از بررسى بحث هاى گذشته به این نتیجه ها دست مى یابیم:
1- نه تنها دلیلى بر لزوم اصابت سنگریزه ها به ستونها از نظر فقه اسلامى; اعم از فقه شیعه و اهل سنّت در دست نیست; بلکه کفایت رمى ستونها اگر سنگریزه ها در دایره اطراف ستونها نیفتد، محلّ تأمّل است، همان گونه که گروهى از فقها به آن تصریح کرده اند.
آنچه مسلّم است کفایت پرتاب سنگریزه ها در همان دایره اطراف ستونهاست (به واژه پرتاب دقّت شود).
2- بنابر آنچه شرح داده شد، حُجّاج محترم نباید به خود زحمت دهند و به استقبال خطرات مختلف بروند و ستونها را رمى کنند، بلکه به راحتى مى توانند هفت سنگ کوچک به دایره اطراف ستونها پرتاب کنند و بى درنگ از محل دور شوند و راه را براى بقیّه بگشایند.
3- هرگاه پرتاب به سوى حوضچه ها را نیّت کرده و سنگها احیاناً به ستونها بخورد و در پاى آن بیفتد کافى است، ولى اگر سنگ بعد از اصابت به ستونها به خارج از محیط جمره بیفتد کافى نمى باشد و بعضى صریحاً به این مطلب فتوا داده اند.
5- سزاوار است همه محقّقان اسلامى این مسئله را مورد بررسى قرار دهند و هرگاه علماى اعلام شیعه و بزرگان اهل سنّت، پس از بررسى لازم، بر این مسئله توافق کنند، یکى از مشکلات عظیم حج، که سبب ازدحام مى شود و بارها موجب اتلاف نفوس و یا مجروح شدن گروه زیادى از حجّاج عزیز گردیده، ان شاء اللّه حل خواهد شد، و عملشان ان شاء اللّه هماهنگ با اعمال رسول خدا (صلى الله علیه وآله) و امامان اهل بیت (علیهم السلام) خواهد بود و اللّه العالم.
قم - حوزه علمیه
رجب 1424 - شهریور 1382