ماهیّت بت پرستى

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

صفحه کاربران ویژه - خروج
مرتب سازی بر اساس
 
مثالهاى زیباى قرآن جلد 2
روش هاى مبارزه با بت پرستىدور نماى بحث

مسأله بت پرستى از مسائل پیچیده و بغرنج است که در این بحث مى توان به سؤالاتى از این قبیل پرداخت:

بت پرستان براى بتان چه اهمّیّت و امتیازى قائل بودند؟ آیا بت ها را خالق و آفریدگار خود مى دانستند؟ اگر جواب مثبت باشد، باید دانست که چگونه انسان عاقلى، چیزى که خود با دستان خویش به عنوان بت تراشیده است، آن را خالق خویش بداند؟ اگر جواب منفى است، پس بت پرستان چه توجیهى در برابر این عمل جاهلانه خویش داشتند؟

قرآن مجید ضمن طرح این سؤال، جواب آن را نیز بیان کرده است.

در آیه سوم سوره زمر آمده است:

 

ألا لِلّهِ الدّینُ الْخالِصُ وَالَّذِینَ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِه اَوْلیاءَ ما نَعْبُدُهُمْ اِلاّ لِیُقَرِّبُونا اِلَى اللّهَ زُلْفى اِنَّ اَللّهَ یَحْکُمُ بَیْنَهُمْ فى ماهُمْ فیهِ یَخْتَلِفُونَ

آگاه باشید که دین خالص از آنِ خداست و آنها که غیر خدا را اولیاى خود قرار داده بودند، (دلیلشان این بود که:) اینها را نمى پرستیم مگر به خاطر این که ما را به خداوند نزدیک کنند. خداوند روز قیامت میان آنان، در آنچه اختلاف داشتند داورى مى کند.

در آیه 18 سوره یونس نیز آمده است:

وَیَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللّهِ ما لا یَضُرُّ هُم وَلا یَنْفَعُهُمْ وَیَقُولُونَ هؤُلاءِ شُفَعائُنا عِنْدَ اللّهِ

آنها (بت پرستان) غیر از خدا، چیزهایى را مى پرستند که نه به آنان زیان مى رساند و نه سودى مى بخشد و مى گویند: «اینها شفیعان ما نزد خدایند.

بنابراین، طبق دو آیه شریفه فوق، آنها بتان را آفریدگار خود نمى دانستند و معتقد به خالقیّت خداوند یگانه بودند; ولى براى بتها قداست ویژه اى قائل بودند و آنها را واسطه هاى خوبى براى تقرّب و شفاعت بین خود و خداوند خالق مى دانستند، هرچند ممکن است تعدادى کمى از مشرکان بتان را خالق بپندارند; ولى غالباً همان گونه که گفته شد، بت ها را براى شفاعت در درگاه خداوند مى پرستیدند; به همین خاطر، سعادت، سلامت، وسعت، برکت و مانند آن را، از پیشگاه بت ها تقاضا مى کردند; البتّه کم کم خداوند فراموش شد و بت ها به صورت مستقل مورد عبادت و پرستش و راز و نیاز بت پرستان قرار گرفت.

سؤال : توضیحات گذشته تا اندازه اى پیچیدگى کار بت پرست ها را روشن کرد; ولى هنوز این سؤال باقى است که چگونه انسان عاقل بتى را که بادست خویش ساخته است، سجده مى کند و آن را واسطه فیض خداوند مى داند و بقدرى برایش ارزش قائل مى شود که گاهى انسان دیگرى را در برابر آن قربانى مى کند؟

پاسخ : روزهاى اوّل بت پرستى و در آغاز این انحراف بزرگ، بت ها اصالت نداشتند، بلکه جنبه مظهریّت و به اصطلاح امروز، سمبل مقدّسات بودند; مثلا هرگاه پیامبرى یا یکى از اولیاء اللّه که نزد خداوند مقام والایى داشت و واسطه بین خدا و مردم محسوب مى شد، از دنیا مى رفت و دست مردم از دامان آنها کوتاه مى شود، مردم به یاد او، مجسّمه اى مى ساختند و این مجسّمه پیامبر یا ولىّ اللّه را به اعتبار آن پیامبر یا ولىّ اللّه مورد احترام و واسطه قرار مى دادند; ولى بر اثر مرور زمان این ارتباط به فراموشى سپرده شد و خود این مجسّمه ها به صورت مستقل مورد توجّه و پرستش مردم قرار گرفت; یا مجسّه هاى ماه و خورشید و امثال آن را که منبع برکت و نور هستند، مى ساختند و به خاطر ماه و خورشید، آنها را مورد توجّه قرار مى دادند; ولى بر اثر گذشت زمان کم کم رابطه فراموش و خود این مجسّمه ها و بت ها به صورت مستقل مورد پرستش قرار مى گرفت; یا قطعه سنگى را از سرزمین مقدّسى، همچون کعبه، به همراه خود به یادگار مى بردند و در جاى مناسبى قرار مى دادند تا با دیدن آن، خاطره هاى آن سفر روحانى تجدید شود، ولى پس از مدّتى رابطه فراموش و آن سنگ بت مى شد. و یا این که برخى معتقد بودند، خداى نادیده بقدرى مقامش والاست که از دسترس فکر بشر بیرون است و امکان ندارد که اندیشه بشر به مقام والاى او برسد و چنین خدایى فایده اى (نعوذ باللّه) براى ما ندارد; پس برخى از مخلوقات او را که در دسترس ماهستند، به خاطر خداوند مى پرستیم. شبیه این نوع تفکرّ را در تفکرّات برخى از فِرقَ منحرف صوفیّه مى بینیم; مُرشِد صوفیّه به مریدان خود مى گوید: در نماز وقتى که به ذکر «اِیّاکَ نَعْبُدُ وَاِیّاکَ نَسْتَعین» مى رسید، با توجّه به این که نمى توانید تصویرى از خداوند داشته باشید، تصویر «شیخ و پیر» را در ذهن بگذرانید! و این، نقطه آغاز انحراف مردم به سوى شرک است.

به هر حال، همان گونه که گذشت، انبیاء و پیامبران دامنه دارترین و طولانى ترین مبارزات را با بت پرستى و بت پرستان داشته اند; زیرا باید با شرک و بت پرستى که بلاى بزرگ انسانیّت در گذشته و حال است مبارزه شود.

روش هاى مبارزه با بت پرستىدور نماى بحث
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Lotus
Mitra
Nazanin
Titr
Tahoma