این خطبه در واقع یکى از خطبه هاى مهم توحیدى نهج البلاغه است که از دو بخش تشکیل شده:
در بخش اوّل، به حمد و ستایش پروردگار و بیان عظمتش که عقل ها را در حیرت فرو برده مى پردازد و از قدرت نمایى او در آفرینش موجودات بدون هیچ نقشه قبلى سخن مى گوید، مخلوقاتى که هر یک از دیگرى عجیب تر و اسرارآمیزتر است.
در کتاب «مصادر نهج البلاغه» سند قابل ملاحظه اى از کتب دیگر براى این خطبه ذکر نشده و به نظر مى رسد که سند عمده این خطبه، همان نقل مرحوم سیّد رضى است; ولى محتواى خطبه آن قدر بلند و عالى است که سند آن را تقویت مى کند و نشان مى دهد تنها از فکر نیرومندى همچون امام امیرالمؤمنین(علیه السلام) مى تواند سرچشمه گرفته باشد.
و در بخش دوّم، براى نمونه، انگشت روى یکى از شگفت انگیزترین پرندگان یعنى خفاش گذارده و عجایب خلقت او را یکى بعد از دیگرى شرح مى دهد; آن چنان که گویى سال ها درباره این مخلوق اسرارآمیز مطالعه و بررسى کرده و به اسرار وجود او دست یافته است.