پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی

صفحه کاربران ویژه - خروج
مرتب سازی بر اساس
 

کاشت درخت میوه در حیاط مسجد [ساخت، بازسازی و توسعه مسجد ]

پرسش : حیاط مسجدی در روستایی فضای خالی و وسیعی دارد، آیا کاشتن درختان میوه و بی میوه در این حیاط اشکال دارد؟ آبیاری آن‌ها با آب مسجد حکمش چگونه است؟
پاسخ : آنچه به نفع مسجد باشد مانعی ندارد.

حکم مسجد خراب‌شده یا متروکه [ساخت، بازسازی و توسعه مسجد ]

پرسش : چنانچه مسجدی خراب شود یا درجایی واقع شود که قابل‌استفاده نیست مثلاً در بیابان یا در روستایی که قابل سکنه نیست باشد، میتوان‌ تخریب نمود و زمین آن را فروخت یا در جاده و خیابان قرارداد؟
پاسخ : تخریب و فروش مسجد جایز نیست و بايد اطراف آن را ديوار بکشند تا در صورت نياز، رهگذران از آن استفاده کنند، حکم مسجد را دارد و چنانچه خودش هم خراب شود باز نمی‌توانند زمين آن را بفروشند يا داخل ملك و جاده نمایند.

وظیفه کسانی که مسجدی را تخریب کرده‌اند [ساخت، بازسازی و توسعه مسجد ]

پرسش : عدّه‌ای از مردم بدون هماهنگى و مجوز مسجدی را خراب کرده‌اند، وظیفه‌ی آن‌ها چیست؟
پاسخ : آن‌ها موظّف‌اند مسجد را تعمیر کنند و به‌صورت اولیه یا بهتر از آن درآورند، مگر اینکه دیگران عهده‌دار این کار شوند.

دور ریختن خاک مسجد [ساخت، بازسازی و توسعه مسجد ]

پرسش : آیا میتوان‌ خاک مسجد را به‌جای دیگری انتقال داد، در صورت خراب کردن چه حکمی دارد؟
پاسخ : بردن خاک و ریگ از مسجد به‌جاى دیگر جایز نیست و باید در همان مسجد یا مساجد دیگر مصرف شود یا فروخته شود، اما اگر مساجد نیاز نداشته و قابل‌فروش هم نیست دور ریختن آن اشکالی ندارد.

حکم ساخت و تعمیر مسجد [ساخت، بازسازی و توسعه مسجد ]

پرسش : ساختن یا تعمیر مسجد چه حکمی دارد؟ اگر در مناطقی مسجد زیاد وجود داشته باشد، ساخت مجدد مسجد چه حکمی دارد؟
پاسخ : ساختن مسجد مستحب است و هرقدر در جاى مناسب‌تر و بهترى باشد كه مسلمانان از آن بيشتر استفاده كنند بهتر است. تعمير مسجد نيز مستحب است و از بهترين كارها است و اگر مسجد طورى خراب شود كه تعمير آن ممكن نباشد مى‏توانند آن را به کلی خراب كنند و دوباره بسازند و اگر در منطقه‌ای مسجد به مقدار نیاز وجود دارد، مؤمنین و مؤمنات به بناهاى خیر دیگر که موردنیاز مردم است، بپردازند که ان‌شاءالله ثوابش کمتر از مسجد نخواهد بود، یا به مناطق محروم و نیازمند توجّه کنند.

احداث وضوخانه در مسجد [ساخت، بازسازی و توسعه مسجد ]

پرسش : در میان مسجدی حوضى جهت وضو احداث گردیده است، اینک به علّت کثرت جمعیت و عدم مراعات بهداشت و مانند آن، می‌خواهند حوض مذکور را بردارند و در یک‌گوشه مسجد وضوخانه‌ای بسازند، آیا این کار جایز است؟
پاسخ : اگر از بین بردن حوض به نفع مسجد و نمازگزاران است، اشکالى ندارد، همچنین ساختن وضوخانه براى وضو گرفتن در گوشه‌ای از مسجد، آن‌هم به‌شرطى که در بالا آمد، مانعى ندارد.

