آنجا که «گذشته» و «آینده» مفهومى ندارد

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

صفحه کاربران ویژه - خروج
مرتب سازی بر اساس
 
خدا را چگونه بشناسیم
دلایل علم بى پایان اوحجم معلومات فعلى بشر

 

گفتیم خداوند به صورتى یکسان از گذشته و آینده آگاه است. اما آیا دو مفهوم «گذشته» و «آینده» براى خداوند معنایى دارد؟ در حقیقت، این محدودیّت افق فکر ماست که گذشته و آینده اى براى حوادث ترسیم مى کند.

ما در نقطه مشخصى از «زمان» و «مکان» زندگى مى کنیم. به عبارت دیگر، ما به زمان و مکان خاصّى تعلق داریم. وجود ما محدود به مکان معینى است. پس به آنچه با وجود ما فاصله ندارد مى گوییم: «نزدیک» و به آنچه که با ما فاصله مکانى دارد مى گوییم: «دور». در واقع، این محدود بودن ماست که دو مفهوم دور و نزدیک، اینجا و آنجا را مى سازد.

در مورد زمان، هم قضیه از همین قرار است. وجود ما بسته به زمان معینى است. زمان معین داشتن به این معنى است که این موجود قبل نبوده است و بعد از گذشت مقدار زمانى نیز نخواهد بود. آنچه را که را پیش از ما بوده مى گوییم: «گذشته»، به آنچه بعد از ماست مى گوییم: «آینده» پس محدودیت وجود ماست که گذشته و آینده را ترسیم مى کند.

موجود نامحدود و نامتناهى مثل ما نیست. او از ازل بوده است و تا ابد نیز خواهد بود. بنابراین، براى او مفاهیمى مانند دور و نزدیک، اینجا و آنجا و گذشته و آینده معنایى ندارد.

بعضى از دانشمندان براى این موضوع مثال خوبى زده اند:فرض کنید ما به صورت زندانیهاى قرون وسطى در یک اتاق کوچک محبوس شده ایم که فقط یک روزنه به خارج دارد. ما فقط مى توانیم از

آن روزنه به بیرون نگاه کنیم. باز فرض کنید وقتى به بیرون نگاه میکنیم یک قطار شتر از مقابل روزنه مى گذرد.

بدیهى است که ما نمى توانیم یک کاروان شتر را با هم ببینیم بلکه شترها را به صورت جدا جدا و حتى هر شتر را هم نه به صورت کامل مى بینیم بلکه به صورت اجزایى که یکى پس از دیگرى ظاهر مى شوند. اول سر و گردن یک شتر ظاهر مى شود و بعد کوهان و شکم و بالاخره پا و دم آن. به راستى اگر از وضع کاروان شتر بى خبر بودیم، خیال مى کردیم آنها به صورت تدریجى از یک طرف موجود مى شوند و سپس از سوى دیگر نابود مى شوند. در این صورت، روزنه محدود «دید» ما براى شترها، گذشته و آینده اى ترسیم مى کند.

وضعیت ما در اتاق کوچک آن چنان است، اما براى آنانى که بیرون از اتاق هستند وضع چگونه است؟ آنها با یک افق دید وسیعترى نگاه مى کنند و از این رو، آن کاروان شتر را یک جا در حال حرکت مى بینند. این که مى گوییم «در حال حرکت»، به دلیل محدودیت وضعیت ماست. ما در یک گوشه ایستاده ایم و کاروان شتر هم با ما فاصله بیشترى ایجاد مى کنند اما اگر ما با آنها حرکت مى کردیم و چیزى هم نبود تا وضعیت خودمان را با آن مقایسه کنیم، آنگاه حرکت هم چندان براى ما معنى نداشت. این موضوع را مى توان در مورد حرکت زمین فهمید. یک عمر است که سوارِ مَرْکب «کره زمین» هستیم و به سرعت در فضا پیش مى رویم و اصلا حرکتى احساس نمى کنیم. اکنون مى پرسیم; اگر غیر از کره زمین سیاره دیگرى در این فضاى پهناور وجود نداشت باز براى این کره حرکت معنا و مفهومى داشت؟ مسلم است که در این صورت نمى توانستیم از حرکت زمین حرفى بزنیم. وضعیت ما درست مانند وضعیت همان فرد زندانى در اتاق کوچک است که از یک روزنه محدود و تنگ به کاروان شتر نگاه مى کند.

* * *

دلایل علم بى پایان اوحجم معلومات فعلى بشر
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Lotus
Mitra
Nazanin
Titr
Tahoma