احکام مسجد

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

صفحه کاربران ویژه - خروج
مرتب سازی بر اساس
 
استفتائات جلد 1
اذان و اقامهمکان نمازگزار

سؤال 145 ـ آیا در ساختن مسجد رضایت همسایگان شرط مى باشد؟

جواب: رضایت آنها شرط نیست ولى نباید ایجاد مزاحمت براى آنها بشود مثلا بلندگوى مسجد یا پارک ماشینها در اطراف مسجد نباید مزاحم همسایه ها باشد.

سؤال 146 ـ در یکى از روستاهاى لارستان به نام شرقویه یک حمّام قدیمى بوده که حدود بیست سال است مورد استفاده قرار نگرفته بود یکى از مؤمنین آن را خراب کرده و اکنون به صورت زمین مى باشد چنانچه اجازه بفرمایید چون در حریم مسجد جامع روستاى مذکور قرار گرفته مقدارى از این زمین براى احداث توالت و دستشویى براى مسجد و بقیّه، راه عبور مردم گردد؟

جواب: چنانچه امیدى براى تجدید بناى آن نیست و همچنین نیاز به حمّام دیگرى در آن آبادى نمى باشد که این زمین را بفروشند و صرف آن کنند، در این صورت مى توانید طبق آنچه نوشته اید عمل نمایید.

سؤال 147 ـ آیا تطهیر ظاهر مسجدى که از مصالح متنجّس ساخته شده کفایت مى کند؟

جواب: کافى است و در دل مؤمنان وسوسه نکنید.

سؤال 148 ـ آیا در زمینى که وقف عزادارى سیّدالشّهدا(علیه السلام) شده است مى توان مسجدى احداث کرد؟

جواب: اگر ممکن است از متولّى و در صورت نبودن متولّى، از حاکم شرع زمین رابراى ساختن مسجد اجاره کنند و عدّه اى از معتمدین محل پاى این سند را امضا نمایند که فراموش نشود و هر ساله مال الاجاره آن را صرف مجالس عزادارى سیّدالشّهداء(علیه السلام) بنمایند و مدّت اجاره نیز مشخص و محدود باشد که بعد از پایان مدّت، مجدداً اجاره کنند.

سؤال 149 ـ آیا وسایلى را که متعلّق به مسجد است ولى مورد نیاز نیست، مى توان فروخت و پول آن را خرج مسجد کرد؟

جواب: چنانچه آن وسایل مورد نیاز نباشد بفروشید و صرف همان مسجد کنیدزیرا در این گونه موارد آنچه اقرب به نظر واقف یا باذل است صرف در همان مسجد است و اگر آن مسجد احتیاج ندارد مى توانید در سایر مساجد صرف کنید.

سؤال 150 ـ اگر با وام بانک زمینى رابراى احداث مسجد بخرند اقساط وام پرداخت نشود آیابانک مى تواندبراى استیفاىوام خود در زمین مسجد تصرف نماید؟

جواب: بانک حق ندارد زمین را به ملک خود درآورد، تنها حق مطالبه وام خود را دارد، مگر این که در وام شرط شده باشد که اگر اقساط پرداخت نشود زمین را در اختیار بانک بگذارند، در ضمن باید توجّه داشته باشید که وام باید طبق عقود شرعیّه باشد نه وام توأم با ربا.

سؤال 151 ـ آیا نمایش فیلم در مساجد جایز است؟

جواب: این کارها مناسب شأن مسجد نیست بلکه باید محلّ جداگانه اى براى این کار در نظر گرفت.

سؤال 152 ـ آیا تخریب مسجد قریه متروکه جایز است؟

جواب: تخریب مسجد جایز نیست امّا اگر خودش خراب شود مصالح آن را مى توان به مسجد آن قریه یا قریه دیگر منتقل نمود.

سؤال 153 ـ پولهاى ختم و فاتحه خوانى باید به چه مصرفى برسد؟ آیا خادم هم حقّى دارد؟

جواب: پولهاى ختم و فاتحه خوانى باید زیر نظر متولّى یا امام جماعت (هرکدام که نظارت بر این کار دارند) صرف مصالح مسجد گردد. خادم مسجد نیز مى تواند به مقدار متعارف با نظر آنها مصرف کند ولى توجّه داشته باشید پولى در مقابل استفاده از مسجد نمى توان گرفت مگر این که افراد با رضایت خود چیزى بدهند و یا در برابر خدماتى که انجام مى شود بگیرند.

