بدعت در آیات قرآن:

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

صفحه کاربران ویژه - خروج
مرتب سازی بر اساس
 
سوگندهاى پربار قرآن
وظیفه دانشمندان در مقابل بدعتها:بدعت مشروع و نامشروع!

با توجّه به خطرى که بدعت در امور دینى دارد، جهت آشنایى بیشتر با این گناه بزرگ، به دو آیه از قرآن مجید توجّه کنید:

1. خداوند متعال در آیه 159 سوره انعام مى فرماید:

«(إِنَّ الَّذِینَ فَرَّقُوا دِینَهُمْ وَکَانُوا شِیَعاً لَسْتَ مِنْهُمْ فِى شَىْء إِنَّمَا أَمْرُهُمْ إِلَى اللهِ ثُمَّ یُنَبِّئُهُمْ بِمَا کَانُوا یَفْعَلُونَ); کسانى که آیین خود را پراکنده ساختند، و به دسته هاى گوناگون (و مذاهب مختلف) تقسیم شدند، تو هیچ گونه رابطه اى با آنها ندارى. سر و کار آنها تنها با خداست; سپس خدا آنها را از آنچه انجام مى دهند، با خبر مى کند».

در روایتى از پیامبر خدا(صلى الله علیه وآله) در مورد تفسیر (اَلَّذِینَ فَرَّقُوا دِینَهُمْ) مى خوانیم:

«هُمْ اَصْحابُ الْبِدَعِ وَاَصْحابُ الاَْهْواءِ، لَیْسَ لَهُمْ تَوْبَةٌ، اِنّا مِنْهُمْ بَرىءٌ وَهُمْ مِنّى بُراءٌ; آنها بدعت گذاران و پیروان هوا و هوسند. توبه چنین افرادى پذیرفته نمى شود. من از آنها بیزارم، و آنها نیز جزء پیروان من نیستند!».(1)

آرى! کسانى که دینشان را متفرّق و پراکنده مى کنند بدعت گذارنند! آنها با بدعت شکافى در آیین خود به وجود مى آورند، و سبب اختلاف و دو دستگى بین مردم مى شوند. نمونه آن، بدعتِ شهادتِ ثالثه در تشهّد نماز در پاکستان است، که عدّه اى موافق این بدعت، و عدّه اى در صف مخالف قرار گرفته اند و اختلاف بین آنها تا آنجا ریشه دوانده که همدیگر را تکفیر مى کنند. البتّه علما و دانشمندان آنها از این قاعده مستثنا هستند، ولى برخى از عوام که مصداق آیه شریفه و روایت نبوى هستند، به پیروى از هواى نفس اصرار بر شهادت ثالثه دارند.

جالب اینکه طبق روایت فوق توبه چنین انسانهایى پذیرفته نمى شود; چرا که توبه با یک استغفرالله و ندامت قلبى تحقّق نمى یابد، بلکه باید تمام خطاهاى گذشته جبران و اصلاح گردد. و کسى که بدعتى نهاده و هزاران نفر به آن عمل کرده اند چگونه مى تواند همه آنها را آگاه کند، تا از خطاى خویش دست بردارند. گذشته از اینکه برخى ازعوام آن قدر لجوج و سرسختند، که حتّى اگر بدعت گذار اعتراف به خطا و اشتباهش کند آن را نمى پذیرند!

علّت اینکه دین ما اسلام نسبت به بدعت این قدر سختگیرى مى کند آن است که بدعت اصل دین را هدف مى گیرد، و هنگامى که زیاد شود اصالت دین مخدوش مى شود.

2. در آیه شریفه 144 سوره انعام مى خوانیم:

«(فَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرَى عَلَى اللهِ کَذِباً لِّیُضِلَّ النَّاسَ بِغَیْرِ عِلْم إِنَّ اللهَ لاَ یَهْدِى الْقَوْمَ الظَّالِمِینَ); پس چه کسى ستمکارتر است از آن کس که بر خدا دروغ مى بندد، تا مردم را از روى جهل گمراه سازد؟! خداوند هیچ گاه ستمگران را هدایت نمى کند».

بدعت گذاران با این گناه بزرگ هم بر خود ظلم مى کنند، و هم با گمراه کردن دیگران بر آنها ستم مى کنند، و هم با مخدوش کردن دین، بر آیین خود ظلم روا مى دارند!

با توجّه به تعابیر شدید قرآن باید اوّلا: مرز بدعت و نوآورى هاى عرفى را بشناسیم. و ثانیاً: به شدّت از بدعت حرام اجتناب کنیم.

سؤال: گاه اشکال مى کنند که عزادارى شیعیان براى رهبران مذهبى خویش، و سینه زنى و زنجیرزنى و به سر و سینه زدن و مانند آن بدعت است و حرام، و باید ترک شود. چرا این کار انجام مى شود؟

جواب: اصل عزادارى طبق روایات فراوان مسلّماً جایز است(2) و مصداقهاى آن امور عرفى است که ما استناد به شرع نمى دهیم و به عنوان یک دستور شرعى انجام نمى دهیم، بنابراین مرتکب بدعت (ادخال ما لیس من الدین فى الدین) نشده ایم. البتّه ما همواره به عزاداران عزیز توصیه مى کنیم که باید دو اصل را رعایت کنند: نخست اینکه عزادارى آنها به گونه اى باشد که آسیبى به بدنشان وارد نشود. و دیگر اینکه از کارهایى که موجب وهن مذهب در نظر بیگانگان مى شود، خوددارى و اجتناب ورزند. و با رعایت این دو نکته عزادارى ها نه تنها بدعت نیست و اشکالى ندارد، بلکه مصداق تعظیم شعائر الهى است و از افضل قربات، محسوب مى شود.


1 . میزان الحکمة، باب 328، ح 1630 .

2 . به کتاب عاشورا، صفحه 52 به بعد، که زیر نظر حضرت آیة الله العظمى مکارم شیرازى(مدّ ظلّه العالى) به رشته تحریر درآمده، مراجعه شود.

وظیفه دانشمندان در مقابل بدعتها:بدعت مشروع و نامشروع!
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Lotus
Mitra
Nazanin
Titr
Tahoma