نکاتى چند

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

صفحه کاربران ویژه - خروج
مرتب سازی بر اساس
 
اصول فلسفه وروش رئالیسم - ج1
اصل متابعت علمخاتمه این بحث و گفتگوها
1- نظر به قریحه مسامحه که در انسان از قاعده انتخاب اخف و اسهل استقرار جسته انسان در مرحله عمل هر چیز غیر مهم را به عدم ملحق مى‏نماید و ما روزانه این روش را در هزارها مورد بکار مى‏بریم که یکى از آنها ادراک ظنى است در جایى که جانب مرجوح طرفین ظن بى اهمیت‏بوده باشد به حسابش نمى‏آوریم و در نتیجه ظن قوى را به جاى علم گذاشته و نام علم بوى مى‏دهیم و این همان ظن اطمینانى است که مدار عمل انسان مى‏باشد و این خود یکى از اعتبارات عمومى است .
پوشیده نماند که دانشمندان مادى چنانکه در علم نظرى کج‏روى نموده و علم ادراک مانع از نقیض را منکر شده‏اند هم چنان در علم عملى مورد بحث نیز اشتباه کرده و درست در نقطه مقابل ما قرار گرفته مى‏گویند انسان همیشه بظن عمل مى‏نماید و علمى در کار نیست .
این نظریه از دو جا سر چشمه مى‏گیرد یکى انکار اصل ادراک علمى و ما در مقاله‏هاى گذشته بطلان این نظر را روشن نموده و به ثبوت رسانیدیم که این نظر جز روشن شکاکان نمى‏دانم حقیقتى در بر ندارد دوم خلط میان اعتبار ظن اطمینانى و میان الغاء اعتبار علم دانشمند مادى باید بداند که سخن دو تا است که از همدیگر جدا مى‏باشند .
یکبار مى‏گوییم انسان بنا گذارى نموده که غیر علم را ظن اطمینانى علم شناخته و با وى معامله علم کند البته در این صورت اعتبار حقیقى از آن علم بوده و علم اعتبارى ظن اطمینانى تنها زنده اسم علم مى‏باشد و یکبار مى‏گوییم انسان به علم عمل نمى‏کند بلکه پیوسته پیرو ظن است‏یعنى انسان در عمل مستقیما بسوى رجحان و اولویت مى‏گراید و این سخنى است‏بى پایه و اندیشه ایست‏خام زیرا انسان در اعتباریات عملى خود محکوم طبیعت و پیرو هدایت فطرت و غریزه خود مى‏باشد و چنانکه در آغاز سخن گفته شد طبیعت و فطرت براى نیل بهدف خود انسان را بسوى واقعیت‏خارج مى‏کشاند و قواى فعاله و مدرکه را با واقعیت‏خارج ارتباط مى‏دهد و ادراکى که خارج بطور اطلاق میتواند در ظرف وى بگنجد همان علم است و بس .
جاى بسى شگفت است اگر چنانچه انسان در مورد عمل تنها ظن یعنى طرف راجح را گرفته و انتخاب مى‏کند آیا خود رجحان را نیز با رجحان تشخیص مى‏دهد و همچنین این رجحان‏هاى مترتب الى غیر النهایه مى‏روند و بالاخره یک طرف نمى‏تواند ترجیح نه ظن ترجیح پیدا کند یا بالاخره به علم مى‏رسد زیرا اگر در جائى گفتیم که راستى راجح است علم را بکار برده‏ایم .
2- انسان اگر بوجود چیزى علم داشته باشد تا علم ببطلان وجود وى نرسانیده علم نخستین را معتبر مى‏دارد و مطالعه حالات مختلف حیوانات دیگر وجود این روش را در آنها نیز تایید مى‏کند .
و اگر وجود چیزى که کردنى است‏یا نکردنى در میان دو چیز مردد شود به فعل هر دو طرف یا ترک هر دو طرف مبادرت مى‏ورزد .
و اگر وجود چیزى را نداند ترتیب آثار وجود وى را بمورد نمى‏دهد .
و اگر چیزى میان کردنى و نکردنى خیر و شر مردد شود توقف خواهد کرد .
چهار اصل استصحاب احتیاط برائت توقف باصطلاح فن اصول .
و چون در جاهاى دیگر در اطراف این چهار اصل بحثهاى وافى شده از دامنه دادن گفتگو در این مقاله در باره آنها خوددارى مى‏شود
اصل متابعت علمخاتمه این بحث و گفتگوها
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Lotus
Mitra
Nazanin
Titr
Tahoma