توحید عبادت

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

صفحه کاربران ویژه - خروج
مرتب سازی بر اساس
 
خدا را چگونه بشناسیم
توحید افعالشاخه هاى توحید

از نظر یک خداپرست و یک موحد واقعى هیچ کس در جهان هستى به جز خداوند متعال شایستگى پرستش و بندگى را ندارد. پرستش مخصوص آن ذات مقدس است. آیا پرستش به معنى انجام صرف یک سلسله اعمال خاص است؟ خیر، «پرستش» و عبادت به معنى حداکثر خضوع فرد در مقابل خداوند است. انسان در «پرستش» خود اعلام مى کند تسلیم بى قید و شرط خداوند است و این نقطه مقابل طغیان و سرکشى و سرپیچى در مقابل آن ذات متعال است. این همان حقیقتى است که از آن به توحید در عبادت یا توحید «اله» و معبود تعبیر مى شود.19

انسان در طى حیات خود دچار سرگشتگى هاى زیادى شده است. او در پرستش خود بى راهه هاى بسیارى رفته است و نه تنها سنگ و چوب و بتها را پرستیده بلکه برخى مواقع دیده شده پدیده هاى طبیعى چون ماه و ستارگان و خورشید را پرستیده است. او حتى در برخى مواقع به پرستش انسانها پرداخته است که برخى مواقع انسانهایى مانند پیغمبران و امامان که خواسته اند او را به راه درست پرستش راهنمایى کنند خود مورد پرستش قرار گرفته اند. استدلالهاى توحیدى و بحث توحید در عبادت، سرِ آن را دارد تا هر گونه پرستشى غیر پرستش آن ذات واحد و یگانه را نفى کند.

نفى خدایان ساختگى و هر موجودى و تصورى غیر از ذات یگانه الهى هدف اساسى «توحید عبادت» است تا آن که عبودیت و اطاعت بى قید و شرط فقط براى او باشد. به این صورت است که انسان مى تواند با از بین بردن زنجیرهاى اسارت خود و یافتن مبدأ حقیقى جهان هستى روح خود را از موهومات و خرافات رهایى بخشد.20

 

استدلالهاى توحیدى به ما مى گویند:

سرچشمه تمام قدرتها و موجودها خداست.او سرچشمه و منبع اصلى هر کمالى است و تمام کمالها از او مى جوشند.

او برتر از هر چیزى است و تمام موجودات دیگر در برابر
او بى ارزش اند.

او صاحب و مالک اصلى ماست و اختیار ما به دست اوست. بخشنده تمام نعمت ها و سعادت ها اوست.

مصالح واقعى زندگى ما را او تشخیص مى دهد و راه سعادت ما را او تعیین مى کند.

به دلیل این جهات است که توجه به غیر آن ذات پاک، گمراهى است و خضوع در برابر غیر او غلط است. هر مالکیتى عاریتى است و او مالک حقیقى هر چیزى است، پس تسلیم بى قید و شرط در برابر غیر از او بى جهت است.

در اینجا پرسشى مطرح مى شود: آیا نباید از هیچ کس فرمانبردارى کرد چون فرمانبردارى فقط باید از او باشد؟ خیر، ما باید از کسانى که از طرف او وظیفه راهنمایى ما را دارند اطاعت و فرمانبردارى کنیم. اما این اطاعت و فرمانبردارى نه تنها اطاعت از خدا نیست بلکه عین اطاعت از اوست زیرا او خود خواسته براى سعادت ما از فرستادگانش فرمانبردارى کنیم.

اما عامل اصلى این عبودیت و اطاعت بى قید و شرط از خداوند چیست؟ عواملى چون: بخشنده، نعمت ها بودن عظمت و بزرگى مقام، از مصالح واقعى انسان آگاه بودن چیزهایى هستند که تنها در خداوند یافت مى شوند و هیچ کس دیگرى واجد این شرایط نیست و «دیگران هم افرادى مثل خود، هستند.»

قرآن مجید به این اصل عقلى به صراحت اشاره کرده و مى فرماید:

«ان الذین تدعون من دون الله عباد امثالکم; کسانى را که غیر از خدا مى خوانید (وطوق عبودیت و بندگى آنها را برگردن مى نهید) بندگانى مثل خود شما هستند (و مانند شما چیزى از خود ندارند)(1)

این آیه کریمه بیان مى کند که غیر از شما، همه بندگان خدا هستند و با شما فرقى ندارند; یعنى آنان نیز افرادى ناتوان و عاجز هستند که کوچک ترین تأثیرى در زندگى شما ندارند. اگر مدعى شوند که مى توانند گره اى از کار شما بگشایند دروغ مى گویند. روشن ترین نشانه عجز و ناتوانى آنها، همین است که نمى توانند بدون بهره گیرى و استعمار دیگران به زندگى خود ادامه دهند.

نکته بارز و روشن در این بیان آزادى روح انسان از اسارت موجودات فانى است. اصل توحید باعث مى شود که انسان از ذلت بندگى موجودات ضعیف آزاد شده و او را از اطاعت فرمان اربابان زر و زور باز مى دارد. با توجه به این اصل است که روح انسان بلندنظر شده و چشم انداز عقل انسان گسترش یافته که باعث دمیدن روح آزادگى در انسان مى شود.

مرد موحد کلمه «پرستش» را در مورد غیر خداوند به کار نمى گیرد و دیگر چشم و گوش بسته به فرمان این و آن گردن نمى نهد.

امام صادق(علیه السلام) مى فرماید:

«من اطاع رجلا فى معصیته فقد عبده; کسى که در انجام گناهى اطاعت فرمان دیگرى کند، او را پرستش کرده است.»

در جاى دیگر مى خوانیم:

«من اطاع مخلوق ]مخلوقاً[ فى معصیة الله فکانما سجد سجدة لغیرالله; کسى که اطاعت فرمان مخلوقى در نافرمانى و معصیت خدا کند مانند این است که براى غیر خدا سجده کرده باشد.»(2)


1. سوره اعراف، آیه 93.

1. وسایل الشیعه، جلد سوم- باب عدم جواز تقلید غیرالمعصوم.

توحید افعالشاخه هاى توحید
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Lotus
Mitra
Nazanin
Titr
Tahoma