شرایط نایب

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

صفحه کاربران ویژه - خروج
مرتب سازی بر اساس
 
مناسک جامع حج
1ـ عمل بر طبق فتواى منوب عنهمواردى که نیابت جایز نیست

سؤال 142ـ آیا شخص غیر بالغى که چندین بار به مکّه مشرّف شده، و به تمام مناسک و احکام حج آگاهى دارد، و نزدیک سنّ بلوغ است، مى تواند نیابت کند و به جاى مرحوم پدرش یا شخص دیگرى حج بجا آورد؟ نیابت غیر بالغ در بقیّه عبادات چه حکمى دارد؟

جواب: اشکال دارد.

سؤال 143ـ آیا همان گونه که جنون دائم مانع نیابت در حجّ است، جنون ادوارى (جنون گاهگاهى) نیز مانع است؟ یعنى حتّى در زمان عقل نیز نمى تواند نیابت کند؟

جواب: اگر در تمام مدّت حج عاقل باشد مانعى ندارد.

سؤال 144ـ آیا شیعه بودن در نایب شرط است؟

جواب: بنابر احتیاط واجب شرط است.

سؤال 145ـ شخصى که خود مستطیع بوده در میقات به نیابت از دیگرى محرم شده، و عمره تمتّع را از طرف آن شخص انجام داده است، اکنون وظیفه او چیست؟

 

جواب: نیابتش صحیح است; هر چند گناه کرده است.

سؤال 146ـ مرحوم پدرم وصیّت کرده که پسر بزرگش به نیابت او به مکّه برود. من که پسر بزرگ او هستم به وسیله ارث مستطیع شده ام، امّا تا کنون نتوانسته ام سهم خود را به پول تبدیل کنم. آیا با این حال مى توانم به نیابت از پدر حج بجا آورم؟

جواب: اگر امکان فروش سهم ارث، و صرف قیمت آن در حج وجود دارد، شما مستطیع هستید، و باید اوّل براى خودتان حج بجا آورید، بعد براى پدر، مگر این که پدر در حال حیات خود پولى بدهد و شما را موظّف به انجام حج سازد، در این صورت حجّ پدر مقدّم است.

سؤال 147ـ شخصى طبق وصیّت پدر، که پول به حساب سازمان حج واریز کرده، به نیابت از وى به مکّه آمده است، در حالى که خود نیز از نظر مالى مستطیع بوده، ولى نام نویسى نکرده است. وظیفه او چیست؟ حجّ پدر را انجام دهد، یا حجّ خود را بجا آورد؟

جواب: اگر راه براى پسر باز نبوده، و به خاطر نیابت از پدر موفّق به زیارت خانه خدا شده، باید حجّ پدر را انجام دهد.

سؤال 148ـ هرگاه شخصى بعد از احرام حج بیمار شود و قادر بر اعمال و مناسک حج نباشد، آیا کسى که براى انجام عمره تمتّع مستحبّى محرم شده، و عمره را انجام داده، مى تواند نایب او در حج شود؟

جواب: کسى که به نیّت خودش براى عمره تمتّع محرم شده (هر چند مستحبّى باشد) باید اعمال خود را به اتمام برساند، و نمى تواند نایب دیگرى شود، ولى اگر شخص مریض فقط قادر بر انجام طواف و سعى نباشد و بتواند وقوف عرفات و مشعر را درک کند، جایز است دیگرى را براى طواف و سعى و اعمال دیگر نایب قرار دهد، هر چند نایب براى خودش هم اعمال حج و عمره را بجا مى آورد.

 

سؤال 149ـ شخصى حجّ واجب را بجا آورده، ولى امرار معاش او از وجوه شرعیّه بوده، سپس در حالى که استطاعت قطعى از غیر وجوه شرعیه پیدا کرده، به نیابت از دیگرى حج بجا آورده است. آیا حجّ نیابتى او صحیح است، یا باید پس از انجام حجّ واجب خودش، حجّ نیابتى را تکرار کند؟

جواب: حجّ اوّل صحیح بوده، و حجّ نیابتى او نیز صحیح است، و استطاعت از امرار معاش با وجوهات شرعیه حاصل مى شود.

سؤال 150ـ شخصى پس از استطاعت مالى ثبت نام نموده، و بعد از دو سال نوبتش فرا مى رسد، ولى چند ماه قبل از حرکت به سوى مکّه فوت مى کند. وى پسرش را نایب کرده که حجّ او را انجام دهد، در حالى که پسر استطاعت مالى دارد، امّا در ثبت نام کوتاهى کرده است، در صورتى که اگر ثبت نام مى کرد شاید در همان سال اوّل، قرعه به نامش اصابت مى نمود. اکنون این پسر به عنوان نیابت حجّ بلدى از پدر به مدینه آمده، و هنوز محرم نشده است، وظیفه اش چیست؟

جواب: نیابت او صحیح، و استطاعت خودش حاصل نشده است، هر چند به خاطر کوتاهى کردن در اسم نویسى گناه کرده است.

