حقیقت نسبى بتقریر طرفداران ماتریالیسم دیالکتیک

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

صفحه کاربران ویژه - خروج
مرتب سازی بر اساس
 
اصول فلسفه وروش رئالیسم - ج1
پاسخآیا ماتریالیسم دیالکتیک شکاک است‏یا جزمى
احساس اثرى است که بدنبال تاثیرى که از شى‏ء خارجى بر سلسله عصبى وارد مى‏شود تولید مى‏گردد یعنى سلسله عصبى انسان و حیوان در اثر یک سلسله تکامل تدریجى داراى این خاصیت‏شده است که بدنبال تاثیرى که از خارج بر آن وارد مى‏شود عکس العمل مادى خاصى ایجاد کند این تولید عکس العمل همان احساس است .
طبق اصول دیالکتیک هیچ چیز در طبیعت داراى تاثیر جامد یک نواخت نیست هر چیزى بنا بوضعیت و موقعیت‏خاص تاثیر مخصوص دارد و چون اشیاء دائما تغییر وضع و موقعیت میدهند قهرا داراى تاثیرات مختلف خواهند بود .
این تغییر وضع و موقعیت هم در اشیاء خارجى و هم در سلسله عصبى و مغز حکمفرما ست‏یعنى هم شى‏ء خارجى محسوس که تاثیر اولى را بر اعصاب وارد مى‏کند و هم سلسله عصبى و مغز حاسه که بر روى تاثیر اولى تاثیر دیگرى وارد کرده احساس تولید مى‏کند وضع و موقعیتشان تغییر مى‏کند و در نتیجه تاثیرشان نیز تغییر خواهد کرد پس هم حس کننده و هم محسوس همواره بنا باختلاف وضع و موقعیت داراى تاثیر مختلف خواهند بود .
و چون حقیقت عبارت است از تاثیرى که حاسه سلسله عصبى بدنبال تاثیرى که از محسوس مى‏گیرد تولید کند پس هیچیک از احساسهاى ما در مواردى که گفته مى‏شود حس خطا کرده است‏خطا نیست زیرا در همه آن موارد در تحت‏شرایط مادى معین خاصیت مخصوص شى‏ء خارجى که بر اعصاب تاثیر وارد کرده و خاصیت مخصوص سلسله عصبى غیر از آنکه بوده نمى‏توانست‏بوده باشد .
و از اینجا علت اختلاف ادراکات اشخاص نسبت‏بیکدیگر نیز روشن مى‏شود زیرا اولا ممکنست تشکیلات ساختمانى اعصاب یکنفر با یکنفر دیگر فرق کند و در نتیجه همیشه مختلف درک کنند و همچنین ممکنست اعصاب یکنفر در یک لحظه عارضه مخصوص و وضع خاصى داشته باشد که این عارضه براى دیگرى موجود نباشد و بنا بتعریف فوق که گفتیم حقیقت عبارت است از آنچه در اثر مقابله و مواجهه با خارج حاصل شود پس هر کسى در هر حالت هر چه احساس مى‏کند براى شخص او در آن حالت‏خاص حقیقت است پس حقیقت همیشه نسبى است و خطاى حواس معنى ندارد ... .
دکتر ارانى در جزوه ماتریالیسم صفحه 38 مى‏گوید : ماخ مى‏گوید یک مداد در هوا مستقیم بنظر مى‏آید و در آب شکسته دیده مى‏شود این تقصیر علم نیست‏بلکه نقص در تجربه است البته واضح است که صحبت قصور و تقصیر در اینجا بى مورد است‏یک مداد در شرایط مخصوص تاثیر معین دارد و در تحت‏شرایط دیگر باید هم تاثیر دیگر داشته باشد تجربه باعث نمى‏شود که چنانکه ماخ مى‏گوید ما یکى از حالات را حقیقت و دیگرى را اشتباه بدانیم بلکه بکمک تجربه است که علت این اختلاف و حقیقى بودن هر دو حال را مى‏توان نشان داد .
این بود تقرر مادیین جدید در باب حقیقت نسبى و توجیه خطاى حواس واضح است که با این بیان نمى‏توان خطاى حواس را توجیه نمود و گفت اصلا خطائى نیست و همواره هر چه انسان احساس مى‏کند بهر نحو که باشد حقیقت است زیرا دانشمندان مادى اگر فقط مى‏خواهند اصطلاح را عوض کنند و حقیقت را طور دیگرى هر چیزى که در اثر مقابله و مواجهه حس با خارج پیدا شود غیر از معناى معروف بین دانشمندان ادراک مطابق با واقع تعریف کنند البته بحثى نیست ولى اصل اشکال عدم مطابقت صورت حسى با خارج بجاى خود باقى است .
و اما اگر منظور این دانشمندان این باشد که بخواهند بگویند همه احساسهائى که در اثر مقابله و مواجهه با خارج پیدا مى‏شود یکنوع مطابقت‏با واقع و نفس الامر دارد واضح است که دروغ است زیرا در مثال بالا که دکتر ارانى از ماخ در مورد مداد نقل مى‏کند هر چند خاصیت مداد از لحاظ تاثیرى که بر چشم وارد مى‏کند و کیفیت امواج نورى که به چشم مى‏فرستد در هوا و آب فرق مى‏کند و هر چند این مطلب نیز صحیح است که ما علت این اختلاف را بوسیله تجربه و قرائن علمى مى‏فهمیم و اینکه ماخ مى‏گوید نقص در تجربه است غلط است ولى نتیجه فلسفى هم که دکتر ارانى و رفقایش از این دو مطلب صحیح علمى مى‏گیرند و مى‏گویند هر دو تصویر مختلف مداد که در حاسه ما پدیدار آمده است‏حقیقت است نیز غلط است زیرا یقینا خود مداد در واقع و نفس الامر یا مستقیم است‏یا منکسر یا داراى قامت راست است‏یا شکسته و در هر دو حالت محیط هوا و محیط آب قامت مداد تغییر نکرده پس یکى از دو احساس ما از لحاظ واقع نمائى و نشان دادن قامت واقعى مداد خطا است ما اگر بخواهیم بطور صحیح از جنبه فلسفى نتیجه گیرى کنیم باید اینطور بگوئیم بکمک تجربه و از روى قرائن علمى است که علت این اختلاف و علت‏خطاى باصره را در یکى از دو حال مى‏فهمیم .
على هذا توجیه ماتریالیسم دیالکتیک در مورد خطاى حواس قابل قبول نیست
پاسخآیا ماتریالیسم دیالکتیک شکاک است‏یا جزمى
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Lotus
Mitra
Nazanin
Titr
Tahoma