خالق خیر و خالق شرّ

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

صفحه کاربران ویژه - خروج
مرتب سازی بر اساس
 
خدا را چگونه بشناسیم
ریشه دوگانه پرستىایرانى و مذهب ایرانى!

 

یکى از اشکالات قدیمى درباره «عمومیت قدرت خداوند» مسئله وجود شر است. موضوع آفرینش «خیر و شر»، «خوبى و بدى» چیزى است که ریشه آن در میان زرتشتیان قدیم ایران یافت مى شود.40 خلاصه اشکال به صورت زیر است: با یک نظر اجمالى به جهان، موجودات آن را مى توان به دو دسته تقسیم کرد: خیر و شر، خوبیها و بدیها.

نور آفتاب، باد، باران، نسیم به موقع، رشد و نمو گیاهان و حیوانات و نباتات مفید، امنیت و سلامت و... همه خوبند. ظلمت، زلزله، طوفانهاى سهمگین، سیلهاى ویرانگر، نقص خلقت مانند نابینایى و ناشنوایى، انواع بیماریها، آفات گیاهى و حیوانى و بالاخره جانوران درنده و گزندگان و دیگر حیوانات موذى همه «شر» و بدند. البته این که دو دسته حوادث و موجودات، خوب و بد در جهان داریم، امرى غیر قابل انکار است.

از سوى دیگر مى دانیم باید بین علت و معلول و فاعل و مفعول یک نوع سنخیّت و تناسب وجود داشته باشد. هر علتى یک نوع معلول خاص به وجود مى آورد و هر معلولى نیز از یک علت خاص به وجود مى آید. اگر کسى پا روى زمین نرمى بگذارد جاى پاى مخصوص خود را بر جاى مى گذارد. تمام کارهاى ما و سایر انسانها با وضعیت ساختمان جسمى و روحى ما تناسب دارد. این قاعده در هر کارى که از فاعلى سر مى زند جارى است.

از این دو موضوع به یک نتیجه مى رسیم; خوبیها و بدیهاى جهان از یک منشأ ناشى نمى شود. خالق خوبیها نمى تواند باعث شرو بدى باشد و شُرور از یک خالق و علت دیگرى به وجود مى آیند. بنابراین نمى توان گفت خالق و آفریننده خوبیها همان آفریننده شر است بلکه باید آفریدگار این دو با هم فرق مى کنند.

عقیده به «ثنویت» و دوگانه پرستى از همین موضوع به وجود آمده است. این که خالق خوبیها قدرت آفریدن امور بد را ندارد و امور شّر از خالقى است، که قدرت بر خوبى ها ندارد، باعث شد تا اعتقاد به دو نیرو و آفریدگار به نام «یزدان» و «اهرمن» شکل بگیرد. «یزدان» مبدأ نور و «اهرمن» مبدأ ظلمت است.

این اندیشه از یک سو قدرت مطلق آفریدگار جهان را محدود مى کند و باعث مى شود تا یک سلسله از حوادث و موجودات جهان از حیطه قدرت او خارج شوند. از سوى دیگر چنین اندیشه اى مبناى توحید را نابود مى کند و به جاى آن به دنبال اثبات دو مبدأ براى عالم هستى است. این چیزى است که شرک خوانده مى شود و مبارزه پیامبران با همین مشکل بوده است.

در کتاب «آفریدگار جهان» موضوع «آفات و بلاها» را مطرح کردیم.(1)پاسخ این ایراد نیز با توجه به آن بحث روشن مى شود. باید به صورت اساسى متذکر شویم که هیچ چیز در جهان وجود ندارد که به کلى بد باشد یا بدى آن بیشتر از خوبى آن باشد. بدى یک مسئله نسبى است. براى روشن شدن موضوع لازم است تا توضیح بیشترى بدهیم.


1. آفریدگار جهان، چاپ سوم، صفحه289.

 

ریشه دوگانه پرستىایرانى و مذهب ایرانى!
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Lotus
Mitra
Nazanin
Titr
Tahoma