محکم و متشابه در قرآن

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

صفحه کاربران ویژه - خروج
مرتب سازی بر اساس
 
تفسیر نمونه جلد 02
نکته ها: شأن نزول:


در آیات پیشین، سخن از نزول قرآن به عنوان یکى از دلایل آشکار نبوت پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله) به میان آمده بود، و در این آیه یکى از ویژگى هاى قرآن و چگونگى بیان مطالب در این کتاب بزرگ آسمانى آمده است.
نخست مى فرماید: «او کسى است که این کتاب را بر تو نازل کرد که بخشى از آن آیات «محکم» (صریح و روشن) است که اساس و شالوده این کتاب است، (و آیات پیچیده دیگر را تفسیر مى کند) و بخشى از آن متشابه است» آیاتى که به خاطر بالا بودن سطح مطلب یا جهات دیگر، در آغاز پیچیده به نظر مى رسد (هُوَ الَّذی أَنْزَلَ عَلَیْکَ الْکِتابَ مِنْهُ آیاتٌ مُحْکَماتٌ هُنَّ أُمُّ الْکِتابِ وَ أُخَرُ مُتَشابِهاتٌ).
این آیات متشابه مَحَکى است براى آزمایش افراد، یعنى عالمان راستین و فتنه گران لجوج را از هم جدا مى سازد، لذا به دنبال آن مى فرماید: «اما کسانى که در قلوبشان انحراف است از متشابهات آن پیروى مى کنند تا فتنه انگیزى کنند و تفسیر (نادرستى بر طبق امیال خود) براى آن مى طلبند (تا مردم را گمراه سازند) در حالى که تفسیر آن را جز خدا و راسخان در علم (آنها که در پى درک اسرار قرآنند) نمى دانند» (فَأَمَّا الَّذینَ فی قُلُوبِهِمْ زَیْغٌ فَیَتَّبِعُونَ ما تَشابَهَ مِنْهُ ابْتِغاءَ الْفِتْنَةِ وَ ابْتِغاءَ تَأْویلِهِ وَ ما یَعْلَمُ تَأْویلَهُ إِلاَّ اللّهُ وَ الرّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ).(1)
سپس مى افزاید: آنها هستند که بر اثر درک صحیح معنى محکمات و متشابهات «مى گویند: ما به همه آنها ایمان آورده ایم (چرا که) همه از سوى پروردگار ما است» (یَقُولُونَ آمَنّا بِهِ کُلٌّ مِنْ عِنْدِ رَبِّنا).

«(آرى) جز صاحبان فکر و خردمندان متذکر نمى شوند» (وَ ما یَذَّکَّرُ إِلاّ أُولُوا الأَلْبابِ).

* * *


1 ـ «زَیْغ» در اصل، به معنى انحراف از حالت مستقیم و مایل شدن به یک طرف است و بودن «زیغ» در قلب، به معنى انحراف اعتقادات از راه راست، به طرق انحرافى است.
نکته ها: شأن نزول:
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Lotus
Mitra
Nazanin
Titr
Tahoma