1 ـ آیا این ماجرا یک حادثه تاریخى بوده یا تمثیل است؟

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

صفحه کاربران ویژه - خروج
مرتب سازی بر اساس
 
تفسیر نمونه جلد 02
2 ـ درس عبرت چگونه مُردند و چگونه زنده شدند؟


آیا آنچه در داستان فوق آمده، یک حادثه واقعى تاریخى است که قرآن به طور سربسته به آن اشاره کرده، و شرح آن در روایات آمده است و یا از قبیل ذکر مثال براى مجسم ساختن حقایق عقلى، در لباس هاى حسّى است؟
از آنجا که سرگذشت مزبور جنبه هاى غیر عادى دارد، و هضم آن براى بعضى از مفسران مشکل شده از این رو وقوع چنین حادثه اى را انکار کرده اند و منظور از آیه را تنها یک «مثال» شمرده اند که حال جمعیتى را شرح مى دهد که در پیکار و مبارزه با دشمن سستى مى کنند و به دنبال آن شکست مى خورند، و سپس درس عبرت گرفته و بیدار مى شوند و نهضت و مبارزه را از نو شروع مى کنند و سرانجام پیروز مى گردند.
طبق این تفسیر، جمله مُوتُوا: «بمیرید» که در آیه آمده، کنایه از شکست به دنبال سستى و رکود است و جمله أَحْیاهُمْ: «خداوند آنها را زنده کرد» اشاره به آگاهى، بیدارى و به دنبال آن پیروزى است.
بر اساس این تفسیر، روایاتى که در این زمینه وارد شده و آن را به صورت یک حادثه تاریخى تشریح مى کند، روایاتى مجعول و اسرائیلى است!
اما باید گفت: گر چه استفاده مسأله «شکست» و «پیروزى» به دنبال «سستى» و «بیدارى» از آیه مزبور موضوع جالبى است، ولى انکار نمى توان کرد که ظاهر آیه به صورت بیان یک حادثه تاریخى مى باشد و نه تنها یک مثال!
آیه، حکایت حال جمعى از پیشینیان را بیان مى کند که به دنبال فرار از یک حادثه وحشتناک مردند و سپس خداوند آنها را زنده کرد. اگر غیر عادى بودن حادثه، سبب توجیه و تأویل آن شود، باید با تمام معجزات پیامبران نیز این کار را کرد.
خلاصه، اگر پاى این گونه توجیهات و تفسیرها به قرآن کشیده شود، مى توان علاوه بر انکار معجزات پیامبران، غالب مباحث تاریخى قرآن را انکار کرد و آنها را از قبیل «تمثیل» یا به تعبیر امروز به شکل «سمبلیک» دانست و مثلاً سرگذشت «هابیل» و «قابیل» را مثالى براى مبارزه عدالت و حق جویى با قساوت و سنگدلى دانست و در این صورت، همه مباحث تاریخى قرآن ارزش خود را از دست خواهد داد.
به علاوه، با این تعبیر نمى توان همه روایاتى را که در زمینه تفسیر آیه وارد شده، نادیده گرفت; زیرا بعضى از آنها در متون معتبر نقل شده و نسبت جعل یا اسرائیلى بودن به آنها بسیار نارواست.

* * *

2 ـ درس عبرت چگونه مُردند و چگونه زنده شدند؟
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Lotus
Mitra
Nazanin
Titr
Tahoma