اخلاص در روایات اسلامى

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

صفحه کاربران ویژه - خروج
مرتب سازی بر اساس
 
اخلاق در قرآن جلد 1
حقیقت اخلاصاخلاص

این معنى در روایات اسلامى نیز فوق العاده مورد بحث قرار گرفته است که گوشه هایى از آن را در ذیل از نظر مى گذرانیم:

1 ـ در حدیثى از پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله) مى خوانیم: «ثَلاتٌ لایَغُّـلُ عَلَیْهِنَّ قَلْبُ رَجُل مُسْلم اِخْلاصُ الْعَمَلِ للّهِ عَزَّوَجَلَّ و النَّصیحَةُ لاَِئِمَّةِ الْمُسْلِمینَ وَ اللُّزُومِ لِجَماعَتِهِمْ; سه چیز است

که قلب هیچ مسلمانى نباید درباره آن خیانت کند (و همه مسلمین باید آن را رعایت کنند): خالص کردن عمل براى خدا، و خیرخواهى براى پیشوایان اسلام و ملازمت جماعت مسلمین و جدا نشدن از آن.»(1)

2 ـ در حدیث دیگرى از آن حضرت مى خوانیم که اخلاص از اسرار الهى است: «اَلاِْخلاصُ سِرٌّ مِنْ اَسْرارِى اَسْتَوْدِعُهُ قَلْبَ مَنْ اَحْبَبْتُهُ مِنْ عِبادى; اخلاص یکى زا اسرار من است و آن را در قلب هر کس از بندگانم را که دوست بدارم به ودیعه مى گذارم.»(2)

3 ـ امیر مؤمنان على (علیه السلام) مى فرماید: «اَلاِْخلاصُ اَشرَفُ نِهایَة; اخلاص با ارزشترین مقامى است که انسان به آن مى رسد.»(3)

4 ـ و در تعبیر بلند دیگر مى فرماید: «اَلاِْخلاصُ اَعْلَى الاِْیْمانِ; اخلاص برترین مقام ایمان است.»(4)

5 ـ و در تعبیر پرمعناى دیگرى از همان امام مى خوانیم: «فى اِخْلاصِ الاَعْمالِ تَنافَسَ اُولوُا النُّهى وَ الاَْلْبابِ; رقابت عاقلان و اندیشمندان با یکدیگر در اخلاص عمل است.»(5)

6 ـ این مسأله تا آنجا اهمّیّت دارد که رسول اکرم(صلى الله علیه وآله) تفاوت مقامات مؤمنان را در تفاوت درجات اخلاص مى شمرد و مى فرماید: «بِالاِْخلاصِ تَتَفاضَلُ مَراتِبُ الْمُؤْمِنِینَ»(6)

7 ـ امیرمؤمنان على(علیه السلام) نیز آخرین مرحله یقین را اخلاص معرّفى مى کند و مى فرماید: «غایَةُ الْیَقِیْنِ اَلاِْخْلاصُ»(7)

8 ـ اخلاص بقدرى اهمّیّت دارد که مقدار مختصرى از عمل که با آن باشد سبب نجات انسان مى گردد، چنان که در حدیث رسول خدا(صلى الله علیه وآله) آمده است: «اَخْلِصْ قَلبَکَ یَکْفِکَ القَلیلُ مِنَ الْعَمَلِ»(8)

9 ـ اخلاص تا آن حد اهمّیّت دارد که على(علیه السلام) آن را عبادت مقرّبان درگاه خدا مى شمرد، و مى گوید: «اَلاِْخُلاصُ عِبادَةُ الْمُقَرَّبینَ.»(9)

10 ـ این بحث دامنه دار را با حدیث جالب دیگرى از على(علیه السلام) به پایان مى بریم که فرمود: «طُوبى لِمَنْ اَخْلَصَ للّهِ الْعِبادَةَ وَ الدُّعاءَ وَلَمْ یَشْغَلْ قَلْبَهُ بِما تَرى عَیْناهُ، وَ لَمْ یَنْسَ ذِکرَ اللّه بِما تَسْمَعُ اُذُناهُ وَ لَمْ یَحْزَنْ صَدْرُهُ بِما اُعْطِىَ غَیْرَهُ; خوشا به حال کسى که عبادت و دعایش را براى خدا خالص کند، و قلب خود را به آنچه مى بیند مشغول ندارد، و یاد خدا را با آنچه مى شنود، به فراموشى نسپرد، درونش به خاطر نعمتهایى که به دیگران داده شده است، غمگین نشود.»(10)

* * *


1. محجّة البیضاء، جلد 8، صفحه 125 ـ حدیث بطور کامل در خصال شیخ صدوق، باب الثّلاثه، صفحه 167، نیز آمده است.

2. محجّة البیضاء، جلد 8، صفحه 125.

3. تصنیف الغرر، صفحه 197، رقم 3894.

4. غرر الحکم، جلد 1، صفحه 30.

5. غرر الحکم، جلد 2، صفحه 513.

6. میزان الحکمه، ماده خلص جلد 1، صفحه 754.

7. غرر الحکم، جلد 2، صفحه 503.

8. بحارالانوار، جلد 70، صفحه 175 ذیل حدیث 15.

9. غرر الحکم، جلد 1، صفحه 25 (رقم 718).

10. اصول کافى، جلد، صفحه 16.

حقیقت اخلاصاخلاص
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Lotus
Mitra
Nazanin
Titr
Tahoma