سؤال 154 ـ مساجدى که در خیابانها واقع مى شود و همچنین مساجدى که دربیابانها و قراى متروکه واقع شده و به هیچوجه براى نماز قابل استفاده نیست و گاه مرکزى براى حیوانات نجس و آلودگیهاى دیگر مى شود حکمش چیست؟

جواب: در مورد مساجدى که درخیابان افتاده امید باز گشتى در آن نیست هم حکم مسجدبودن زایل مى شود و هم حکموقف بودن وشخصى که چنین کرده باید معادل ثمن آن را صرف ساختن مسجد دیگر یاتعمیر سایر مساجد کند و در حقیقت از قبیل اتلاف عین مال است ولى تا ضرورت فوق العاده شدیدى نباشد
تخریب مسجد به هیچوجه جایز نیست و در مورد مساجد متروکه در بیابانها و قراى متروکه باید آنها را طورى محفوظ کرد که هتک و بى احترامى نسبت به آنها نشود.

سؤال 155 ـ آیا منع دخول کفّار در مساجد لازم است؟

جواب: احتیاط واجب آن است که از ورود کفّار در مساجد جلوگیرى شود مگر در جایى که براى تحقیق اسلام و مانند آن باشد.

سؤال 156 ـ آیا کارهایى چون هبه وبخشش در مسجد جایز است در صورت جواز آیا نیاز به حکم حاکم شرع دارد؟

جواب: انجام این گونه کارها در مسجد حرام نیست و نیازى به اجازه حاکم شرع ندارد ولى انجام کارهاى دنیوى در مسجد مکروه است و اگر مزاحمت براى نمازگزاران داشته باشد حرام است.

سؤال 157 ـ مسجدى است سه طبقه وطبقه سوّم آن چندان مورد استفاده براى نمازنمى باشد مگر در ایّام ماه مبارک رمضان وامثال آن، حال آیا مى توان طبقه سوّم این مسجد را قسمت بندى نموده هرقسمتى را براى یک واحد فرهنگى از قبیل دارالقرآن، مرکز تحقیقات و مطالعات دانشجویى به طور محصور اختصاص داد؟ جواب: چنانچه با وسایل متحرک، جداسازى شود که براى نماز در موارد لزوم قابل جابه جا کردن باشد و کارهاى دینى در آن منظور باشد مانعى ندارد.

سؤال 158 ـ از قدیم حایلى مثل پرده بین زنان و مردان بوده و اکنون عدّه اى مى گویند پرده و دیوار بین زنان و مردان در حال نماز خواندن و موعظه کردن لزومى ندارد، نظر شما چیست؟

جواب: اگر صفوف زنان پشت سر مردان باشد پرده لازم نیست ولى اگر در کنارهم باشد احتیاط واجب نصب پرده است.

سؤال 159 ـ آیا داخل شدن کفّار در مسجد براى شنیدن مطالب اسلامى اشکال دارد؟

جواب: هرگاه براى تحقیق جدّى از اسلام باشد مانعى ندارد.

سؤال 160 ـ چرا برنامه هاى مسجد را در حسینیّه و برنامه هاى حسینیّه را در مسجد نمى توان انجام داد؟ چون در صورت جواز مى توانیم یکى از این دو را داشته باشیم تا از اسراف از نظر زمین و مخارج ساختن جلوگیرى شود.

جواب: مسجد محدودّیتى براى زنان و گاه براى مردان دارد و در حسینیّه آزادى بیشترى وجود دارد، البتّه ثواب نماز در مسجد نسبت به حسینیّه بسیار تفاوت دارد و همین امر سبب تأسیس دو بنا شده است.

سؤال 161 ـ ایجاد شبستان بخصوص در طرف قبله در مسجدى که شبستان نداشته باشد چه صورت دارد؟

جواب: در صورت نیاز اشکالى ندارد.

سؤال 162 ـ اگر مسجدى چند متر بالاتر از زمین واقع شده باشد و زیر زمین هم نداشته باشد آیا مى توانند زیر مسجد را مغازه درست کرده و سرقفلى آن را بفروشند و خرج مسجد بکنند؟

جواب: جایز نیست ولى اگر واقف از اوّل این کار را مى کرد جایز بود ولى اگر این کار براى مرافق مسجد مانند کتابخانه و غیر آن انجام گیرد مانعى ندارد.

