Dəfndə müstəhəb əməllər

Böyük Mərcəyi-təqlid Ayətullah əl-uzma Məkarim Şirazinin dəftərxanasının rəsmi saytı

صفحه کاربران ویژه - خروج
əsasında düz
 
Şəriət hökmlərinin izahı
Vəhşət namazıDəfnin hökmləri


Məsələ 588: Müstəhəbdir ki, Allahın razılığını qazanmaq ümidi ilə dəfndə aşağıdakı işlər görülsün:
1. Qəbir orta boylu insanın qaməti ölçüsündə qazılsın.
2. Meyyit ən yaxın qəbristanlıqda basdırılsın. Amma uzaqdakı qəbristanlığın üstünlükləri varsa, məsələn orada mö’min insanlar dəfn olunmuşsa və ya “Fatihə” oxuyan çoxsa, meyyiti həmin qəbristanlıqda basdrmaq olar.
3. Dəfn zamanı cənazəni qəbrin bir neçə addımlığında yerə qoysunlar, üç dəfəyə asta-asta qəbrə yaxınlaşdırsınlar və dördüncü dəfə onu qəbrə salsınlar.
4. Meyyit kişi olsa onu baş tərəfindən qəbrə daxil etsinlər. Meyyit qadındırsa, onu qəbrə eninə daxil etsinlər. Qadını qəbrə daxil edərkən qəbrin üzərinə parça tutsunlar.
5. Cənazəni tabutdan asta-asta çıxarıb, aramlıqla qəbrə qoysunlar. Dəfndən öncə və dəfn zamanı göstəriş verilən duaları oxusunlar.
6. Qəbirdə meyyiti yerləşdirmək üçün “ləhəd” olmalıdır. Ləhəd elə hazırlanmalıdır ki, torpaq meyyitin üstünə tökülməsin. Qəbrin aşağı hissəsi dar olmalıdır. Meyyit qəbrə qoyulduqdan sonra yuxarı hissəyə kəsək və ya kərpic qoyulur, ya da qəbrin qiblə tərəfi aşağıdan azca genişləndirilir. Belə ki, meyyit orada yerləşsin.
7. Meyyitin başının arxa tərəfinə torpaq və ya kəsək qoyulur ki, onu sağ tərəfi üstə uzadanda arxaya aşmasın.
8. Meyyit qəbrə qoyulduqdan sonra kəfənin düyünləri açılır, meyyitin üzü torpağa qoyulur, başının altına torpaqdan balış düzəldilir.
9. Meyyiti qəbrə qoyan şəxs pak (təharətli), başı və ayağı açıq olmalıdır. Bu şəxsin qohumlardan olmaması lazımdır. Əlin arxası ilə torpaq qəbirə tökülür və deyilir: “İnna lillahi və inna iləyhi raciun.” Əgər meyyit qadın olsa, ona məhrəm şəxs meyyiti qəbrə qoyur. Məhrəm olmasa qohumları onu qəbrə yerləşdirir.
10. Ləhədi örtməzdən öncə sağ əl meyyitin çiyninə vurulur və hərəkət etdirilərək üç dəfə deyilir: “İsmə’ ifhəm ya fulanəbnə fulan” (filan sözünün yerinə meyyitin adı və atasının adı deyilir.) Məsələn üç dəfə deyilir:
اِسمَع اِفهَم یَا مُحَمَّد بن عِلِىًّ
“İsmə ifhəm ya Muhəmmədəbnə Əli”.
Sonra aşağıdakı qaydada İslam əqidələri meyyitə təlqin olunur və belə deyilir:
هَل اَنتَ عَلىَ العَهدِ الَّذىِ فَارَقتَنَا عَلیهِ مِن شَهَادَتِ اَن لاَ اِلهَ اِلاَّاللَّه وَحدَهُ لاَشَرِیکَ لَهُ وَاَنَّ مُحَمَّدًا صَلّى اللَّهُ عَلَیهِ وَآلِهِ عَبدُهُ وَرَسُولُهُ وَسَیّدُ النَّبِیَّینَ وَخَاتَمُ المُرسَلِنَ وَاَنَّ عَلِیَّا علیه السلام اَمِیر المُومِنِینَ وَسَیِّدُ الوَصیَّینَ وَاِمَامُ اِفتَرَضَ اللهُ طاَعَتَهَ عَلَى العَالَمِینَ وَاَنَّ الحَسَنَ وَالحُسَینَ وَعَلىَّ بنَ الحُسَین وَمُحَمَّدَ بنَ عَلِىّ وَجَعفَرَبنَ مُحَمَّدٍ وَمُوسی بنَ جَعفَرٍ وَعَلِىَّبنَ مُوسىَ وَمُحَمَّدَ بنَ عَلىّ وَعَلِىّ بنَ مُحَمَّدٍ وَالحَسَنَ بنَ عِلِىّ وَالقَایئمَ الحُجّةَ المَهدِىّ صَلَواَتُ اللهِ عَلَیهِم ائمَّةُ المُومِنِینَ وَحُجَجُ اللهِ عَلىَ الخَلقِ اجمَعِینَ وَاَیئمَّتَکَ اَئمّةُ هُدِىَ بِهِم اَبراَرُ یَا فُلانَ بنَ فُلاَن
