شرح و تفسیر

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

صفحه کاربران ویژه - خروج
مرتب سازی بر اساس
 
مثالهاى زیباى قرآن جلد 2
هیبت و عظمت قرآنجاذبه شگفت انگیز قرآن

لَوْ اَنْزَلْنا هذَا الْقُرْآنِ عَلى جَبَل لَرَأَیْتَهُ خاشِعاً مُتَصَدِّعاً مِنْ خَشْیَةِ اللّهِ

 

اگر این قرآن را بر کوه ها نازل مى کردیم، کوه ها در مقابل جاذبه قوى قرآن سر تعظیم فرود مى آوردند و از خشیت و ترس خداوند متلاشى مى شدند!

 

آرى! اگر قرآن بر کوهها نازل مى شد، کوهها را متلاشى مى کرد امّا این انسان ناآگاه که از دولب مبارک پیامبر(صلى الله علیه وآله)تلاوت قرآن را مى شنود، و به آواى روحبخش وحى الهى نه یک بار و دو بار، بلکه بیست و سه سال گوش مى کند; ولى در قلب سخت تر از سنگ او اثر نمى کند!

در تفسیر این آیه شریفه، دو نظریّه وجود دارد:

1 ـ نخست این که اگر کوه ها عقل و هوش داشتند و قابلیّت درک و فهم مى داشتند آنگاه قرآن را بر آنها نازل مى کردیم، در مقابل قرآن خاشع مى شدند; بنابراین، آیه مذکور یک قضیّه شرطیّه براى تنبّه و بیدارى انسان است، مبنى بر این که تو که عقل و هوش دارى، چرا در مقابل قرآن سر تعظیم فرود نمى آورى!(1)

2 ـ دیگر این که آیه شریفه قضیّه شرطیّه نیست بلکه یک حقیقت است; زیرا تمام موجودات عالم (هر موجودى به تناسب ظرفیّت خویش) درک و احساس دارد.(2) این معنى در آیات متعدّدى از قرآن مجید، از جمله آیه اوّل سوره تغابن، آمده است; خداوند در این آیه شریفه مى فرماید: 

 

یُسَبِّحُ لِلّهِ ما فِى السَّمواتِ وَ ما فِى الاَرْضِ لَهُ الْمُلْکُ وَ لَهُ الْحَمْدُ وَ هُوَ عَلى کُلِّ شَىْء قَدیرٌ

 

آنچه در آسمان ها و زمین است، براى خدا تسبیح مى گویند; مالکیّت و حکومت از آن اوست و ستایش از آنِ او و او بر همه چیز تواناست!

اگر موجودات، عقل و درک متناسب خودشان نداشته باشند که تسبیح خدا معنى ندارد. به قول شاعر:

ما سمیعیم و بصیر و باهُشیم *** با شما نامحرمان ما خامُشیم

 

پس آنها درک و شعور دارند و تسبیح و تقدیس مى کنند; ولى ما تسبیح آنها را نمى فهمیم، به این جهت کسانى که حالت شهود عالم باطن را دارند، صداى زمزمه موجودات را مى فهمند!

طبق تفسیر اوّل، آیه، جزء امثال القرآن محسوب مى شود; ولى طبق تفسیر دوم، مثل به معناى توصیف است و از محلّ بحث خارج است.

آیه 31 سوره رعد، که در مورد تأثیر عجیب قرآن مجید است، شاهد بر تفسیر اوّل است. خداوند متعال در این آیه شریفه مى فرماید:

وَلَوْ اَنَّ قُرْآناً سُیِّرَتْ بِهِ الْجِبالُ اَوْ قُطِّعَتْ بِهِ الاَرْضُ اَوْ کُلِّمَ بِه الْمَوْتى بَلِ  لِلّهِ الاَمْرُ جَمیعاً

اگر به وسیله قرآن، کوه ها به حرکت در آیند یا زمین ها قطعه قطعه شوند یا به وسیله آن با مردگان سخن گفته شود، (بازهم ایمان نخواهند آورد) ولى همه کارها در اختیار خداست.

در مورد شأن نزول این آیه، بعضى از مفسّران بزرگ گفته اند که در پاسخ جمعى از مشرکان مکّه نازل شده است که در پشت خانه کعبه نشسته بودند و به دنبال پیامبر(صلى الله علیه وآله وسلم) فرستادند، پیامبر(صلى الله علیه وآله وسلم) (به امید هدایت آنها) نزد آنها آمد; عرض کردند: اگر دوست دارى از تو پیروى کنیم این کوههاى مکّه را به وسیله قرآنت عقب بران تا کمى این زمین تنگ و محدود ما گسترش یابد! و زمین را بشکاف و چشمه ها و نهرهائى در اینجا پدید آور تا درختان غرس کنیم و زراعت نمائیم! تو به گمان خود کمتر از داوود نیستى که خداوند کوهها را براى او مسخّر کرده بود که با او همصدا شده، تسبیح خدا مى گفتند;(3) یا این که باد را مسخّر ما گردان که بر آن سوار شویم و به شام رویم و مشکلات خود را حل کنیم و مایحتاج را تهیه نمائیم و همان روز بازگردیم ـ همان گونه که مسخّر سلیمان بود; تو به گمان خود از سلیمان کمتر نیستى! و نیز جدّت «قصى» (جدّ طایفه قریش) یا هر کس دیگر از مردگان ما را مى خواهى زنده کن تا از او سؤال کنیم آیا آنچه تو مى گوئى حق است یا باطل زیرا عیسى(علیه السلام)مردگان را زنده مى کرد و تو کمتر از عیسى نیستى!

در این هنگام این آیه نازل شد و به آنها گوشزد کرد که همه آنچه را مى گوئید از سر لجاجت است نه براى ایمان آوردن، وگرنه معجزه کافى براى ایمان آوردن ارائه شده است!(4)


1 و 2 . مجمع البیان، جلد 9، صفحه 266 .
3 . این مطلب در آیه 79 سوره انبیا آمده است; در این آیه مى خوانیم: «وَسَخَّرْنا مَعَ داوُدَالْجِبالَ یُسَبِّحْنَ وَالطَّیْرَ وَ کُنّا فاعِلینَ; کوهها و پرندگان را با داوود مسخر ساختیم، که (همراهِ او) تسبیح (خدا) مى گفتند، و ما این کار را انجام دادیم.» ـ مطلب فوق در آیه 18 و 19 سوره «ص» نیز آمده است.
4 . تفسیر نمونه، جلد 10، صفحه 220 .
هیبت و عظمت قرآنجاذبه شگفت انگیز قرآن
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Lotus
Mitra
Nazanin
Titr
Tahoma