سؤال 163 ـ اگر مسجدى فرش یا لوازم اضافى داشته باشد آیا در صورت نیاز نداشتن مساجد دیگر، مى توانند به مستحق بدهند؟

جواب: جایز نیست ولى مى توان آن را فروخت و در نیازمندیهاى مشابه آن مسجد مصرف کرد.

سؤال 164 ـ اگر دو مسجد کنار هم و چسبیده به هم بنا کنند یک مسجد تابستانى و یک مسجد زمستانى و مسجد زمستانى به علّت کوچک بودن در مواقع ضرورى از جمله ماه محرم جوابگوى مردم نباشد آیا مى توانند از مسجد تابستانى جزء مسجد زمستانى کرده و دیوار را عقب بکشند؟

جواب: اشکال دارد، ولى مى توانید دربى از یک مسجد به دیگرى باز کنید

سؤال 165 ـ اگر مسجد دربى داشته باشد که مردم از آن رفت و آمد مى کنند و در مواقعى مثل ماه محرّم که خانمها نیز مسجد مى روند نیاز به درب دیگرى هم باشد آیامى توانند درب دیگرى نیز از یک طرف مسجد بگذارند تا در مواقع ضرورى از آن استفاده بکنند و بعد از رفع نیاز باز از همان درب اوّل رفت و آمد بکنند؟

جواب: اشکالى ندارد.

سؤال 166 ـ اگر مسجد نیاز به آبدارخانه داشته باشد و آشپزخانه مسجد کوچک باشد آیا مى توان از خود مسجد، آبدارخانه درست کرد وآشپزخانه را بزرگ کرد؟

جواب: اگر مزاحم نمازگزاران نباشد و جا را بر آنها تنگ نکند و از نیازهاى مسجد محسوب شود اشکالى ندارد.

سؤال 167 ـ شخص سرمایه دارى یک مسجد را حدود پانزده سال قبل بنا کرده است و فعلا آن مسجد درست و تکمیل شده است و قسمتى از مسجد پایگاه نیروى مقاومت بسیج مى باشد. بانى مسجد راضى نیست که پایگاه بسیج در قسمتى از آن مسجد باشد در حالى که پایگاه براى امنیّت آن محل زحمت زیادى مى کشد آیا نمازخواندن و فعالیتهایى که در آن جا صورت مى گیرد صحیح است؟

جواب: چنانچه کارهاى فرهنگى مثبت اسلامى انجام دهند و مزاحمتى براى نمازگزاران نداشته باشند جایز است و رضایت بانى اصلى شرط نیست.

سؤال 168 ـ در تهران بانوان در مجالس ترحیم مساجد شرکت مى کنند و بعضى از آنها عادت زنانگى دارند و در اثر جهل به مسأله با همان حال به مسجد مى روند و گاهى پس از پایان مراسم مشاهده مى شود که فرش مسجد نجس شده است اکنون نظر مبارکتان را مرقوم فرمایید.

جواب: زنان در حال عادت زنانه حرام است که در مسجد توقّف کنند و اگر فرش مسجد آلوده شود باید تطهیر کرد و افراد ناآگاه را باید به این مسائل آشنا کرد.

سؤال 169 ـ عمارتى را کنار مسجد در طبقه فوقانى جهت بانوانى که از ورود به مسجد معذورند، ساخته اند و آن را فاطمیّه نامیده اند اما صیغه وقف بر آن خوانده نشده است، البتّه با پولى که از مردم جمع آورى شده است، و اکنون ساختمان وسیعى به نام حسینیّه جنب مسجد احداث شده است نظر به این که خادم مسجد که پنج نفر عائله دارد و از نظر جا و مکان در مضیقه است اجازه مى فرمایید آن عمارت قبلى را به خادم اختصاص دهند؟

جواب: جایز نیست، باید محل دیگرى براى او در نظر گرفته شود و آن محل در حکم وقف است.

سؤال 170 ـ در حیدرآباد کرج زمینى وقف مسجد گردیده و مردم به نیّت ساختن مسجد کمک کرده اند چندین سال در زیرزمین این مسجد نماز برگزار مى گردید اکنون که طبقه همکف ساخته شده است از زیرزمین براى نگهدارى وسایل مسجد استفاده مى شود و در ایّام محرّم و صفر به عزاداران اباعبداللّه(علیه السلام) غذا داده مى شود و افراد معذور وارد آن نمى گردند آیا مى توان از این زیرزمین براى مکان ورزشى جوانان و نوجوانان استفاده و عواید حاصل را صرف بناى همان مسجد کرد؟

جواب: جایز نیست بلکه باید براى مسجد و کارهاى مناسب مسجد استفاده شود.

