کتاب امر به معروف و نهی از منکر - جلسه 055 - 99/08/26

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

صفحه کاربران ویژه - خروج
مرتب سازی بر اساس
 

کتاب امر به معروف و نهی از منکر - جلسه 055 - 99/08/26

از حضرت ولی عصر (عج) روایت است که می فرماید: إِنَّا غَيْرُ مُهْمِلِينَ‌ لِمُرَاعَاتِكُمْ وَ لَا نَاسِينَ لِذِكْرِكُمْ

بحث اخلاقی:

از حضرت ولی عصر (عج) روایت است که می فرماید: إِنَّا غَيْرُ مُهْمِلِينَ‌ لِمُرَاعَاتِكُمْ وَ لَا نَاسِينَ لِذِكْرِكُمْ[1]

یعنی ما مراعات کردن شما را فراموش نمی کنیم و به یاد شما هستیم و در پشت پرده ی غیبت از شما مراقبت می کنیم.

معروف این است که انتظار ظهور ولی عصر (عج) مایه ی امید است. هر امتی ممکن است نا امید شود ولی شیعه که امیدوار به امامی است که از نظرها غائب است و روزی ظهور می کند نا امید نمی شود.

از فلسفه های انتظار این است که انسان آماده باشد. کسی که انتظار ورود مهمانی را می کشد آماده ی پذیرایی می شود و اگر کسی انتظار رفتن به سفر را داشته باشد برای سفر آماده می گردد. بنا بر این انتظار برای ظهور سبب تربیت و آمادگی جمعیت شیعه است و این یک افتخار بزرگ برای شیعیان محسوب می شود.

کسی که انتظار ظهور یک حکومت جهانی که طرفدار عدالت است را می کشد خود را باید اصلاح کند و در خود آمادگی پذیرش چنین حکومتی را ایجاد نماید. چنین حکومتی دشمنِ بَدان و دوستِ خوبان است بنا بر این انسان اگر بد باشد نمی تواند انتظار حکومتی را بکشد که دشمنِ بَدان است.

منتها در حدیث فوق علاوه بر اینکه ما انتظار آمدن حضرت را می کشیم نکته ی جدیدی وجود دارد و آن این است که آن امامی که پشت پرده ی غیبت است به فکر ما است و ما را مراعات می کند و از یاد نمی برد. لابد برای ما دعا می کند و لابد ما را از عنایات و امدادهای غیبیة بهره مند می سازد. او در مشکلات ما را تنها نمی گذارد و در برابر دشمن ما را رها نمی کند. به همین دلیل گاه پیچیدگی هایی در زندگی انسان ایجاد می شود که هیچ راه حلی برای آن پیدا نمی شود و بعد انسان می بیند مشکلش از جایی که فکرش را نمی کرد حل شد و این نشان می دهد که حضرت به کفر ماست.

البته همان گونه که حضرت ما را فراموش نمی کند ما هم نباید او را فراموش کنیم و این سبب می شود که عنایت حضرت به ما بیشتر شود.

هنگامی که انسان می داند ولیّ و سرپرست دارد موجب می شود هرگز مأیوس نشود و هر قدر در سختی و مشکلات باشد جایی برای مأیوس شدن در او نباید وجود داشته باشد.

البته در این روایت نیامده است که حضرت هنگامی به فکر ما هست که ما هم به فکر او باشیم این روایت مطلق است و در هر صورت حضرت به یاد ماست حتی اگر ما به یاد او نباشیم ولی واضح است که اگر ما هم به یاد حضرت باشیم از عنایات حضرت بیشتر بهره مند می شویم.

بحث فقهی:

موضوع: عدم لزوم این شرط/ شرطیت اصرار در انجام منکر و ترک معروف/ امر به معروف و نهی از منکر

موضوع عام: امر به معروف و نهی از منکر

موضوع خاص: شرطیت اصرار در انجام منکر و ترک معروف

موضوع اخص: عدم لزوم این شرط

بحث در شرط سوم از شرایط امر به معروف و نهی از منکر است و آن این است که فاعل منکر در انجام آن اصرار داشته باشد و همچنین تارک معروف بر ترک آن.

