سوگند و کفّاره سوگند

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

صفحه کاربران ویژه - خروج
مرتب سازی بر اساس
 
برگزیده تفسیر نمونه جلد 1
شأن نزول: تفسیر: از حد تجاوز نکنید

(آیه 89) در این آیه درباره سوگندهایى که در زمینه تحریم حلال و غیر آن یاد مى شود بحث کرده و قَسَمها را به دو بخش تقسیم مى کند مى فرماید: «خداوند شما را به خاطر سوگندهاى بیهوده (و خالى از اراده،) مؤاخذه نمى کند» (لاَ یُؤَاخِذُکُمُ اللَّهُ بِاللَّغْوِ فِى أَیْمَانِکُمْ).

منظور از سوگند لغو، چنانکه مفسّران و فقها گفته اند، سوگندهایى است که داراى هدف مشخص نیست و از روى اراده و تصمیم سر نمى زند.

قسم دوم سوگندهایى است که از روى اراده و تصمیم و به طور جدّى یاد مى شود. آیه مى گوید: «ولى در برابر سوگندهایى که (از روى اراده) محکم کرده اید، مؤاخذه مى نماید» (وَ لَـکِنْ یُؤَاخِذُکُمْ بِمَا عَقَّدْتُمُ الاَْیْمَانَ).

البته جدّى بودن سوگند به تنهایى براى صحّت آن کافى نیست، بلکه باید محتواى سوگند یک امر مباح بوده باشد. همچنین باید دانست که سوگند جز به نام خدا معتبر نیست.

بنابراین اگر کسى به نام خدا سوگند یاد کند واجب است به آن عمل کند و اگر آن را شکست کفّاره دارد: «کفّاره این گونه قَسَمها (یکى از سه چیز است: نخست) اطعام ده نفر مستمند» (فَکَفَّارَتُهُ إِطْعَامُ عَشَرَةَ مَسَاکِینَ).

و براى اینکه بعضى از اطلاق این حکم چنین استفاده نکنند که مى توان از هر نوع غذاى پست و کم ارزشى براى کفّاره استفاده کرد، تصریح مى کند: «از غذاهاى معمولى که به خانواده خود مى دهید» (مِنْ أَوْسَطِ مَا تُطْعِمُونَ أَهْلِیکُمْ).

«یا پوشاندن لباس بر آن ده نفر» (أَوْ کِسْوَتُهُمْ).

البتّه ظاهر آیه این است که لباسى بوده باشد که به طور معمول تن را بپوشاند و بر حسب فصول و مکانها و زمانها تفاوت پیدا مى کند.

در اینکه آیا از نظر کیفیت، حدّاقل کافى است یا در اینجا نیز باید حدّ وسط مراعات شود، به مقتضاى اطلاق آیه هرگونه لباس کافى است.

«و یا آزاد کردن یک برده» (أَوْ تَحْرِیرُ رَقَبَة).

امّا ممکن است کسانى باشند که قدرت بر هیچ یک از اینها نداشته باشند، بدین جهت بعد از بیان این دستور مى فرماید: «و کسى که هیچ یک از اینها را نیابد، سه روز روزه مى گیرد» (فَمَنْ لَمْ یَجِدْ فَصِیَامُ ثَلَـثَةِ أَیَّام).

سپس براى تأکید مى گوید: «این، کفاره سوگندهاى شماست به هنگامى که سوگند یاد مى کنید» و مخالفت مى نمایید (ذلِکَ کَفَّارَةُ أَیْمَانِکُمْ إِذَا حَلَفْتُمْ).

و براى اینکه کسى تصوّر نکند با دادن کفّاره، شکستن سوگندهاى صحیح حرام نیست مى گوید: «و سوگندهاى خود را حفظ کنید» و نشکنید (وَاحْفَظُوا أَیْمَانَکُمْ).

در پایان آیه مى فرماید: «خداوند آیات خود را این چنین براى شما بیان مى کند، شاید شکر او را به جا آورید» و در برابر این احکام و دستورها که ضامن سعادت و سلامت فرد و اجتماع است، او را سپاس گویید (کَذلِکَ یُبَیِّنُ اللَّهُ لَکُمْ ءَایَاتِهِ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ).

 

شأن نزول: تفسیر: از حد تجاوز نکنید
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Lotus
Mitra
Nazanin
Titr
Tahoma