یکى دیگر از عوامل شتابزدگى، جهل و نادانى و سفاهت است; زیرا افراد جاهل و نادان اغلب گرفتار اوهام و پندارهاى غلط هستند و به گمان این که مقدّمات کار فراهم است، خود را در گرداب حوادث مى افکنند و با ناکامى و شکست روبرو مى شوند، در حالى که هوشیاران آگاه، تمام جوانب کار را مورد بررسى قرار مى دهند و با حزم و دوراندیشى و دور از هر گونه شتابزدگى، برنامه ریزى مى کنند و مطمئناً پیروز مى شوند. امیرمؤمنان على (علیه السلام) مى فرمایند: «مِنَ الْحُمُقِ اَلْعَجَلَةُ قَبلَ الاِْمْکانِ; عجله کردن قبل از فراهم شدن امکانات (انجام کار)، از حماقت است».(1)
* * *
1- غررالحکم، حدیث 9394.