شرح و تفسیر

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

صفحه کاربران ویژه - خروج
مرتب سازی بر اساس
 
پیام امام امیرالمؤمنین(ع) جلد 13
نکته: شرایط پیمان بستن با مخالفان و لزوم وفاى به عهد 155


شرح و تفسیر
با چه کسانى پیمان ببندیم؟
امام(علیه السلام) در این کلام حکمت آمیز اشاره به شرایط بستن پیمان مى کند، مى فرماید: «به پیمان کسانى چنگ بزنید که به پیمانشان وفادارند»; (اِعْتَصِمُوا بِالذِّمَمِ فِی أَوْتَادِهَا).
«اوتاد» جمع «وَتَد» به معناى میخ است; میخ هایى که معمولا به وسیله آن طناب خیمه ها را محکم مى کردند تا خیمه در مقابل باد و طوفان مقاومت کند.
براى این کلام حکمت آمیز تفسیرهاى فراوانى ذکر شده است; نخست همان چیزى که در ترجمه بالا آمد که هرگاه مى خواهید پیمان ببندید به سراغ افراد بى اعتبار و پیمان شکن و غیر قابل اطمینان نروید، بلکه با کسانى عهد ببندید که داراى دین و شخصیت و تعهدند.
این تفسیر با آنچه در شأن ورود این گفتار حکیمانه در کلام ابن ابى الحدید که در بحث سند این کلام حکمت آمیز گفتیم کاملاً سازگار است، زیرا امام(علیه السلام) بعد از جنگ جمل هنگامى که «مروان بن حکم» خدمتش رسید و عرض کرد: مى خواهم با تو بیعت کنم. امام(علیه السلام) فرمود: بیعت تو چه فایده اى دارد؟ دیروز (در آغاز خلافت ظاهرى) با من بیعت کردى و شکستى. باز آمده اى با من بیعت کنى. سپس دستور داد او را از مجلسش خارج کردند، بنابراین تفسیر، «اوتاد» به معناى انسان هاى قابل اعتماد است.
تفسیر دیگر این است که منظور از «اوتاد» شرایط استحکام پیمان است; یعنى به هنگامى که مى خواهید با کسى پیمان ببندید شرایط دقیق و محکمى براى آن ذکر کنید تا راه فرارى براى طرف باقى نماند.
تفسیر سوم این که وفاى به پیمان لازم است; اما نه در برابر پیمان شکنان; هرگاه آنها پیمان شکستند شما هم مى توانید دست از پیمان بردارید، همان گونه که در آیه 7 سوره «توبه» مى خوانیم: «(فَمَا اسْتَقَامُوا لَکُمْ فَاسْتَقِیمُوا لَهُمْ); تا زمانى که به پیمان شما پایبند باشند، شما نیز به پیمان آنها پایبند باشید». نیز در آیه 12 همان سوره آمده است: «(وَإِنْ نَّکَثُوا أَیْمَانَهُمْ مِّنْ بَعْدِ عَهْدِهِمْ وَطَعَنُوا فِى دِینِکُمْ فَقَاتِلُوا أَئِمَّةَ الْکُفْرِ إِنَّهُمْ لاَ أَیْمَانَ لَهُمْ); و اگر پیمان هاى خود را پس از عهد خویش بشکنند، و آیین شما را مورد طعن (و تمسخر) قرار دهند، با پیشوایان کفر پیکار کنید; چرا که پیمان آنها اعتبارى ندارد».
مناسب تر از همه این تفاسیر همان تفسیر اول به نظر مى رسد، هرچند جمع تفاسیر مختلف در یک عبارت طبق عقیده ما که بارها به آن اشاره کرده ایم امکان پذیر است.(1)


(1). قابل توجه این که واژه «اعتصام» هم به معناى ایجاد پیمان و چنگ زدن است (همان گونه که در آیه شریفه (وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللهِ جَمِیعاً) آمده است) و هم به معناى وفادارى بعد از ایجاد پیمان است و واژه «فى» در «فی أوتادِها» ممکن است به معناى ظرفیت یا به معناى «باء» تعدیه باشد.

 

نکته: شرایط پیمان بستن با مخالفان و لزوم وفاى به عهد 155
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Lotus
Mitra
Nazanin
Titr
Tahoma