نامه اعمال در آیات قرآن:

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

صفحه کاربران ویژه - خروج
مرتب سازی بر اساس
 
سوگندهاى پربار قرآن
چگونگى معاد و بازگشت انسانها:هدف از سوگندها: توجّه به معاد و قیامت

براى تکمیل این بحث، به دو سلسله از آیاتى که در مورد نامه اعمال است، اشاره مى کنیم:

1. در آیات 18-16 سوره ق مى خوانیم:

«(وَلَقَدْ خَلَقْنَا الاِْنْسَانَ وَنَعْلَمُ مَا تُوَسْوِسُ بِهِ نَفْسُهُ وَنَحْنُ أَقْرَبُ إِلَیْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَرِیدِ   * إِذْ یَتَلَقَّى الْمُتَلَقِّیَانِ عَنِ الْیَمِینِ وَعَنِ الشِّمَالِ قَعِیدٌ * مَّا یَلْفِظُ مِنْ قَوْل إِلاَّ لَدَیْهِ رَقِیبٌ عَتِیدٌ); ما انسان را آفریدیم و وسوسه هاى او را مى دانیم، و ما به او از رگ قلبش نزدیکتریم! (به خاطر بیاورید) هنگامى را که دو فرشته راست و چپ که ملازم انسانند اعمال او را دریافت مى دارند; انسان هیچ سخنى را بر زبان نمى آورد مگر اینکه همان دم، فرشته اى مراقب و آماده براى انجام مأموریّت (و ضبط آن) است!».

سؤال: با توجّه به اینکه خداوند متعال عالِم بر همه چیز، و به تعبیر آیه مورد بحث از رگ گردن انسان نیز به او نزدیکتر است، چه نیازى به مراقبینى چون فرشتگان است تا اعمال انسان را ثبت و ضبط نمایند؟ و در یک جمله کوتاه فرشتگان حافظان اعمال چه کاره اند؟

جواب: امام صادق(علیه السلام) در پاسخ این سؤال، دو نقش براى فرشتگان مورد بحث بیان کرده است:(1)

الف) نظارت فرشتگان تأکیدى است بر علم وآگاهى پروردگار، تا بشر بیشتر مراقب اعمال خویش باشد. اگر انسان یک ناظر داشته باشد شاید توجّهى نکند، امّا چنانچه احساس کند چندین نفر ناظر اعمال او هستند دقّت بیشترى خواهد کرد.

انسانى که باور دارد علاوه بر خداوند، دو فرشته همواره همراه او هستند، و تمام اعمالش را از ریز و درشت ثبت و ضبط مى کنند، با کسى که فقط خدا را ناظر خود مى داند و توجّهى به نظارت فرشتگان ندارد، یکسان نخواهد بود.

ب) فرشتگان محافظ اعمال، مأموریّت دیگرى نیز دارند، و آن محافظت از جسم و جان انسانهاست. آنها انسان را از خطرات و حوادث فراوانى حفظ مى کنند. اگر این محافظان الهى نبودند بسیارى از کودکان به بزرگسالى نمى رسیدند، چرا که انواع خطرات و حوادث کودکان را احاطه کرده است، و فرشتگان محافظ، آنها را از چنگال خطرها نجات مى دهند. بنابراین، فرشتگان محافظ هم محافظ اعمال و کردار و نیّات انسانهایند، و هم مراقب جسم و جان آنها از گزند حوادث و خطرات و مشکلاتند، تا هنگامى که مرگ انسان فرا رسد که دست از این مأموریّت بر مى دارند.

2. خداوند متعال در آیات 12 ـ 10 سوره انفطار مى فرماید: «(وَإِنَّ عَلَیْکُمْ لَحَافِظِینَ * کِرَاماً کَاتِبِینَ * یَعْلَمُونَ مَا تَفْعَلُونَ); بى شک نگهبانانى بر شما گمارده شده... والا مقام و نویسنده (اعمال نیک و بد شما)، که مى دانند چه مى کنید!».

این آیات نیز به فرشتگان محافظ اعمال اشاره دارد، که ریز و درشت اعمال و کردار و نیّات انسان را ثبت و ضبط مى کنند.

سؤال: چرا از این فرشتگان با واژه «کراماً» تعبیر شده است؟ مگر آنها چه مکرمت و خدمتى به انسانها روا مى دارند؟

جواب: در برخى از روایات آمده که اگر انسان کار نیکى انجام دهد فوراً آن را به ده برابر مى نویسند، چرا که خداوند خود فرموده: «(مَنْ جَاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا وَمَنْ جَاءَ بِالسَّیِّئَةِ فَلاَ یُجْزَى إِلاَّ مِثْلَهَا وَهُمْ لاَ یُظْلَمُونَ); هر کس کار نیکى بجا آورد، ده برابر پاداش دارد، و هر کس کار بدى انجام دهد، جز بمانند آن، کیفر نخواهد دید، و ستمى بر آنها نخواهد شد».(2)

امّا اگر مرتکب کار زشتى شود، فرشته ثبت اعمال نیک، به رفیقش مى گوید تا هفت ساعت به او مهلت بده و چیزى ننویس، شاید پشیمان شود و توبه کند. چنانچه پس از گذشت مهلت مذکور توبه نکرد فقط یک گناه برایش بنویس.(3) بدین جهت به آنها فرشتگان کریم و بزرگوار گفته شده است.

راستى اگر همواره توجّه داشته باشیم که خداوند و فرشتگان ناظر اعمال ما هستند، و در خلوت و جلوت همراه ما مى باشند، و در هیچ زمان و مکانى ما را تنها نمى گذارند، آیا مرتکب گناه خواهیم شد؟ ایمان به باورهاى دینى کنترل قوى و محکمى در برابر وسوسه هاى شیطان است.


1 . تفسیر نورالثقلین، ج 5، ص 522 .

2 . انعام، آیه 160 .

3 . تفسیر نمونه، ج 26، ص 229 .

چگونگى معاد و بازگشت انسانها:هدف از سوگندها: توجّه به معاد و قیامت
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Lotus
Mitra
Nazanin
Titr
Tahoma