سؤال 151ـ خانمى که واجب الحج بوده وصیّت کرده، وصیّش از اموال او برایش حجّ بلدى انجام دهد. اکنون وصى از هر جهت مستطیع است، فقط به خاطر عدم ثبت نام استطاعت طریقى ندارد. آیا مى تواند به نیابت از آن مرحومه حج بجا آورد؟

جواب: اگر از نوبت آن زن استفاده مى کند، باید براى او حج بجا آورد.

سؤال 152ـ پدر یا مادرى براى حج ثبت نام کرده و قبل از فرا رسیدن نوبت، فوت نموده، و نسبت به انجام حجّ خویش وصیّتى نکرده است. با توافق ورثه یکى از فرزندان براى انجام حجّ نیابتى انتخاب مى شود، در حالى که این فرزند تمام شرایط استطاعت، غیر از استطاعت طریقى، را دارد (یعنى ثبت نام نکرده، و باید از فیش پدر یا مادر استفاده کند) لطفاً بفرمائید:

الف) این فرزند براى خود حج بجا آورد، یا براى آنها؟

جواب: باید براى پدر یا مادر که از فیش آنها استفاده مى کند حج بجا آورد; مگر این که با ورثه توافق کند که براى پدر یا مادر حجّ میقاتى خریدارى کند، و براى خود حجّ واجب بجا آورد.

ب) چنانچه تخلّف کند و بدون هماهنگى با ورثه به نیّت خود حج بجا آورد، آیا حجّ او صحیح است؟

جواب: حجّ او صحیح و کفایت از حجّ واجب مى کند، ولى اوّلا گناه کرده، و ثانیاً باید تمام پول فیش را به قیمت روز برگرداند، تا ورثه درباره حجّ پدر یا مادر تصمیم بگیرند.

سؤال 153ـ اگر شخصى قرار داد نیابت حج را ببندد، بعد به او پیشنهاد شود که به عنوان خدمه به حج مشرّف شود، حج را براى چه کسى باید انجام دهد؟ براى خودش، یا به عنوان نیابت؟

جواب: باید حج را فقط به قصد نیابت انجام دهد، ولى اگر اجیر نشده در حکم مستطیع است و حجّ او حجّ واجب محسوب مى شود.

سؤال 154ـ شخصى که یک پاى او قطع شده به نیابت از دیگرى به حج آمده است، آیا نیابت او صحیح است؟

جواب: نیابت او مانعى ندارد.

سؤال 155ـ آیا نایبِ معذورِ در انجام برخى اعمال حج، مى تواند در آن اعمال دیگرى را اجیر کند؟ آیا مى تواند پول نیابت را به دیگرى بدهد که اصل حج را بجا آورد؟

 

جواب: نیابت معذور بنابر احتیاط واجب صحیح نیست، و باید پول را به صاحبش برگرداند، مگر این که از طرف صاحب پول مجاز در نایب گرفتن باشد که در این صورت مى تواند شخص دیگرى را در تمام عمل حج نایب کند، و در صورتى که بدون اجازه، نیابت را به دیگرى واگذار کند، و او عمل را انجام دهد، حج از طرف منوب عنه انجام مى شود، ولى نایب اوّل باید پول را به صاحبش برگرداند (مگر این که صاحبش راضى گردد) و صاحب پول ضامن چیزى نیست، و نایب اوّل باید اجرت نایب دوّم را بپردازد.

سؤال 156ـ برخى از خدمه کاروانهاى حج، قبول نیابت مى کنند، ولى ناچارند براى انجام کارهاى لازم در منى، یا جهت همراهى با افراد عاجز و ناتوان، نیمه شب از مشعر به منى بروند، آیا نیابت آنها صحیح است؟

جواب: نیابت آنها صحیح است.

سؤال 157ـ کسانى که مجاز هستند در شب عید قربان بعد از درک وقوف اضطرارى مشعر به منى بروند، آیا همه آنها از معذورین مى باشند که نیابت آنها، هر چند به صورت مجّانى، مورد اشکال است، یا چنین عذرى مضرّ به نیابت نیست؟

جواب: نیابت در این گونه موارد صحیح است.

سؤال 158ـ آیا نایب مى تواند شرط کند که مثلا براى طواف نساء یا عمل دیگرى که نیابت بردار است، نایب بگیرد؟ آیا این شرط نافذ است؟

جواب: اگر عذر دارد نمى تواند قبول کند; بلى در قربانى مى تواند دیگرى را نایب کند و شرط لازم نیست.

