جهاد با جان و مال

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

صفحه کاربران ویژه - خروج
مرتب سازی بر اساس
 
تفسیر نمونه جلد 02
چرا تعبیر به قَرْض؟ شأن نزول:


از اینجا آیات مربوط به جهاد، شروع مى شود، و به دنبال آن داستانى در همین زمینه از اقوام پیشین مى آید و با توجه به سرگذشتى که در آیه قبل درباره جمعى از بنى اسرائیل نقل شد که آنها به بهانه طاعون از جهاد فرار کردند و سرانجام، با همان طاعون از میان رفتند، رابطه بین این آیات و آیات قبل، روشن مى گردد.
نخست مى فرماید: «در راه خدا پیکار کنید، و بدانید خداوند شنوا و دانا است» (وَ قاتِلُوا فی سَبیلِ اللّهِ وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللّهَ سَمیعٌ عَلیمٌ)، سخنان شما را مى شنود و از انگیزه هاى درونى شما و نیّاتتان در امر جهاد آگاه است.

* * *

سپس مى افزاید: «کیست که به خدا وام نیکوئى دهد (و از اموالى که او بخشیده است در طریق جهاد و در طریق حمایت مستمندان، انفاق کند) تا خداوند آن را براى او، چندین برابر کند» (مَنْ ذَا الَّذی یُقْرِضُ اللّهَ قَرْضاً حَسَناً فَیُضاعِفَهُ لَهُ أَضْعافاً کَثیرَةً).
بنابراین وام دادن به خداوند به معنى «انفاق فى سبیل اللّه» است و به گفته بعضى از مفسران، انفاق هائى است که در راه جهاد مى شود; زیرا در آن زمان تهیه هزینه هاى مختلف جهاد، بر دوش مبارزان مسلمان بود.
در حالى که بعضى دیگر معتقدند: هر گونه انفاقى را شامل مى شود، هر چند بعد از آیه جهاد وارد شده است.(1)
ولى تفسیر دوم با ظاهر آیه سازگارتر است، به خصوص این که معنى اول را نیز در بر مى گیرد، و اصولاً انفاق در راه خدا، و کمک به نیازمندان و حمایت از محرومان، همان کار جهاد را مى کند; زیرا هر دو مایه استقلال و سربلندى جامعه اسلامى است.
«أَضْعاف» جمع «ضِعْف» (بر وزن شعر) به معنى دو یا چند برابر کردن چیزى است، با توجه به این که این واژه، به صورت جمع آمده و با کلمه «کَثِیْرَةً»، تأکید شده ـ به علاوه جمله «یُضاعِفُ» نیز تأکید بیشترى از «یُضَعِّفَ» مى رساند (آن چنان که ارباب لغت گفته اند) ـ(2)
از مجموع این جهات، استفاده مى شود: خداوند، براى انفاق کنندگان پاداش بسیار فراوانى قرار داده، و انفاق در راه خدا همچون بذر مستعدى است که در زمین آماده اى افشانده شود، و به وسیله باران هاى پى در پى آبیارى گردد، و ده ها و گاه صدها برابر، نتیجه دهد (همان گونه که در آیه 261 همین سوره خواهد آمد).
و در پایان آیه مى فرماید: «خداوند (روزى بندگان را) محدود و گسترده مى کند و همه شما به سوى او باز مى گردید» (وَ اللّهُ یَقْبِضُ وَ یَبْصُطُ وَ إِلَیْهِ تُرْجَعُونَ).
اشاره به این که تصور نکنید انفاق و بخشش، اموال شما را کم مى کند; زیرا گسترش و محدودیتِ روزى شما، به دست خدا است و او توانائى دارد در عوض اموال انفاق شده، به مراتب بیش از آن را در اختیار شما قرار دهد، بلکه با توجه به ارتباط و به هم پیوستگى افراد اجتماع با یکدیگر، همان اموال انفاق شده در واقع به شما باز مى گردد.
این از نظر دنیا، و از نظر آخرت، فراموش نکنید که همه به سوى او باز مى گردید و پاداش هاى بزرگ شما آنجا است.

* * *


1 ـ تفسیر «کبیر»، جلد 6، صفحه 166.
2 ـ «راغب» در «مفردات» در ماده «ضِعْف» مى گوید: بعضى گفته اند: «ضاعَفْتُ أَبْلَغُ مِنْ ضَعَّفْتُهُ».
چرا تعبیر به قَرْض؟ شأن نزول:
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Lotus
Mitra
Nazanin
Titr
Tahoma