سوگند اوّل: قسم به قلم

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

صفحه کاربران ویژه - خروج
مرتب سازی بر اساس
 
سوگندهاى پربار قرآن
سوگند دوم: قسم به «ما یسطرون»1. سوگندهاى سوره قلم

واژه «قلم» دوبار در قرآن استعمال شده است. نخست در سوره قلم و آیات مورد بحث، و دیگر در سوره علق و در آغاز بعثت. خداوند در آیه چهارم سوره علق در توصیف خویش در مقام ربوبیّت مى فرماید:

«(الَّذِى عَلَّمَ بِالْقَلَمِ); همان پروردگارى که بوسیله قلم تعلیم نمود».

و واژه «اقلام» که جمع قلم است، نیز در دو آیه قرآن آمده است.

الف) آیه 27 سوره لقمان، آنجا که خداوند در توصیف عجز انسان از احصا و شماره کردن نعمتهاى پروردگارش مى فرماید:

«(وَلَوْ أَنَّمَا فِى الاَْرْضِ مِنْ شَجَرَة أَقْلاَمٌ وَالْبَحْرُ یَمُدُّهُ مِنْ بَعْدِهِ سَبْعَةُ أَبْحُر مَّا نَفِدَتْ کَلِمَاتُ اللهِ إِنَّ اللهَ عَزِیزٌ حَکِیمٌ); و اگر همه درختانِ روى زمین قلم شود، و دریا براى آن مرکّب گردد، و هفت دریاچه بر آن افزوده شود، (اینها همه تمام مى شود، ولى) کلمات خدا (مخلوقات پروردگار) پایان نمى گیرد; خداوند عزیز و حکیم است».

این آیه شریفه زمانى نازل شد که علم و دانش بشر بسیار محدود بود، و شاید در آن زمان تصوّر و سپس تصدیق مضمون این آیات کار آسانى نبود. امّا امروز ما به آسانى مى توانیم مضمون آیه را در ذهن خود تحلیل و سپس باور کنیم. چرا که منظومه شمسىِ ما جزء کهکشانى است که دویست میلیارد ستاره دارد! و تازه کهکشان ما که کهکشان راه شیرى است، یکى از کهکشانهاى فراوانى است که عدد آن را بطور تقریبى تا 000/000/000/1 کهکشان گفته اند!

بنابراین، با تمام وجود مى توان لمس کرد که اگر تمام امکانات نوشتارى بسیج شود، نمى توان لیستى کامل از مخلوقات پروردگار تهیّه کرد.

ب) آیه شریفه 44 سوره آل عمران; توجّه کنید:

«(ذَلِکَ مِنْ أنْبَاءِ الْغَیْبِ نُوحِیهِ إِلَیْکَ وَمَا کُنْتَ لَدَیْهِمْ إِذْ یُلْقُونَ أَقْلاَمَهُمْ أَیُّهُمْ یَکْفُلُ مَرْیَمَ وَمَا کُنْتَ لَدَیْهِمْ إِذْ یَخْتَصِمُونَ); (اى پیامبر!) این، از خبرهاى غیبى است که به تو وحى مى کنیم; و تو در آن هنگام که قلمهاى خود را (براى قرعه کشى) به آب مى افکندند تا کدام یک کفالت و سرپرستى مریم را عهده دار شود، و (نیز) به هنگامى که (دانشمندان بنى اسرائیل، براى کسب افتخار سرپرستى او،) با هم کشمکش داشتند، حضور نداشتى; (و همه اینها از راه وحى به تو گفته شد)».

خلاصه اینکه واژه قلم دو بار به صورت مفرد و دوبار به شکل جمع در قرآن مجید آمده است.

سؤال: منظور از قلم که خداوند به آن سوگند یاد کرده، قلم چه کسى است؟

جواب: سه احتمال ذکر شده است:

الف) قلم وحى و علم پروردگار.

ب) قلم فرشتگانى که مأمور ثبت و ضبط اعمال هستند.

ج) تمام انواع قلم.

و احتمال سوم از همه قویتر به نظر مى رسد.

جالب اینکه قلم عصر نزول قرآن، قلم نى بود. یعنى حدود یک وجب از نى که در بیابانها مى رویید را مى گرفتند و نوک آن را مى تراشیدند و با آن مى نوشتند. خداوند به یک وجب نى، که نمونه هاى فراوانى از آن در بیابانها وجود داشت، قسم یاد کرده است. و این نشانه عظمت قلم است که در مباحث آینده پیرامون رمز اهمیّت آن بحث خواهیم کرد.

سوگند دوم: قسم به «ما یسطرون»1. سوگندهاى سوره قلم
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Lotus
Mitra
Nazanin
Titr
Tahoma