نظریه این مقاله

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

صفحه کاربران ویژه - خروج
مرتب سازی بر اساس
 
اصول فلسفه وروش رئالیسم - ج1
سخن دکتر ارانىسخن جان لاک به نقل مرحوم فروغى
نظریه این مقاله مبتنى بر واقعى بودن قانون علت و معلول است و شبهاتى که در این مورد در قدیم و جدید شده است در مقاله 9 که مخصوص بیان این قانون است دفع مى‏شود مطابق نظریه کلى که در صدر مقاله بیان شد هر علم حصولى مسبوق به علم حضورى است و تا ذهن نمونه واقعیت‏شى‏ء را نیابد نمى‏تواند تصورى از آن بسازد خواه آنکه آن نمونه را در داخل ذات نفس بیابد و یا آنکه از راه حواس خارجى بان نائل شود نمونه علت و معلول را ذهن ابتداء در داخل نفس یافته و از آن تصورى ساخته و سپس موارد آن تصور را بسط و گسترش داده است همچنانکه سابقا گفته شد نفس هم خود را مى‏یابد و هم آثار و افعال خود را از قبیل اندیشه‏ها و افکار و این یافتن به طریق حضورى است نه حصولى یعنى نفس با واقعیت‏خود عین واقعیت آنها را مى‏یابد و چون معلولیت عین واقعیت و وجود این آثار است پس ادراک این آثار عین ادراک معلولیت آنها است و بعبارت دیگر نفس به علم حضورى هم خود را مى‏یابد و هم آثار و افعال خود را و این آثار و افعال را متعلق الوجود بخود مى‏یابد و این نحو درک کردن عین ادراک معلولیت است این است‏خلاصه نظریه این مقاله و البته توضیح کامل این بیان احتیاج دارد که حقیقت قانون علت و معلول آن طور که هست از لحاظ فلسفى و برهانى روشن شود و مقاله 9 عهده‏دار همین جهت است)
و پس از این مرحله قوه مدرکه شروع مى‏کند بادراک مفردات و نسب و ترکیب و تجزیه محسوسات و متخیلات و البته بیان تفصیلى آنها از توانائى ما بیرون است و تنها چیزى که هست‏سه نکته زیر را بطور کلى باید در نظر گرفت .
1- چون قوه مدرکه ما مى‏تواند چیزى را که بدست آورده دو باره با نظر استقلالى نگریسته و تحت نظر قرار بدهد از این روى نسبتهائى را که بعنوان رابطه میان دو مفهوم یافته بود با نظر استقلالى نگریسته و در مورد هر نسبت‏یک یا چند مفهوم استقلالى تهیه مى‏نماید و در ضمن این گردش و کار مفاهیم وجود عدم وحدت - کثرت - را که به شکل نسبت ادراک نموده بود ابتدائا با حال اضافه وجود محمول از براى موضوع عدم محمول از براى موضوع وحدت موضوع و محمول کثرت موضوع و محمول در قضیه سالبه و پس از آن بى اضافه وجود - عدم - وحدت - کثرت - و همچنین سایر مفاهیم عامه و خاصه را که اعتبارى مى‏باشد تصور مى‏نماید .
(طریق پیدایش مفاهیم وجود و عدم و وحدت و کثرت و یک سلسله مفاهیم دیگر از قبیل علت و معلول و جوهر و عرض که همه از مفاهیم عمومى هستند مطابق سبک این مقاله بیان شد .
عقلیون اروپا پیدایش مفهوم وجود و عدم و وحدت و کثرت را از راه فطرى بودن توجیه مى‏کنند و ما قبلا بطلان این نظریه را روشن کردیم ولى حسیون از راه حس داخلى وجدان توجیه مى‏نمایند
سخن دکتر ارانىسخن جان لاک به نقل مرحوم فروغى
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Lotus
Mitra
Nazanin
Titr
Tahoma