه محشر، صداى فرشتگان رساتر و روشن تر مى شود؟
از آنجا که آیه، قید و شرطى ندارد، با معنى اخیر سازگارتر است، به خصوص این که: فرشتگان در چهارمین بشارت، مى گویند: «ما دوستان شما در دنیا و آخرت هستیم» و این دلیل بر آن است که این مژده ها را به هنگامى که آنها در دنیا زنده اند از فرشتگان مى شنوند، اما نه بشارتى با زبان و الفاظ، بلکه بشارت هائى که مؤمنان با گوش جان مى شنوند، و در مشکلات و گرفتارى ها، در اعماق دل احساس مى کنند و آرامش مى یابند.
درست است که در روایات متعددى، این آیه، به زمان فرا رسیدن مرگ تفسیر شده است، ولى در روایات دیگرى نیز تفسیر به معنى گسترده ترى که حال حیات را نیز شامل مى شود، گردیده.(1)
و از مجموع این روایات، مى توان نتیجه گرفت که، ذکر خصوص حال مرگ به عنوان یک مصداق روشن از این مفهوم وسیع و گسترده است، و مى دانیم تفسیرهائى که در روایات وارد شده، غالباً به صورت بیان مصادیق روشن است.
به هر حال این بشارت هاى فرشتگان الهى است، که در روح و جان انسان با ایمان و پر استقامت پرتوافکن مى شود، در طوفان هاى سخت زندگى به آنها نیرو و توان مى بخشد، و در پرتگاه ها و لغزشگاه ها به آنها ثبات قدم مى دهد.

* * *

2 ـ در این که میان «خوف» و «حزن» چه تفاوتى است؟ جمعى از مفسران گفته اند: «خوف» و ترس، مربوط به حوادث بیمناک آینده است، و «حزن» و اندوه، مربوط به حوادث ناگوار گذشته، به این ترتیب فرشتگان به آنها مى گویند،  نه از حوادث سختى که در پیش دارید، چه در دنیا و چه در هنگام مرگ و چه در مراحل رستاخیز، نگران باشید، و نه از گناهان گذشته خود یا فرزندانى که از شما در دنیا باقى مى مانند غمى به دل راه دهید.
تقدیم «خوف» بر «حزن» نیز ممکن است به همین ملاحظه باشد که نگرانى انسان با ایمان بیشتر از حوادث آینده، مخصوصاً دادگاه محشر است.
بعضى نیز گفته اند: ترس و خوف در برابر عذاب است، و اندوه و حزن در برابر از دست رفتن ثواب، و فرشتگان الهى آنها را به لطف پروردگار در هر دو قسمت امیدوار مى سازند.

* * *

3 ـ تعبیر به «کُنْتُمْ تُوعَدُونَ» (وعده داده مى شدید) تعبیر جامعى است که همه اوصاف بهشت را در نظر مؤمنان با استقامت، تداعى مى کند، یعنى بهشت با تمام اوصافى که شنیده اید، با حور و قصورش، و با مواهب معنوى و روحانیش، با نعمت هاى بسیار گران قدرى که به گفته قرآن: «هیچ کس از آن آگاه نیست، و به ذهن کسى خطور نکرده» (فَلاتَعْلَمُ نَفْسٌ ما أُخْفِىَ لَهُمْ مِنْ قُرَّةِ أَعْیُن)(2)همه در اختیار شما است.

* * *

4 ـ چهارمین مژده، که فرشتگان خود را یار و یاور مؤمنین در دنیا و آخرت معرفى مى کنند، در حقیقت نقطه مقابل آیات گذشته است که کفار بى ایمان از اولیاء و رهبران گمراه و اغواگر ناله سر مى دهند، و مى خواهند در دوزخ از این ناپاکان انتقام بگیرند.

* * *

5 ـ تفاوت میان بشارت پنجم و ششم این است که در پنجم به آنها مى گویند آنچه دلتان بخواهد در آنجا هست، و خواستن شما و فراهم گشتن آن یکى است ولى مى دانیم تعبیر به «تَشْتَهِی أَنْفُسَکُمْ» معمولاً در لذات مادى به کار مى رود، در حالى که «ما تَدَّعُونَ» (آنچه بخوانید) به معنى تقاضاهاى معنوى و مواهب و لذات روحانى است، خلاصه در آنجا همه چیز جمع است و هر نعمت معنوى و مادى بخواهند فراهم است.

* * *

6 ـ «نُزُل» ـ چنان که قبلاً هم گفته ایم ـ به معنى ارزاقى است که به وسیله آن از میهمان پذیرائى مى کنند، و بعضى به اولین وسیله پذیرائى از میهمان تفسیر کرده اند، و در هر حال، این تعبیر لطیف و زیبا، نشان مى دهد که مؤمنان با استقامت، همه میهمان خدایند و بهشت میهمان سراى اللّه است، و نعمت هایش وسائل پذیرائى دوستان خدا.

* * *

7 ـ با دقت در عمق این مفاهیم و عظمت این وعده هاى الهى، که به وسیله فرشتگان به مؤمنان داده مى شود، روح آدمى به پرواز در مى آید، و تمام وجود او را به سوى ایمان و استقامت، جذب مى کند.
در پرتو این فرهنگ و تعلیمات بود که، اسلام از یک مشت عرب جاهلى، انسان هاى نمونه اى ساخت که از هیچ گونه ایثار و فداکارى مضایقه نداشتند، و همین ها است که امروز مى تواند الهام بخش مسلمانان در راه پیروزى بر همه مشکلات باشد.
البته نباید فراموش کرد که «استقامت» همچون «عمل صالح» میوه درخت  «ایمان» است زیرا «ایمان» هنگامى که عمق و نفوذ کافى پیدا کند، انسان را دعوت به «استقامت» خواهد کرد، همان گونه که استقامت در مسیر حق، بر عمق ایمان نیز مى افزاید، و این دو، تأثیر متقابل دارند.
از آیات دیگر قرآن، نیز استفاده مى شود که ایمان و استقامت، نه تنها برکات معنوى را به سوى انسان سرازیر مى کند، بلکه از برکات مادى این جهان نیز در سایه این دو بهره مند خواهد شد، در سوره «جن» آیه 16 مى خوانیم: وَ أَنْ لَوِ اسْتَقامُوا عَلَى الطَّرِیْقَةِ لَأَسْقَیْناهُمْ ماءً غَدَقاً: «هر گاه افراد با ایمان بر طریقه حق پایدارى کنند آب فراوان به آنها مى نوشانیم» (و سال هائى پر باران و پر برکت نصیب آنها مى کنیم).

* * *


1 ـ به تفسیر «نور الثقلین»، جلد 4، صفحه 546 و 547، روایات شماره 38 و 40 و 45 و 46 مراجعه شود.
2ـ الم سجده، آیه 17.
سوره فصلت/ آیه 33- 36 نزول فرشتگان بر مؤمنان بااستقامت
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Lotus
Mitra
Nazanin
Titr
Tahoma