Həl əntə ələl-əhdil-ləzi farəqtəna ələyhi min şəhadəti ənla ilahə illəllahu vəhdəhula şərikə ləhu və ənnə Muhəmmədən səlləllahu ələyhi və alihi əbduhu və rəsuluhu və səyyidun-nəbiyyinə və xatəmul-mursəlinə və ənnə Əyiyyən Əmirul-mo’mininə və səyyidul-vəsiyyinə və imamuniftərəzəllahu taətəhu ələl-aləmin və ənnəl-Həsənə vəl-Huseynə və Əliyyəbnəl-Huseyni və Muhəmmədəbnə Əliyyin və Cəfərəbnə Muhəmmədin və Musəbnə Cəfərin və Əliyyəbnə Musa və Muhəmmədəbnə Əliyyin və Əliyyəbnə Muhəmmədin vəl-Həsənəbnə Əliyyin vəl Qaiməl-Huccətəl-Məhdiyyə sələvatullahi ələyhim əimmətul-mu’mininə və hucəcullahi ələl-xəlqi əcməin və əimmətukə əimmətu hudən əbrarun ya fulanəbnə fulan (“filan”) əvəzinə meyyitin adı və atasının adı deyilir.)
Sonra deyilir:
اِذا اَتَاکَ المَلَکَانِ المُقَرَّبَانِ رَسُولَینِ مِن عِندِاللهِ تَبَارَکَ وَتَعَالىَ وَسَألاَکَ عَن رَبِّکَ وَعَن نَبِیِّکَ وَعَن دِینِکَ وَعَن کِتَابِکَ وَعَن قِبلَتِکَ وَعَن اَئمَّتِکَ فَلاَتَخَف وَلاَتَحزَن وَقُل فِى جواَبِهِمَااللهُ رَبىِّ وَمُحمَّدًُ صَلَّىاللهُ عَلَیهِ وَآلِهِ نَبیِّىِ وَالاِسلاَمُ دِینِیَ والقُراَنُ کِتَابِى وَالکَعبةُ قِبلَتىِ وَاَمِیرُ المُؤْمِنِینَ عَلِىُّ بنُ اَبِى طَالِبٍ علیه السلام اِمَامِى وَالحَسَنُ بنُ عَلَىٍّ المُجتَبىَ علیه السلام اِمَامِى وَالحُسَینُ بنُ عَلِىٍّ الشَّهِیدُ بِکَربَلاَ علیه السلام اِمَامِى وَعَلِىٌّ زَینُ العَابِدِینَ علیه السلام اِمَامِى وَمُحَمَّدًُ البَاقِرُ علیه السلام اِمَامِى وَجَعفَرًُ الصَّادِقُ علیه السلام اِمَامِى وَمُوسَى الکاَظِمُ علیه السلام اِمَامِى وَعَلِىُّ الرِّضَا علیه السلام اِمَامِى وَمُحَمَّدًُ الجَواَدُ علیه السلام اِمَامِى وَعَلِىًُّ الهاَدِى علیه السلام اِمَامِىوَالحَسَنُ العَسکَرىِ علیه السلام اِمَامِى وَالحُجَّةُ المُنتَظَرُ علیه السلام اِمَامِى هَوُلاَءِ صَلَوَاتُ اللهِ عَلَیهِم اَجمَعِینَ اَئِمَّتِى وَساَدَتىِ وَقَادَتِى وَشُفَعَائی بِهِم اَتَوَلَّى وَمِن اَعدائهِم اَتَبَرَّءُ فِى الدُنْیَا وَالاَخِرَةِ ثُمَّ اعلَم یَا فُلاَنَ بنَ فُلاَن
İza ətakəl-mələkanil-muqərrəbani və rəsuləyni min indillahi təbarəkə və təala və səəlakə ən rəbbikə və ən nəbiyyikə və ən dinikə və ən kitabikə və ən qiblətikə və ən əimmətikə fələ təxəv vələ təhzən və qul fi cəvabihima Allahu Rəbbi və Muhəmmədun səlləllahu ələyhi və alihi nəbiyyi vəl-İslamu dini vəl-Qur’anu kitabi vəl-Kəbətu qibləti vəl-Əmirəl-mö’mininə Əliyyubnu Əbi Talibin imami vəl-Həsənubnu Əliyyinil-Muctəba imami vəl-Huseynubnu Əliyyiniş-şəhidu bi-Kərbəla imami və əliyyun Zəynul-Abidinə imami və Muhəmmədunil-Baqiru imami