سؤال 159ـ کسى که احتمال مى دهد نتواند اعمال حج را به نحو عادى انجام دهد، و ممکن است حجّ تمتّع را مبدّل به حجّ افراد کند، آیا مى تواند از حجّ واجب نیابت کند؟

 

جواب: مى تواند نیابت کند، ولى اگر وظیفه او عدول به حجّ اِفراد شد، احتیاط آن است که منوب عنه به آن حج اکتفا نکند، مگر این که از عذرهایى باشد که در حج احیاناً پیش مى آید.

سؤال 160ـ کسانى که در حال اجیر شدن از معذورین نبوده، ولى بعداً و در اثناء عمل عذرى براى آنها حاصل شده، و طبق وظیفه معذورین عمل کرده اند، آیا نیابتشان صحیح است، و مستحقّ تمام اجرت مى باشند؟

جواب: اشکال ندارد.

سؤال 161ـ کسى که نماز او صحیح نیست، آیا نیابت او براى حج صحیح است؟

جواب: اگر از قرائت صحیح معذور است، نیابت و احرام او بنابر احتیاط واجب باطل است، و اگر معذور نیست صحیح است، ولى باید قرائت خود را درست کند; یعنى در صورتى که بتواند در خلال این مدّت تا موقع نماز طواف، نمازش را کامل کند اجیر شدن او مانعى ندارد.

سؤال 162ـ آیا کسى که قرائتش درست نیست، مى تواند تبرّعاً و به طور مجّانى، از طرف کسى که حجّ واجب بر عهده دارد نیابت کند؟ یا براى نیابت در حج یا عمره اجیر شود؟

جواب: نیابت چنین شخصى، هر چند تبرّعى باشد، بنابر احتیاط واجب صحیح نیست; مگر آن که بتواند قرائت خود را تصحیح کند.

سؤال 163ـ زنى که روز دهم، یازدهم و دوازدهم قادر بر رمى جمرات نیست، ولى مى تواند شبها رمى جمره نماید، و یا در روز سیزدهم قضاى هر سه روز را بجا آورد، آیا مى تواند نیابت کند؟

جواب: نیابت او صحیح است، و باید شبها به جاى روز رمى کند.

 

سؤال 164ـ کسى که نماز او چندان کامل نیست، اگر براى خود، یا به نیابت از دیگرى به حج برود، آیا مى تواند شخصى که قرائت نمازش صحیح است را نایب کند؟

جواب: در مورد حجِّ خودش، باید به اندازه اى که توانایى دارد انجام دهد، و کوشش کند تا آنجا که مى تواند قرائت نماز را اصلاح کند، ولى اگر قرائتش صحیح نیست، نایب شدن او براى دیگران مشکل است.

سؤال 165ـ اگر کسى که دیگرى را نایب کرده، یا منوب عنه، به هنگام نیابت بداند که نایب جزء معذورین است، لطفاً بفرمائید:

الف) آیا اخذ اجرت براى نایب حلال است؟

ب) آیا حجّ نیابتى او صحیح و از منوب عنه کفایت مى کند؟

جواب: اگر نایب نمى دانسته که حجّ نیابتى معذور صحیح نیست، و منوب عنه مى دانسته، باید اجرة المثل او را بپردازد، ولى این حج از منوب عنه کفایت نمى کند.

سؤال 166ـ معذور به چه کسى گفته مى شود؟ آیا کسى که نمى تواند نماز طواف را صحیح بخواند، یا نمى تواند خودش رمى جمرات کند، یا نمى تواند قربانى نماید، و یا نمى تواند یکى دیگر از واجبات حج، اعم از ارکان و غیر ارکان، را انجام دهد معذور شمرده مى شود؟

جواب: هر کس نتواند اعمال اختیارى حج را انجام دهد معذور است، و نمى تواند نایب شود; البتّه عذرهایى که در اثناء حج پیش مى آید مانع صحّت نیابت نیست. همچنین اقدام شخص حاجى به قربانى در حال اختیار نیز شرط نیابت نمى باشد.

سؤال 167ـ شخصى معذور است، ولى عذرش به گونه اى است که ضررى به حج و عمره خودش نمى زند. آیا چنین شخصى حق دارد به شکل تبرّعى (مجّانى) از سوى پدر یا مادر یا همسر یا یکى از اموات، یا حضرات معصومین(علیهم السلام) عمره یا حجّ نیابتى بجا آورد؟

جواب: اشکالى ندارد.

 

1ـ عمل بر طبق فتواى منوب عنهمواردى که نیابت جایز نیست
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Lotus
Mitra
Nazanin
Titr
Tahoma