شکست پس از پیروزى

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

صفحه کاربران ویژه - خروج
مرتب سازی بر اساس
 
برگزیده تفسیر نمونه جلد 1
بهره بردارى منافقان اخطارهاى مکرّر

(آیه 152) در ماجراى جنگ احد گفتیم، مسلمانان در آغاز جنگ با اتّحاد و شجاعت خاصّى جنگیدند و به زودى پیروز شدند ولى نافرمانى جمعى از تیراندازان که سنگر خود را رها کردند و به جمع آورى غنایم مشغول شدند، سبب شد که شکست سختى به لشکر اسلام وارد گردد. هنگامى که مسلمانان با دادن تلفات و خسارات سنگینى به مدینه باز مى گشتند با یکدیگر مى گفتند: مگر خدا به ما وعده پیروزى نداده بود، پس چرا در این جنگ شکست خوردیم ؟

از این به بعد قرآن ضمن پاسخ آنها، علل شکست را توضیح مى دهد. مى فرماید: «خداوند، وعده خود را به شما، (درباره پیروزى بر دشمن در احد،) تحقّق بخشید; در آن هنگام (که در آغاز جنگ،) دشمنان را به فرمان او، به قتل مى رساندید; (و این پیروزى ادامه داشت) تا اینکه سست شدید; و (بر سر رها کردن سنگرها،) در کار خود به نزاع پرداختید; و بعد از آنکه آنچه را دوست مى داشتید (از غلبه بر دشمن) به شما نشان داد، نافرمانى کردید» (وَ لَقَدْ صَدَقَکُمُ اللَّهُ وَعْدَهُ إِذْ تَحُسُّونَهُمْ بِإِذْنِهِ حَتَّى إِذَا فَشِلْتُمْ وَ تَنَازَعْتُمْ فِى الاَْمْرِ وَ عَصَیْتُمْ مِنْ بَعْدِ مَا أَرَیکُمْ مَا تُحِبُّونَ).

«تحُسّونهم» از ماده «حس»، به معنى از بین بردن حواسّ کسى و کشتن اوست. یعنى آنها را مى کشتید.

تعبیر «عَصَیتُم» به معنى نافرمانى کردید، نشان مى دهد که اکثریت دست به مخالفت زده بودند.

سپس مى افزاید: در این موقع «بعضى از شما، خواهان دنیا بودند; و بعضى خواهان آخرت» و پاداشهاى الهى (مِنْکُمْ مَنْ یُرِیدُ الدُّنْیَا وَ مِنْکُمْ مَنْ یُرِیدُ الاَْخِرَةَ).

«سپس خداوند شما را از آنان منصرف ساخت; (و پیروزى شما به شکست انجامید;) تا شما را آزمایش کند» و پرورش دهد (ثُمَّ صَرَفَکُمْ عَنْهُمْ لِیَبْتَلِیَکُمْ).

«و او شما را بخشید; و خداوند نسبت به مؤمنان، فضل و بخشش دارد» (وَ لَقَدْ عَفَا عَنْکُمْ وَاللَّهُ ذُو فَضْل عَلَى الْمُؤْمِنِینَ).

(آیه 153) در این آیه صحنه پایان احد را به مسلمانان یادآورى مى کند مى فرماید: «به (خاطر بیاورید) هنگامى را که از کوه بالا مى رفتید; و (جمعى در وسط بیابان پراکنده شدند; و از شدّت وحشت،) به عقب ماندگان نگاه نمى کردید; و پیامبر از پشت سر، شما را صدا مى زد» (إِذْ تُصْعِدُونَ وَ لاَ تَلْوُونَ عَلَى أَحَد وَ الرَّسُولُ یَدْعُوکُمْ فِى أُخْرَیکُمْ).

فریاد مى زد: بندگان خدا، به سوى من بازگردید، به سوى من بازگردید، من رسول خدایم!

ولى هیچ یک از شما به سخنان او توجّه نداشتید. «سپس اندوه ها را یکى پس از دیگرى به شما جزا داد» (فَأَثَابَکُمْ غَمًّا بِغَمّ).

هجوم سیل غم و اندوه به سوى شما «به خاطر آن بود که دیگر براى از دست رفتن (غنایم جنگى) غمگین نشوید، و نه به خاطر مصیبتهایى که بر شما وارد مى گردد. و خداوند از آنچه انجام مى دهید، آگاه است» (لِکَیْلاَ تَحْزَنُوا عَلَى مَا فَاتَکُمْ وَ لاَ مَا أَصَابَکُمْ وَاللَّهُ خَبِیرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ).

