اصلاح « زبان » و گفتار از آن جهت اهمیت فوق العاده در بحثهاى اخلاقى بخود گرفته که زبان ترجمان دل و نماینده عقل و کلید شخصیت انسان است و مهمترین دریچه اى مى باشد که به روح انسان گشوده مى شود .
به عبارت روشنتر ، آنچه در صفحه روح بشر نقش مى بندد ( اعم از پدیده هاى فکرى و عاطفى و احساساتى ) قبل از هر چیز بر صفحه زبان و در لابه لاى گفته هاى او خودنمایى مى کند . اگر در گذشته اطبا قسمت مهمى از اعتدال و انحراف مزاج را از چگونگى زبان تشخیص مى دادند ، روانکاوان امروز بیشتر مسایل روانى را در خلال گفتگوهاى افراد ، جستجو مى کنند !
روى این جهات است که علماى اخلاق اهمیت خاصى براى اصلاح زبان قائل هستند و اصلاح آن را نشانه تکامل روح و تقویت فضائل و ملکات برجسته اخلاقى مى دانند .
در احادیث اهل بیت (علیهم السلام) نیز این حقیقت در ضمن بیانات کوتاه و جالبى بیان شده است . دو جمله زیر که به ترتیب از امیرمؤمنان على (علیه السلام) و امام صادق (علیه السلام)نقل شده است شاهد گویاى این مدعاست :
1 ـ « اَلْمَرْءُ مَخْبُوءٌ تَحْتَ لِسانِهِ »(1)
انسان زیر زبان خود پنهان است !
یعنى نه تنها شخصیت علمى بلکه شخصیت اخلاقى و اجتماعى و بطور کلى شخصیت انسانى او زیر زبان اوست و تا سخن نگفته باشد عیب و هنرش نهفته باشد .
2 ـ « لا یَسْتَقِیمُ اِیمانُ عَبْد حَتّى یَسْتَقِیمَ قَلْبُهُ ، وَلا یَسْتَقِیمُ قَلْبُهُ حَتّى یَسْتَقِیمَ لِسانُهُ »(2)
استقامت و راستى ایمان ، بدون استقامت و راستى قلب ممکن نیست ، و آن نیز بدون استقامت و راستى زبان وجود پیدا نخواهد کرد .
1 . نهج البلاغه ، کلمات قصار ، شماره 148 .
2 . مجلسى ، بحار الانوار 75 / 262 . و محجّة البیضاء 5 / 193 .