və Cəfərunis-Sadiqu imami və Musəl Kazimu imami və Əliyyunir-Riza imami və Muhəmmədunil-Cəvadu imami və Əliyyunil-Hadiyyu imami vəl-Həsənul Əskəriyyu imami vəl-Huccətul muntəzəru imami həulai sələvatullahu ələyhim əcməinə əimməti və sadəti və qadəti və şufəai bihim ətəvəlla və min ə’daihim ətəbərruu fid dünya vəl axirəti summə’ləm ya fulanəbnə fulan (“filan”) əvəzinə meyyitin adı və atasının adı deyilir.”
Sonra deyilir:
اِنَّ اللهَ تَبَارَکَ وَتَعَالَى نِعمَ الرَّبُّ وَاَنَّ مُحَمَّداً صَلًى اللهُ عَلَیهِ وَآلِهِ نِعمَ الرَّسُولُ وَاَنَّ عَلِىَّ بنَ اَبِى طاَلِبٍ وَاَولاَدَهُ المَعصُومِینَ الاَئمَّةَ الاِثنىَ عَشرَ نِعمَ الاَئِمَّةُ وَاَنَّ مَاجَاءَ بِهِ مُحَمَّدًُ صَلَّى اللهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ حَقٌّ وَاَنَّ المَوتَ حَقٌّ وَسُؤاَلَ مُنکَرٍ وَنَکِیرٍ فِى القَبرِ حَقٌّ وَالبَعثَ حَقٌّ وَالنُّشُورَ حَقٌّ وَالصِّراطَ حَقٌّ وَالمِیزاَنَ حَقٌّ وَتَطاَیُرَ الکُتُبِ حَقٌّ وَاَنَّ الجَنَّةَ حَقٌّ وَالناَّرَ حَقٌّ وَاَنَّ السَّاعَةَ آتِیَةُ لاَرَیبَ فِیهَا وَاَنَّ اللهَ یَبعَثُ مَن فِى القُبُورِ
İnnəllahə təbarəkə və təala ni’mər rəbbu və ənnə Muhəmmədən səlləllahu ələyhi və alihi nimər rəsulu və ənnə Əniyyəbnə Əbi Talibin və əvladul-məsuminəl-əimmətəl-isna əşərə niməl-əimmətu və ənnə maca əbihi Muhəmmədun səlləllahu ələyhi və alihi həqqun və ənnəl-məvtə həqqun və sualə munkərin və nəkirin fil-qəbri həqqun vəl-bəsə həqqun vən-nuşurə həqqun və siratə həqqun vəl-mizanə həqqun və tətayurəl-kutubi həqqun və ənnəl-cənnətə həqqun vən-narə həqqun və ənnəs-saətə atiyətun-la rəybə fiha və ənəllahə yəbəsu mən fil-qubur.” Sonra deyilir: “Əfəhimtə ya fulan (“filan”) əvəzinə meyyitin adı çəkilir) sonra deyilir:
ثَبَّتَکَ اللهُ بِالقولِ الثَابِتِ وَهَداَکَ اللهُ اِلى صِراَطٍ مُستَقِیمٍ عَرَّفَ اللهُ بَینَکَ وَبَینَ اَولِیَاءِکَ فِى مُستَقَرٍّ مِن رَحمَتِهِ
“Səbbətəkəllahu bil-qəvlis-sabiti və hədəkəllahu ila siratin mustəqimin ərrəfəllahu bəynəkə və bəynə əvliyaikə fi mustəqərrin min rəhməti.” Sonra deyilir: “Əllahummə cafil-ərzə ən cənbəyhi və əs’id biruhihi iləykə vəl-ləqhihi minkə bürhanən Allahummə əffəkə əffəkə.”
11. Qəbir düzbucaqlı formasında düzəldilir və yerdən dörd barmaq qaldırılır. Onun üzərinə nişan qoyulur ki, tanınsın. Qəbirin üzərinə su səpilir və su səpdikdən sonra orada iştirak edənlər əllərini qəbrə qoyub barmaqlarını açılmış vəziyyətdə torpaqa daxil edirlər, yeddi dəfə “İnna ənzəlna” surəsini oxuyurlar. Sonra meyyit üçün bağışlanma dilənilir.
12. Sonra bu dua oxunur:
اَللَّهُمَّ جَافِ الاَرضَ عَن جَنبَیهِ واصعَد بِرُوحِهِ اِلَیکَ وَلَقِّه مِنکَ بُرهَانًا اللَّهُمَّ عَفوَکَ عَفوَکَ
Allahummə cafil-ərzə ən cənbəyhi və əsid iləykə ruhəhu vəl-ləqhihi minkə rizvanən və əskin qəbrəhu min rəhmətikə ma tuğnihi bihi ən rəhməti mən sivak.”


