کتاب امر به معروف و نهی از منکر - جلسه 026 - 98/11/20

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

صفحه کاربران ویژه - خروج
مرتب سازی بر اساس
 

کتاب امر به معروف و نهی از منکر - جلسه 026 - 98/11/20

گفتیم که قبل از این بحث به سراغ فرق بین گناهان صغیره و کبیره می رویم و گفتیم: معروف میان بزرگان این است که هر گناهی که در کتاب الله به آن وعده ی عذاب داده شده است کبیره است

موضوع: نهی از منکر در صغائر

بحث در این است که آیا نهی از منکر، گناهان صغیره را شامل می شود یا نه.

گفتیم که قبل از این بحث به سراغ فرق بین گناهان صغیره و کبیره می رویم و گفتیم: معروف میان بزرگان این است که هر گناهی که در کتاب الله به آن وعده ی عذاب داده شده است کبیره است. معنای آن این است که غیر آن، صغیره محسوب می شود. این در حالی است که گناهانی داریم که کبیره است ولی در قرآن به آنها اشاره نشده است.

سپس کلام محقق یزدی در عروه را نقل کردیم که چهار معیار برای شناخت گناهان کبیره معرفی کرده بود.

صاحب جواهر در اینجا می فرماید: المعروف كون الكبيرة كل ذنب توعد الله عليه تعالى بالعذاب في كتابه العزيز ، بل في الرياض هو الذي عليه المشهور من أصحابنا (بنا بر این صاحب ریاض ادعای شهرت می کند) بل عن بعضهم أنه لم يجد فيه قولا آخر... نعم فی مفتاح الکرامة قیل انها کل ذنب رتّب علیه الشارع الحد (مثلا شارع برای قوادت حد قرار داده است و حال آنکه این گناه در قرآن ذکر نشده است.) او صُرح فیه بالوعید و قیل: هي كل معصية تؤذن بقلة اعتناء فاعلها بالدين، وقيل: كلما عُلمت حرمته بدليل‌ (یعنی حرمتش با دلیل خاص ثابت شده باشد.)[1]

نقول: به نظر ما گناه کبیره آن چیزی است که از نظر شارع یا از نظر اهل شرع (متشرعه) کبیر باشد. این گناه نشانه هایی دارد که از جمله این است که برای آن وعده ی عذاب داده شده باشد یا برای آن در شرع حدی مشخص بیان شده باشد.

و اما اصل مسأله: آیا نهی از منکر مخصوص گناهان کبیره است یا گناهان صغیره را نیز شامل می شود؟

پاسخ این است که ادله ی نهی از منکر اطلاق دارد. موضع ادله ی نهی از منکر صرفا «منکر» و می دانیم گناه صغیره نیز مانند کبیره «منکر» به حساب می آید.

همان طور که «معروف» نیز گاه مهم و کبیره است مانند نماز و حج و گاه صغیره است مانند: جوابِ سلام.

در اینجا اشکال مهمی وجود دارد و آن اینکه ممکن است کسی ایراد کند که وقتی خداوند در قر آن در مورد صغیره وعده ی عفو داده است، دیگر صغیره از منکر بودن بیرون می آید و نهی از منکر آن را شامل نمی شود.

به عنوان نمونه خداوند می فرماید: ﴿إِنْ تَجْتَنِبُوا كَبائِرَ ما تُنْهَوْنَ عَنْهُ نُكَفِّرْ عَنْكُمْ سَيِّئاتِكُمْ وَ نُدْخِلْكُمْ مُدْخَلاً كَريماً﴾[2]
پاسخ این است که:

اولا: این مربوط به کسی است که از تمامی گناهان کبیره اجتناب کند که افراد نادری این گونه اند. بنا بر این اگر کسی گاه غیبت کرده باشد و گناهانی مانند آن را انجام دهد مشمول این اشکال نیست و آیۀ محل بحث که عفو از صغائر است آنها را شامل نمی شود.

ثانیا: گاه فرد چون کبائر را ترک کرده است، عمدا و از روی علم به سراغ صغیره می رود و آن را انجام می دهد. ولی گاه هرچند کبائر را ترک کرده است صغیره از روی غفلت و غلبه ی هوای نفس از او سر می زند. عمل فرد اول یقینا منکر است و آیه آن را شامل نمی شود.

نتیجه اینکه امر به معروف و نهی از منکر تمامی معروف ها و تمامی منکرها را شامل می شود چه کبیره باشند یا صغیره. دلیل ما عموم اطلاقات امر به معروف و نهی از منکر است. همچنین دلیل عقل که برای این دو واجب اقامه کردیم این مورد را شامل می شود.

(مسألة 15): لو شرع في مقدّمات حرام بقصد التوصّل إليه، فإن علم بموصليّتها يجب نهيه عن الحرام، و إن علم عدمها لا يجب، إلّا على القول بحرمة المقدّمات أو حرمة التجرّي، و إن شكّ في كونها موصلة فالظاهر عدم الوجوب، إلّا على المبنى المذكور.[3]

تا به حال بحث ذی المقدمه بوده است و اکنون امام قدس سره بحث مقدمات را مطرح می کند.

مقدمه گاه موصله است مثلا فرد مقدمات خوردن شراب را فراهم می کند و شراب را نیز می نوشد و گاه موصله نیست یعنی بعد از انجام مقدمات موفق به انجام ذی المقدمه نمی شود.

موصله هم بر دو قسم است: گاه به قصد ایصال است و گاه بدون قصد ایصال. که بحث است کدام یک از اقسام مقدمات حرام است.

اگر مقدمه موصله باشد و هم به قصد ایصال، حرام است و نهی از منکر آن را شامل می شود.

ولی اگر بدانیم که مقدمه، موصله نیست نهی از منکر آن را شامل نمی شود مگر اینکه قائل باشیم مقدمات حرام نیز حرام است. یا اینکه بگوییم تجری حرام است. تجری آن است که انسان جرأت کند مقدمات را انجام دهد به این نیّت که حرام را انجام دهد. (البته انجام خود گناه نیز تجری محسوب می شود زیرا فرد در مقابل خدا جرأت به خرج داده است ولی در اصطلاح غالبا به تجری در انجام مقدمات اطلاق می شود.)

اگر هم شک داشته باشیم مقدمات، موصله است یا نه، ظاهر این است که نهی از منکر واجب نیست مگر اینکه بگوییم: مقدمات حرام، حرام است و یا تجری نیز حرام می باشد.

ان شاء الله در جلسه ی آینده این بحث را ادامه می دهیم.


پی نوشت:
                          
    
تاریخ انتشار: « 1398/11/19 »
فهرست نظرات
*متن
*کد امنیتی http://makarem.ir
تعداد بازدیدکنندگان : 5436