(آیه 154) شب بعد از جنگ احد، شب دردناک و پراضطرابى بود. مسلمانان پیش بینى مى کردند که سربازان فاتح قریش بار دیگر به مدینه بازگردند. در این میان مجاهدان راستین و توبه کنندگانى که از فرار از میدان احد پشیمان شده بودند، به لطف پروردگار اعتماد داشتند و به وعده هاى پیامبر دلگرم بودند. آیه مورد بحث ماجراى آن شب را تشریح مى کند مى گوید: «سپس به دنبال این غم و اندوه، آرامشى بر شما فرستاد» (ثُمَّ أَنْزَلَ عَلَیْکُمْ مِنْ بَعْدِ الْغَمِّ أَمَنَةً).

«این آرامش، به صورت خواب سبکى بود که گروهى از شما را فراگرفت; امّا گروه دیگرى در فکر جان خویش بودند» و خواب به چشمانشان نرفت (نُعَاسًا یَغْشَى طَائِفَةً مِنْکُمْ وَ طَائِفَةٌ قَدْ أَهَمَّتْهُمْ أَنْفُسُهُمْ).

سپس به تشریح گفتوگوها و افکار منافقان و افراد سست ایمان که در آن شب بیدار ماندند پرداخته مى گوید: «آنها گمانهاى نادرستى ـ همچون گمانهاى دوران جاهلیت ـ درباره خدا داشتند; و مى گفتند: آیا چیزى از پیروزى نصیب ما مى شود؟!» (یَظُنُّونَ بِاللَّهِ غَیْرَ الْحَقِّ ظَنَّ الْجَاهِلِیَّةِ هَلْ لَنَا مِنَ الاَْمْرِ مِنْ شَىْء).

قرآن در جواب آنها مى گوید: «بگو: همه کارها (و پیروزیها) به دست خداست» و اگر او بخواهد و شما را شایسته ببیند نصیبتان خواهد کرد (قُلْ إِنَّ الاَْمْرَ کُلَّهُ لِلَّهِ).

«آنها در دل خود، چیزى را پنهان مى دارند که براى تو آشکار نمى سازند» (یُخْفُونَ فِى أَنْفُسِهِمْ مَا لاَیُبْدُونَ لَکَ).

گویى آنها مى پنداشتند که شکست احد نشانه نادرست بودن آیین اسلام است. به همین خاطر، «مى گویند: اگر ما سهمى از پیروزى داشتیم، در اینجا کشته نمى شدیم» (یَقُولُونَ لَوْ کَانَ لَنَا مِنَ الاَْمْرِ شَىْءٌ مَا قُتِلْنَا هَیهُنَا).

خداوند در پاسخ آنها به دو مطلب اشاره مى کند مى فرماید: «بگو: اگر هم در خانه هاى خود بودید، آنهایى که کشته شدن بر آنها مقرّر شده بود، قطعاً به سوى آرامگاه هاى خود، بیرون مى آمدند» و آنها را به قتل مى رساندند (قُلْ لَوْ کُنْتُمْ فِى بُیُوتِکُمْ لَبَرَزَ الَّذِینَ کُتِبَ عَلَیْهِمُ الْقَتْلُ إِلَى مَضَاجِعِهِمْ).

«و اینها براى این است که خداوند، آنچه در سینه هایتان پنهان دارید، بیازماید; و آنچه را در دلهاى شما (از ایمان است) خالص گرداند» (وَ لِیَبْتَلِىَ اللَّهُ مَا فِى صُدُورِکُمْ وَ لِیُمَحِّصَ مَا فِى قُلُوبِکُمْ).

در پایان آیه مى گوید: «و خداوند از آنچه در درون سینه هاست، باخبر است» (وَاللَّهُ عَلِیمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ).

به همین دلیل، تنها به اعمال مردم نگاه نمى کند، بلکه مى خواهد قلوبشان را نیز بیازماید و از هرگونه آلودگى به شرک و نفاق و تردید پاک سازد.

بهره بردارى منافقان اخطارهاى مکرّر
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Lotus
Mitra
Nazanin
Titr
Tahoma