Məsələ 589: Əzadarlıq sahiblərinə başsağlığı vermək müstəhəbdir. Amma əzadarlıqdan bir müddət ötmüşsə və müsibət yaddan çıxmışsa başsağlığı ilə müsibəti yada salmamaq üçün bu işi tərk etmək daha yaxşıdır. Yaxşı olar ki, meyyitin əhlinə üç gün təam göndərilsin.


Məsələ 590: Yaxşı olar ki, insan qohumlarının, xüsusilə övladının ölümü müqabilində səbirli olsun, hər dəfə meyyiti yada salanda “İnna lillahi və inna iləyhi raciun” söyləsin və meyyit üçün Qur’an oxuyub bağışlanma diləsin.


Məsələ 591: Bir şəxsin ölümünə görə üzü və bədəni cırmaq, yaralamaq olmaz. Ata və qardaşdan başqa ölənlər üçün yaxanı cırmağa da icazə verilmir.


Məsələ 592: Əgər kişi öz zövcəsinin və ya övladının ölümünə görə libasını cırarsa və ya qadın meyyitin əzadarlığında üzünü cırarsa (belə ki, qan gəlsin), saçını yolarsa, vacib ehtiyata əsasən, and kəffarəsi kimi kəffarə versin, yə’ni bir bəndə azad etməli, ya on fəqirə təam verməli, ya da onları geyindirməlidir. Hətta üzünü cırarkən qan gəlməsə bu göstərişə əməl etsin.


Məsələ 593: Vacib ehtiyat budur ki, meyyitə ağlayarkən səs qaldırılmasın, fəryad çəkilməsin.


Vəhşət namazıDəfnin hökmləri
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Lotus
Mitra
Nazanin
Titr
Tahoma