این نکته را نیز نباید فراموش کرد که تلقین، چه از سوى خود و چه از طرف دیگران، عامل مؤثرى در برطرف ساختن اخلاق سوء و صفات زشت نفسانى است. اگر ناشکیبایان هر روز به خود تلقین شکیبایى کنند و اطرافیان نیز در تلقین کوتاهى نکنند، بى شک آثار شکیبایى در آنان ظاهر مى شود.
این بحث را با دعایى از امام سجاد (علیه السلام) پایان مى دهیم: «اَللَّهُمَّ اجْعَلْ اَوَّلَ یَوْمى هَذَا صَلاحاً وَ اَوسَطَهُ فَلاحاً وَ آخِرَهُ نَجاحاً اَعُوذُ بِکَ مِنْ یَوم اَوَّلُهُ فَزَعُ وَ اَوسَطَهُ جَزَعٌ وَ آخِرُهُ وَجَعٌ; پروردگارا! آغاز روز مرا صالح و سعادت و وسط آن را رستگارى و پایانش را پیروزى قرار ده. پناه به تو مى برم از روزى که آغازش بى تابى و وسط آن ناله و فریاد و پایانش درد و رنج باشد».
از این تعبیر استفاده مى شود که جزع و فزع انسان را به درد و رنج مى کشاند و نه تنها از درد انسان نمى کاهد، بلکه دردش را افزایش مى دهد.
* * *