مأموران ثبت اعمال

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

صفحه کاربران ویژه - خروج
مرتب سازی بر اساس
 
تفسیر نمونه جلد 26
سوره انفطار/ آیه 13- 19اى انسان چه چیز تو را مغرور ساخته؟!


نه تنها در آیات فوق، که در بسیارى دیگر از آیات قرآن و روایات اسلامى به این معنى اشاره شده که: خداوند مأمورانى مراقب هر انسانى کرده که اعمال او را اعم از نیک و بد مى نویسند، و نامه اعمال را براى روز جزا آماده مى کنند.
درباره ویژگى هاى این فرشتگان تعبیرات پر معنى و هشدار دهنده اى در روایات اسلامى وارد شده است از جمله:
1 ـ کسى از امام موسى بن جعفر(علیه السلام) سؤال کرد: دو فرشته اى که مأمور ثبت اعمال انسان هستند آیا از اراده و تصمیم باطنى او به هنگام گناه یا کار نیک نیز با خبر مى شوند؟
امام(علیه السلام) در پاسخ فرمود: آیا بوى چاه فاضل آب و عطر یکى است؟
راوى عرض کرد: نه!
امام(علیه السلام)فرمود: هنگامى که انسان نیت کار خوبى کند، نفسش خوشبو مى شود! فرشته اى که در سمت راست است (و مأمور ثبت حسنات مى باشد) به فرشته سمت چپ مى گوید: برخیز که او اراده کار نیک کرده است و هنگامى که آن را انجام داد زبان آن انسان قلم آن فرشته، و آب دهانش مرکّب او مى شود، و آن را ثبت مى کند.
اما هنگامى که اراده گناهى مى کند نفسش بد بو مى شود! ملائکه طرف چپ به فرشته سمت راست مى گوید: بر خیز که او اراده معصیت کرده، و هنگامى که آن را انجام مى دهد زبانش قلم آن فرشته و آب دهانش مرکب او است و آن را مى نویسد!.(1)
این حدیث به خوبى نشان مى دهد: نیت انسان در تمام وجود او اثر مى گذارد، و فرشتگان از اسرار درونش به وسیله آثار برون آگاه مى شوند، و مسلماً اگر آگاه نباشند نمى توانند اعمال انسان را به خوبى ثبت کنند; چرا که چگونگى نیت در ارزش، خلوص و آلودگى عمل فوق العاده مؤثر است تا آنجا که پیغمبر اکرم(صلى الله علیه وآله)در حدیث معروفى فرموده: إِنَّمَا الْاَعْمالُ بِالنِّیّاتِ: «اعمال به نیت ها بستگى دارد».(2)
دیگر این که: معلوم مى شود از خود انسان مى گیرند و براى او خرج مى کنند، زبان ما قلم آنها است، و آب دهان ما مرکب آنها!
2 ـ آنها مأمورند به هنگامى که انسان نیت کار نیک مى کند آن را به عنوان یک «حسنه» ثبت کنند، و هنگامى که آن را انجام مى دهد ده حسنه بنویسند، اما هنگامى که تصمیم بر گناه مى گیرد تا عمل نکرده چیزى بر او نمى نویسند، و بعد از عمل تنها یک گناه ثبت کنند.(3)
این تعبیر، بیانگر نهایت لطف و فضل الهى بر انسان است که نیت گناه را بر او مى بخشد، و فعل گناه را بر طبق موازین عدالت جزا مى دهد، ولى در مسیر اطاعت هر نیتى حسنه اى است، و هر کار نیکى را طبق تفضل پاداش مى دهد، نه بر میزان عدل، و این تشویقى است براى انجام اعمال نیک.
3 ـ در روایت دیگرى آمده است: «رسول خدا(صلى الله علیه وآله)بعد از اشاره به وجود این دو فرشته، و نوشتن حسنات با پاداش ده برابر، فرمود: هنگامى که انسان کار بدى انجام مى دهد، فرشته راست به فرشته چپ مى گوید: در نوشتن این گناه عجله مکن، شاید کار نیکى بعد از آن انجام دهد که گناه او را بپوشاند، همان گونه که خداوند بزرگ مى فرماید: «إِنَّ الْحَسَناتِ یُذْهِبْنَ السَّیِّئاتِ».
یا این که توبه و استغفار کند (و اثر گناه از میان برود)... و او هفت ساعت از نوشتن کار بد خوددارى مى کند، و اگر کار نیک یا استغفارى به دنبال آن نیاید فرشته حسنات به فرشته سیئات مى گوید: بنویس بر این بدبخت محروم»!.(4)
4 ـ در حدیث دیگرى از امام صادق(علیه السلام) آمده: «هنگامى که مؤمنان و... مى خواهند با هم سخن خصوصى بگویند: حافظان اعمال، به یکدیگر مى گویند ما از آنها دور شویم، شاید سرى دارند که خدا آن را مستور داشته»!.(5)
5 ـ على(علیه السلام) در یکى از خطبه هایش که مردم را در آن به تقوا دعوت کرده، مى فرماید: «بدانید اى بندگان خدا! که مراقبانى از خودتان بر شما گماشته شده، و دیدبان هائى از اعضاى پیکرتان، و نیز بدانید حسابگران راستگو اعمال شما را ثبت مى کنند، و حتى شماره نفسهایتان را نگه مى دارند، نه ظلمت شب تاریک، شما را از آنها پنهان مى دارد، و نه درهاى محکم و فرو بسته و چه فردا به امروز نزدیک است»!(6)

* * *


1 ـ «اصول کافى»، جلد 2، باب «من یهمّ بالحسنة أو السیّئة»، حدیث 3.
2 ـ «وسائل الشیعه»، جلد 6، صفحه 5 (چاپ آل البیت).
3 ـ «اصول کافى»، جلد 2، باب «من یهمّ بالحسنة أو السیّئة»، حدیث 1 و 2.
4 ـ همان مدرک، حدیث 4.
5 ـ «اصول کافى»، جلد 2، صفحه 184، حدیث 2 ـ «نور الثقلین»، جلد 5، صفحه 110.
6 ـ «نهج البلاغه»، خطبه 157.
سوره انفطار/ آیه 13- 19اى انسان چه چیز تو را مغرور ساخته؟!
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Lotus
Mitra
Nazanin
Titr
Tahoma