شرح و تفسیر آیات اصحاب الاعراف

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

صفحه کاربران ویژه - خروج
مرتب سازی بر اساس
 
داستان یاران
اصحاب اعراف چه کسانى هستند؟ فضیلت تلاوت سوره اعراف


«اعراف» به سرزمین هاى بلند و مرتفعى گفته مى شود که به اطراف خود اشراف دارد. و در بعضى عبارات(1)، به تپّه هایى بین بهشت و جهنّم تفسیر شده که مشرف بر هر دوست. کسانى که روى این تپّه ها قرار مى گیرند هم اشراف بر جهنّم دارند و هم مشرف بر بهشت هستند.
دو گروه بر روى این تپّه ها به سر مى برند:
1. افرادى که اعمال و اعتقادات آنها در دنیا به گونه اى بوده که نه استحقاق بهشت را دارند، و نه مستحق آتش دوزخند. اینها حیران و سرگردان در اعراف زندگى مى کنند.(2)
2. گروهى که نقش نظارتى دارند و سعى در نجات افراد متحیّر و سرگردان دارند، این گروه تلاش مى کنند که از طریق شفاعت، گروه اوّل را نجات داده و راهى بهشت کنند.(3)
با عنایت به مقدّمه فوق به شرح و تفسیر آیات زیر توجّه فرمایید:
«(وَبَیْنَهُمَا حِجَابٌ وَعَلَى الاَْعْرَافِ رِجَالٌ یَعْرِفُونَ کُلاَّ بِسِیمَاهُمْ); و در میان آن دو (بهشتیان و دوزخیان) حجابى است; و بر «اعراف» مردانى هستند که هر یک از آن دو گروه را از چهره هایشان مى شناسند».(4) همان گونه که گفته شد «اعراف» به معناى محل مرتفع و بلند است و این که به یال هاى اسب و پرهاى بلند پشت گردن خروس «عرف الفرس» یا «عرف الدّیک» گفته مى شود، به همین جهت است که در محل مرتفعى از بدن آنها قرار گرفته است.
«(وَنَادَوْا أَصْحَابَ الْجَنَّةِ أَنْ سَلاَمٌ عَلَیْکُمْ لَمْ یَدْخُلُوهَا وَهُمْ یَطْمَعُونَ); و (اعرافیان) بهشتیان را صدا مى زنند که: «درود بر شما باد»! امّا داخل بهشت نمى شوند، در حالى که امید آن را دارند».(5) این افراد همان گروه اوّل و انسانهاى متحیّر و سرگردان بر تپّه هاى اعرافند که از روى شوق و اشتیاق به گفتگو با بهشتیان مى پردازند و آرزوى ورود به بهشت را در سر مى پرورانند.
آنها نیم نگاهى هم به جهنّمیان دارند، اما نه نگاه اشتیاق و امید به ورود، بلکه نگاه ترس و حزن از ورود به آن و آرزوى دورى و نجات از جهنّم. به این آیه توجه فرمایید:
«(وَإِذَا صُرِفَتْ أَبْصَارُهُمْ تِلْقَاءَ أَصْحَابِ النَّارِ قَالُوا رَبَّنَا لاَ تَجْعَلْنَا مَعَ الْقَوْمِ الظَّالِمِینَ); و (امّا) هنگامى که چشمشان به دوزخیان مى افتد مى گویند: پروردگارا! ما را با جمعیّت ستمگران قرار مده».(6) تعبیر به (إِذَا صُرِفَتْ أَبْصَارُهُمْ) اشاره به این حقیقت است که آنها از مشاهده جهنّمیان تنفّر دارند، و گویا نگاهشان به آنها، آمیخته با اکراه و اجبار است، نه از روى میل و اختیار. آیه فوق در مورد گروه اوّل از ساکنان اعراف بود که در آن جا متحیّر و سرگردانند، امّا آیات بعد در مورد گروه دوم است که در حقیقت ناظران بهشت و جهنّمند.
در آیه بعد قرآن مى فرماید:
«(وَنَادَى أَصْحَابُ الاَْعْرَافِ رِجَالا یَعْرِفُونَهُمْ بِسِیمَاهُمْ قَالُوا مَا أَغْنَى عَنْکُمْ جَمْعُکُمْ وَمَا کُنتُمْ تَسْتَکْبِرُونَ); اصحاب اعراف، مردانى (از دوزخیان) را که از سیمایشان آنها را مى شناسند، صدا مى زنند و مى گویند: (که) نه جمع آورى (مال و ثروت) شما و نه تکبّر ورزیدن شما، به حالتان سودى نداد!».(7) مثلاً خطاب به فرعون مى گویند: چه شد آن همه مال و منال و ثروت؟ چه شد آن همه لشکر و سرباز و ساز و برگ نظامى؟ چه شد آن همه ظلم و جنایت و کشتن زنها و جنین هاى معصوم و بى گناه؟ نتیجه آن همه تکبّر و خود برتر بینى و لاف خدایى زدن چه شد؟
در آیه بعد ضمن اشاره به گروه متحیّر و سرگردان در اعراف، خطاب به جهنّمى ها مى فرماید: «(أَهَؤُلاَءِ الَّذِینَ أَقْسَمْتُمْ لاَ یَنَالُهُمُ اللهُ بِرَحْمَة); آیا اینها (این واماندگان بر اعراف) همانان هستند که سوگند یاد کردید خداوند هرگز رحمتش را شامل حال آنها نخواهد کرد؟».(8) در ادامه آیه، ناظران اعراف خود پاسخ این سؤال را به صورت عملى داده و خطاب به گروه متحیّر و سرگردان مى گویند:
«(ادْخُلُوا الْجَنَّةَ لاَ خَوْفٌ عَلَیْکُمْ وَلاَ أَنْتُمْ تَحْزَنُونَ); (ولى خداوند به خاطر ایمان و کارهاى نیکشان، آنها را بخشید; هم اکنون به آنها گفته مى شود:) داخل بهشت شوید، که نه ترسى بر شماست و نه اندوهگین مى شوید».(9)
از آنچه گفته شد، روشن مى شود که منظور از افراد متحیّر و سرگردان بر تپه هاى اعراف، مؤمنان ضعیف الایمانى هستند که داراى حسنات و کارهاى نیکى هست ولى بر اثر آلودگى ها و پاره اى از گناهان همواره مورد تحقیر دشمنان حق قرار گرفته اند که چگونه ممکن است چنین افرادى مشمول رحمت الهى واقع شوند؟ امّا سرانجام روح ایمان و حسناتى که انجام داده اند در پرتو لطف و رحمت الهى، کار خود را مى کند و سعادتمند مى شوند.


(1). سفینة البحار، ج 6، ص 222.
(2). سفینة البحار، ج 6، ص 222 .
(3). همان.
(4). سوره اعراف، آیه 46.
(5). سوره اعراف، آیه 46.
(6). سوره اعراف، آیه 47.
(7). سوره اعراف، آیه 48.
(8). سوره اعراف، آیه 49.
(9). سوره اعراف، آیه 49.

 

اصحاب اعراف چه کسانى هستند؟ فضیلت تلاوت سوره اعراف
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Lotus
Mitra
Nazanin
Titr
Tahoma