اکثر این مسائل در کتب علماء دیگر ذکر شده است.

گفته شده است که مرحوم مقدس اردبیلی و آیت الله خوئی (همانند نظر ما) با این مسأله مخالف هستند.

مرحوم اردبیلی می فرماید: ولو لا توهم الإجماع، (که اگر احتمال می دهیم در آینده منکر را انجام دهد واجب است الآن او را نهی از منکر کنیم) لكان القول بعدم الوجوب مع عدم الفعل مطلقا متوجها، (مفهوم آن این است که در این صورت نهی از منکر واجب نیست زیرا الآن که کاری انجام نداده و فردا هم که هنوز نیامده بنا بر این نهی از منکر موضوع ندارد.) إذ ليس هنا الا العزم على فعل حرام وحرمة ذلك غير ظاهر، إذ قد نوقش في تحريمه فكيف في وجوب النهي عن ذلك.[2]

نقول: قول ایشان در مورد این است که عزم بر فعل منکر اثر ندارد و موجب نهی از منکر نمی شود زیرا نهی از عزم لازم نیست. بنا بر این در کلام ایشان سخنی از اصرار و عدم اصرار نیست بلکه سخن از تأثیر عزم و عدم عزم در لزوم نهی از منکر است.

ولی ما همان طور که گفتیم بحثی در حرمت و عدم حرمت عزم نداریم بلکه می گوییم آن منکری که در آینده می خواهد انجام شود را باید از الآن (از باب طب پیشگیری) جلوگیری کنیم.

نتیجه اینکه عزم، موضوعیت ندارد بلکه طریقیت دارد. مرحوم اردبیلی بحث در موضوعیت عزم می کند ولی ما در طریقیت بحث داریم.

بنا بر این از کلام محقق اردبیلی استفاده نمی شود که ایشان منکر شرطیت اصرار بر منکر باشد.

کلام آیت الله خوئی را هم در منهاج بررسی کردیم و از آن استفاده نکردیم که ایشان منکر این شرط باشند.

البته ما همان طور که گفتیم شرطیت اصرار را قبول نداریم زیرا می گوییم: اگر الآن مشغول منکر است موضوع برای نهی از منکر محقق است و باید او را نهی کرد و اگر عزم بر آینده دارد هنوز موضوع محقق نشده است. بنا بر این اصرار، ترکیبی از انجام عمل در حال و عزم بر آینده است و حکم هر کدام مشخص می باشد و دیگر اضافه بر آن، شرطیت جداگانه ای به نام اصرار نداریم. البته اگر صرف تصمیم به انجام منکر در آینده مصداق اصرار باشد که آن هم به نظر ما محل بحث می باشد.

امام قدس سره در اولین مسأله می فرماید:

مسألة 1 - (فرع اول) لو ظهرت منه أمارة الترك فحصل منها القطع (مثلا ظرف شراب را شکست و بر خودش لعنت فرستاد) فلا اشكال في سقوط الوجوب، وفي حكمه الاطمئنان، (فرع دوم) وكذا لو قامت البينة عليه (دو شاهد عادل بر ترک خبر دهند) إن كان مستندها المحسوس (زیرا بینه باید حسی باشد و مراد این است که بینه از همان امارات و نشانه های بر ترک خبر می دهد) أو قريب منه، (این بخش ابهام دارد که مراد به قریب به حس به چه معنا است.) وكذا لو أظهر الندامة والتوبة.[3]

این مسأله را در جلسه ی گذشته مطرح کردیم و در این مسأله نیز چیزی اضافه بر عزم وجود ندارد زیرا الآن که نشانه های ترک در او ظاهر است و منکر را مرتکب نمی شود و در آینده هم مشخص است که عزم بر ترک دارد.


پی نوشت:
                       
    
تاریخ انتشار: « 1399/08/24 »
فهرست نظرات
*متن
*کد امنیتی http://makarem.ir
تعداد بازدیدکنندگان : 8541