معیار ارزش انسان

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

صفحه کاربران ویژه - خروج
مرتب سازی بر اساس
 
پیام امام امیرالمؤمنین(ع) جلد 12
82 81


شرح و تفسیر
معیار ارزش انسان
امام(علیه السلام) ارزش هر انسانى را در این عبارت حکیمانه کوتاه به روشنى بیان کرده است مى فرماید: «قیمت و ارزش هر کس به اندازه کارى است که مى تواند آن را به خوبى انجام دهد»; (قِیمَةُ کُلِّ امْرِئ مَا یُحْسِنُهُ).
اشاره به این که حسب و نسب، مقام و مال و پست هاى اجتماعى و رسمى هیچ کدام دلیل بر ارزش انسان نیست. ارزش واقعى انسان را کارهاى مهمى تشکیل مى دهد که از عهده آن بر مى آید. جراحى بسیار ماهر، معلمى شایسته، شاعرى توانا، نویسنده اى قوى و فقیهى ماهر که مى تواند مردم را به احکام الهى آشنا سازد ارزش آنها به قدر همان کارى است که به خوبى از عهده آن بر مى آیند.
نه تنها در نزد مردم چنین است، در نزد خداوند هم کسانى قیمت و ارزش دارند که اعمال شایسته تر و مجاهدت هاى بیشتر و اصلاحات بهترى انجام مى دهند.
براى این حدیث شریف جز آنچه در بالا آمد تفسیرهاى دیگرى هم شده است. بعضى گفته اند منظور از «مایُحْسِنُهُ» علم و دانش هایى است که شخص دارد، بنابراین ارزش هر انسان به مقدار معرفت و علم و دانشى است که به خوبى آن را فرا گرفته است.
بعضى این دو را با هم آورده اند: معرفت بالا و عمل با ارزش.
برخى دیگر تفسیر چهارمى براى این حدیث شریف ذکر کرده اند و «مایحسنُهُ» را به معنى احسان و نیکوکارى تفسیر نموده گفته اند: ارزش هر کس به اندازه احسان و نیکوکارى اوست.
گرچه جمع بین هر چهار تفسیر در مفهوم جمله امکان پذیر است، زیرا استعمال لفظ در بیش از یک معنا کاملاً بى مانع است; ولى تفسیر اول صحیح تر و مناسب تر به نظر مى رسد.
شاهد این سخن حدیث زیبایى است که امام جواد(علیه السلام) از پدرانش از امیرمؤمنان(علیهم السلام) نقل کرده است که فرمود: «چهار سخن را من گفتم و خداوند متعال تأیید آن را در کتابش نازل فرمود. من گفتم: «الْمَرْءُ مَخْبُوءٌ تَحْتَ لِسَانِهِ فَإِذَا تَکَلَّمَ ظَهَرَ; شخصیت انسان در زیر زبانش نهفته است هنگامى که سخن بگوید آشکار مى شود». خداوند این آیه را نازل فرمود: «(وَلَتَعْرِفَنَّهُمْ فِى لَحْنِ الْقَوْلِ); منافقان را از طرز سخنانشان مى شناسى». من گفتم: «فَمَنْ جَهِلَ شَیْئاً عَادَاهُ; کسى که نسبت به چیزى جاهل است با آن دشمنى مى کند». خداوند این آیه را نازل فرمود: «(بَلْ کَذَّبُوا بِما لَمْ یُحِیطُوا بِعِلْمِهِ); آنها (دشمنان) چیزى را که از آن آگاهى نداشتند تکذیب کردند» نیز گفتم: «قَدْرُ أَوْ قِیمَةُ کُلِّ امْرِى مَا یُحْسِنُ; ارزش هر انسانى به اندازه چیزى است که به خوبى انجام مى دهد». خداوند این آیه را در قصه طالوت نازل کرده: «(إِنَّ اللّهَ اصْطَفاهُ عَلَیْکُمْ وَزادَهُ بَسْطَةً فِى الْعِلْمِ وَالْجِسْمِ); خداوند او (طالوت) را بر شما برگزیده و از نظر علم و جسم او را افزایش داده است». و نیز گفتم: «الْقَتْلُ یُقِلُّ الْقَتْلَ; کشتن (قصاص) کشتن را کم مى کند» خداوند این آیه را نازل فرمود: «(وَلَکُمْ فِى الْقِصاصِ حَیاةٌ یا أُولِى الاَْلْبابِ); قصاص مایه حیات و زندگى شماست اى صاحبان مغز و خرد».(1)
مرحوم سیّد رضى بعد از ذکر این گفتار حکمت آمیز جمله اى بیان کرده که نشان مى دهد تا چه اندازه این سخن حکیمانه در دل و جان این مرد فصیح و بلیغ تأثیر گذاشته مى گوید: «این از کلماتى است که قیمتى براى آن تصور نمى شود و هیچ سخن حکیمانه اى هم وزن آن نیست و هیچ سخنى نمى تواند هم ردیف آن قرار گیرد»; (قالَ الرَّضىُ: وَهِی الْکَلِمَةُ الَّتی لا تُصاب لَها قیمَةٌ، وَلا تُوزَنُ بِها حِکْمَةٌ، وَلا تُقْرَنُ إلَیْها کَلِمَةٌ).


 (1). شرح نهج البلاغه ابن ابى الحدید، ج 7، ص 382; بحارالانوار، ج 1، ص 165، ح 5.
 


 

82 81
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Lotus
Mitra
Nazanin
Titr
Tahoma