سؤال 171 ـ مسجدى در زمین مشاعى که بین مالکین مسلمان و ارمنى مشترک بوده است با اجازه خودشان بنا شده است، اهل کتاب مراسم ختم امواتشان را در مسجد مسلمانان برگزار مى کنند و واعظ مسلمان در آن مجلس سخنرانى مى نماید و خود ایشان هم در مجلس حضور دارند و همچنین در مراسم مسلمین که در مسجد منعقد مى شود شرکت مى کنند آیا حضور آنهادرمسجد هتک مقام مسجد محسوب مى شود؟

جواب: اگر آمدن آنها به مسجد سبب علاقه بیشتر آنها به اسلام گردد مانعى ندارد.

سؤال 172 ـ در بعضى از مساجد شهر اردکان تعدادى قرآن خطّى و حزب قرآن مجید وجود دارد که اکثر آنها خراب و ناقص گردیده و بقیّه در حال از بین رفتن است و حتى ممکن است به سرقت برود آیا جایز است که به عنوان امانت به نام همان مسجد در موزه اردکان نگهدارى شود؟

جواب: اگر در مسجد قابل استفاده نیست یا در حال از بین رفتن است مى توان آن را تبدیل به احسن کرد یعنى به موزه یا غیرموزه بفروشند و به جاى آن قرآن نو خریدارى کنند و وقف آن مسجد کنند.

سؤال 173 ـ در بعضى از مساجد و تکایا تعداد زیادى چراغ نفتى(لامپا و غیره) وجود دارد که فعلا بدون استفاده مى باشد و اکثر آنها در انبار مسجد افتاده و شکسته یا در آینده ممکن است شکسته شود و بعضى از آنها نیز توسط مسؤولین به فروش رسیده و به اصطلاح تبدیل به احسن گردیده آیا نگهدارى این قبیل اجناس به نام همان مسجد در موزه جایز مى باشد؟

جواب: از جواب بالا روشن شد.

سؤال 174 ـ در اردکان نظرکرده اى بوده به نام فاطمیّه که در مسیر خیابان قرار گرفته و تعدادى چراغ قدیمى و آیینه و غیره از آن باقى مانده که در انبار مخروبه اى نگهدارى مى شود و موردى براى استفاده ندارد و ممکن است بر اثر فروریختن سقف انبار، کلّیه آنها از بین برود آیا نگهدارى آنها در موزه جایز مى باشد؟

جواب: مطابق مسأله سابق عمل کنند و اگر پول آن قابل مصرف در آن فاطمیه نیست در حسینیه ها یا مساجد مصرف خرید اجناس مشابه نمایند.

سؤال 175 ـ ما یک مسجد قدیمى در روستایى به نام خولیخان از شهرستان مبارکه اصفهان داریم به علّت این که چندمسجد جدید وبزرگ بعد از انقلاب اسلامى ساخته شده دیگر از این مسجد به طور کلّى استفاده نمى نمایند،در ضمن صیغه وقف هم براى این مسجد خوانده نشده است، ولى چند سال است که عدّه اى از ورزشکاران این روستا چون جایگاه ورزشى نداشته از این مسجد به عنوان باشگاه ورزش باستانى استفاده مى نمایند حال با توجّه به این که ورزش باستانى یکى از ورزشهاى سنّتى است ازاوّل تا آخر این ورزش فقط ذکر یا على(علیه السلام) و صلوات بر محمد(صلى الله علیه وآله) و امثال اینها یاد مى شود آیا ورزش کردن و تصرف در این مسجد صحیح است؟

جواب: مسجد را به هیچ وجه نمى توان از مسجد بودن خارج کرد یا تبدیل به ورزشگاه نمود امّا ورزش در آن اگر موجب وهن مسجد نباشد و مزاحمت براى نمازگزاران نداشته باشند جایز است.

سؤال 176 ـ آیا شعار مذهبى دادن و نعره حیدرى گفتن که در بعضى از مساجد پاکستان گفته مى شود از مکروهات است؟

جواب: شعارهایى که داراى محتواى صحیح و مذهبى بوده باشد مانعى ندارد به شرط این که مزاحمتى براى نمازگزاران تولید نکند و صداهایى که موجب وهن مسجد شود در آن نباشد.

سؤال 177 ـ آیا زینت کردن مساجد و حسینیه ها جایز است؟

جواب: اگر تزیین به طلا یا با عکس موجودات زنده نباشد و جنبه اسراف نیز پیدا نکند اشکالى ندارد.

