81 ـ ولایت تکوینى و تشریعى چیست؟

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

صفحه کاربران ویژه - خروج
مرتب سازی بر اساس
 
180 پرسش و پاسخ
82 ـ ماهیّت بیعت چیست؟ و چه تفاوتى با انتخابات دارد؟80 ـ حادثه غدیر چیست؟

مى دانیم ولایت بر دو گونه است:

1ـ ولایت تشریعى
2ـ ولایت تکوینى

منظور از ولایت تشریعى همان حاکمیت و سرپرستى قانونى و الهى است که گاه در مقیاس محدودى است مانند ولایت پدر و جد بر طفل صغیر، و گاه در مقیاس بسیار وسیع و گسترده است، مانند ولایت حاکم اسلامى بر تمام مسائل مربوط به «حکومت» و «اداره کشور اسلامى»

امّا منظور از ولایت تکوینى آن است که کسى بتواند به فرمان و اذن خداوند در جهان آفرینش و تکوین تصرف کند و بر خلاف عادت و جریان طبیعى عالم اسباب، حوادثى را به وجود آورد، مثلاً بیمار غیر قابل علاجى را به اذن خدا با نفوذ و سلطه اى که خداوند در اختیار او گذارده است شفا دهد، و یا مردگان را زنده کند، و کارهاى دیگرى از این قبیل، و هر گونه تصرف معنوى غیر عادى در نفوس و اجسام انسانها، و جهان طبیعت داخل در این نوع است.

«ولایت تکوینى» چهار صورت مى تواند داشته باشد که بعضى «قابل قبول» و بعضى «غیر قابل قبول» است:

1ـ «و لایت در امر خلقت و آفرینش جهان» به این معنى که خداوند به بنده اى از بندگان یا فرشته اى از فرشتگان خود توانایى دهد که عوالمى را بیافریند، یا از صفحه هستى محو کند، به یقین این امر محالى نیست، چرا که خداوند قادر بر همه چیز است و هر گونه توانایى را مى تواند به هر کس بدهد، ولى آیات قرآن در همه جا نشان مى دهد که آفرینش عالم هستى و سماوات و ارضین و جن و انس و فرشته و ملک و گیاه و حیوان و کوهها و دریاها همه به قدرت پروردگار انجام گرفته، نه به وسیله بندگان خاص یا فرشتگانش، و لذا همه جا نسبت خلقت به او داده شده، و در هیچ موردى این نسبت (به طور گسترده) به غیر او داده نشده است، بنابراین خالق آسمانها و زمینها و گیاه و حیوان و انسان تنها خدا است.

2ـ ولایت تکوینى به معنى واسطه فیض بودن به این معنى که هر گونه امداد و رحمت و برکت و قدرتى از سوى خداوند به بندگانش یا سایر موجودات جهان هستى مى رسد از طریق اولیاء الله و بندگان خاص او است، همانند آبهاى آشامیدنى خانه هاى یک شهر که همه از طریق شاه لوله اصلى مى گذرد، این لوله عظیم آبها را از منبع اصلى دریافت مى دارد و به همه جا مى رساند، واز آن تعبیر به «واسطه در فیض» مى نمایند.

این معنى نیز از نظر عقلى محال نیست، و نمونه آن در عالم صغیر و در ساختار وجود انسان و تقسیم مواد حیاتى به تمام سلولها از طریق شاهرگ قلب دیده مى شود، چه مانعى دارد که در عالم کبیر نیز چنین باشد؟

ولى بدون شک اثبات آن نیاز به دلیل کافى دارد، و اگر هم ثابت شود باز به اذن الله است.

3ـ ولایت تکوینى در مقیاس معین، مانند احیاى مردگان و شفاى بیماران غیر قابل علاج و امثال آن.

نمونه هایى از این نوع ولایت درباره بعضى از پیامبران در قرآن مجید با صراحت آمده، روایات اسلامى نیز شاهد و گواه بر آن است، از این رو این شاخه از ولایت تکوینى نه تنها از نظر عقل امکان پذیر است، بلکه دلایل نقلى متعدد نیز دارد.

4ـ ولایت به معنى دعا کردن براى تحقق امور مطلوب، و انجام آن به وسیله قدرت خداوند، به این ترتیب که پیامبر (صلى الله علیه وآله) یا امام معصوم دعا مى کند و آنچه او از خدا خواسته است تحقق مى یابد.

این معنى نیز هیچگونه مشکل عقلى و نقلى ندارد و آیات و روایات مملو از نمونه هاى آن است، بلکه شاید از یک نظر نتوان نام ولایت تکوینى بر آن گذاشت چرا که استجابت دعاى او از سوى خدا است.

در بسیارى از روایات اشاراتى به «اسم اعظم» دیده مى شود که در اختیار پیامبران یا امامان یا بعضى از اولیاء الله (غیر از پیامبران و امامان) بوده است و به وسیله آن مى توانستند تصرفاتى در عالم تکوین کنند.

قطع نظر از اینکه منظور از «اسم اعظم» چیست ـ این گونه روایات نیز مى تواند ناظر به همان قسم سوم از ولایت تکوینى باشد و به طور کامل بر آن انطباق دارد.(1)

 

 


1 ـ تفسیر پیام قرآن 9/161

82 ـ ماهیّت بیعت چیست؟ و چه تفاوتى با انتخابات دارد؟80 ـ حادثه غدیر چیست؟
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Lotus
Mitra
Nazanin
Titr
Tahoma