سؤال 178 ـ یک باب مسجد قدیمى واقع در گوشه روستاست که حریم آن مقدارى زمین بایر و بدون استفاده مى باشد حدود 30 سال قبل چند جنازه کودک در آن دفن گردیده و هیچ گونه مدرکى مبنى بر وقف بودن آن وجود ندارد ،لذا هیأت محبّان چهارده معصوم(علیهم السلام) با رضایت اهالى محل تصمیم گرفتند که دور این زمین را حصار کشى نموده حسینیّه اى در آن جا احداث کنند و آن مسجد قدیمى که در حال تخریب است را بازسازى و توسعه دهند آیا از نظر شرعى این کار جایز است؟

جواب: اگر دلیلى بر وقف بودن آن زمین در دست نیست و بناى حسینیّه موجب نبش قبر نمى شود مانعى ندارد.

سؤال 179 ـ مسجدى در حدود 60 یا 70 سال پیش ساخته شده ولى از نظر مکانى در جاى مناسب نیست یعنى در زمستان به قدرى سرد است که مردم محله قدرت رفتن به مسجد و نمازخواندن را ندارند این مسجد در نزدیک زمین فردى است که خودش فوت کرده اما فرزندان او ادّعا دارند که مسجد به زور اربابان محل ساخته شده در حالى که آنها زمینهاى اطراف مسجد و زمین خود مسجد را که زمین موات بوده احیا کرده اند، به طورى که تا نزدیک درب مسجد زمین کشاورزى درست کرده اند به همین جهت مردم محل مدتى است که در یک جاى مناسب مسجد دیگرى ساخته اند و مسجد قبل به مخروبه تبدیل شده، تکلیف مردم در این زمینه چیست؟ آیا مى توانند مسجد را خراب کنند و جاى آن را درخت بکارند و حاصل آن درختان را مصرف مسجد جدید بکنند در ضمن تعداد مردم این محل زیاد نیست که دو مسجد داشته باشند؟

جواب: مسجدرانمى توان خراب کرد ولى اگر خودش خراب شود و مصالح آن در معرض خطر باشد مى توان آن را در مسجد دیگر مصرف کرد و اگر خراب شد و زمین آن به هیچوجه قابل استفاده نبود استفاده از آن زمین به نفع مسجد دیگر اشکالى ندارد و قول مالکین اطراف زمین بدون مدرک شرعى پذیرفته نیست.

سؤال 180 ـ مسجدى است که داراى پایگاه فرهنگى است، این پایگاه گاهى به خاطر جذب نونهالان و نوجوانان به مسجد و آشنا کردن آنها با تعالیم اسلام، اقدام به آوردن ویدیو و نمایش فیلمهاى مجاز (جمهورى اسلامى) در مسجد مى کند آیا این عمل جایز است؟

جواب: نمایش دادن فیلمهاى سالم و مفید براى هدایت جوانان و نوجوانان مانعى ندارد، ولى محلّ دیگرى غیر از مسجد را انتخاب کنید مگر این که در سالن مخصوص کتابخانه مسجد باشد.

سؤال 181 ـ آیا اعضاى هیأت امناى مسجد مى توانند براى تعمیر مسجد و سایر تصرّفات بدون اجازه متولّى اقدام کنند؟

جواب: احتیاط آن است که از متولّى اجازه بگیرند ولى اگر متولّى نسبت به مصالح مسجد مخالفت یا بى اعتنایى کند از حاکم شرع اجازه بگیرند.

سؤال 182 ـ آیا مى شود از طبقه زیر ساختمان مسجد جهت استفاده هاى مطلوب براى مسجد مثل ساختن موتورخانه شوفاژ استفاده کرد؟

جواب: اشکال ندارد.

سؤال 183 ـ آوردن میز تنیس به فضاى مسجد از قبیل زیرزمین، حیاط و... جهت انجام فعالیتهاى سالم فرهنگى ورزشى در کنار آموزش تعالیم دینى (آموزش قرآن، احکام و عقاید) چه حکمى دارد؟

جواب: استفاده از وسایل فوق در شبستان یا فضاى مسجد مجاز نیست ولى اگر سالنهایى براى کتابخانه یا فعالیتهاى فرهنگى در مسجد ساخته شده، از فضاى آن مى توان براى این کار استفاده کرد.

اذان و اقامهمکان نمازگزار
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Lotus
Mitra
Nazanin
Titr
Tahoma