تصرفات در مسجدی که وقف نامه يا سندى كه گوياى حدود آن باشد ندارد [ساخت، بازسازی و توسعه مسجد ]

پرسش : مسجدى هست که هیچ‌گونه وقف نامه يا سندى كه گوياى حدود مسجد باشد ندارد. در سال‌هاى اخير ايوان مسجد نيز ـ بدون این‌که صيغه خاصی خوانده باشند ـ به فضاى مسجد ملحق گرديده است. حال با توجّه به این‌که يكى از هیئت‌های مذهبى شهرستان با تلاش برادران و جوانان ولايى آن خطه، در مسجد مذكور برنامه‌هاى دينى و مذهبى برپا كرده و مورد استقبال همشهريان قرارگرفته، مستدعى است حكم شرعى دو سؤال ذيل را تبيين فرماييد: الفآیا فضاى حياط مسجد، در حكم مسجد است؟ ببا توجّه به این‌که علم به مسجد بودن ايوان سابق نداريم و دراین‌باره ظهور عرفى نيز وجود ندارد، ايوان ملحق شده به مسجد چه حكمى دارد؟
پاسخ : ظهور عرفى مساجد در این‌گونه مناطق اين است كه ايوان و حياط مسجد (جز در مواردى كه قرينه‌اى برخلاف قائم باشد) جزء مسجد است.

ساختن مسجد در قبرستان و نمازخواندن در آنجا [ساخت، بازسازی و توسعه مسجد ]

پرسش : آیا میتوان‌ در محلی که قبرستان بوده است مسجد ساخت؟ اگر قبور علما در آن قبرستان باشد چه حکمی دارد؟ نمازخواندن در آن جایز است؟
پاسخ : در صورتی میتوان‌ قبرستان را تبدیل به مسجد کرد که در حال حاضر به‌هیچ‌وجه اجازه دفن در آنجا ندهند و ساختن مسجد موجب نبش قبر، مخصوصاً قبور علما نشود؛ ولی نمازخواندن در آن مسجد به‌هرحال جایز است.

تخریب مسجد به جهت توسعه و بازسازی و تبدیل به احسن آن [ساخت، بازسازی و توسعه مسجد ]

پرسش : در مورد بازسازی و تعمیر مسجد سه سؤال مطرح است: الف: اگر مسجدی نیاز به توسعه یا تعمیر داشته باشد، میتوان‌ خراب نمود و توسعه داد یا تعمیر نمود؟ ب: آیا اگر مسجد در حال ساخت باشند و بخواهند برای محکم‌کاری دوباره خراب نمایند و بسازند، جایز است؟ ج: آیا تبديل به أحسن کردن مساجد جايز است؟
پاسخ : الف: مسجدى كه خراب نشده و قابل‌استفاده است اگر نياز به توسعه دارد و این کار به نفع نمازگزاران است، میتوان‌ آن را خراب كرد و بهتر و بزرگ‌تر ساخت. ب: درصورتی‌که کارشناسان تائید کنند میتوان‌ آن را بازسازی کرد. ج: اگر به معني فروختن آن و خريدن مکان جديد براي مسجد است، جايز نيست ولي تخریب و بازسازي به سبک روز که به نفع نمازگزاران باشد مانعي ندارد و اگر ضایعاتی دارد که قابل‌استفاده در همان مسجد یا در مساجد دیگر نیست، مجاز هستید آن را به فروش رسانده و در همان مسجد مصرف کنید.

قطع درخت برای توسعه مسجد [ساخت، بازسازی و توسعه مسجد ]

پرسش : چنانچه مسجدی کوچک بوده و برای برگزاری مجالس دینی و نماز جماعت مخصوصاً در ایام ماه رمضان مشکلاتی را داشته و نیاز به توسعه داشته باشد، آیا میتوان‌ باغچه‌ای که در کنار آن است و داخل آن درخت میوه وجود دارد و وقف نامه‌ی خاصی را ندارد، به مسجد اضافه نمود و ملحق به مسجد کرد؟
پاسخ : چنانچه باغچه متعلّق به مسجد است و توسعه مسجد براى نمازگزاران لازم است، قطع درخت مزبور اشکال ندارد.

ساخت مسجد در زمین غصبی [ساخت، بازسازی و توسعه مسجد ]

پرسش : در مورد زمین مسجد چند سؤال مطرح است: الف: مسجدی در چند سال قبل ساخته‌شده است که زمین آن را ارگان‌ها واگذار نموده‌اند، اما بعداً مالکان اصلی آن ادعا می‌کنند که زمین را به‌زور از آن‌ها گرفته‌اند، اگر یکی از آن‌ها راضی نباشد حکم نمازخواندن در آن مسجد چه حکمی دارد؟ ب: اگر زمینی را بدون رضایت صاحبش به مسجد ملحق نمایند، چه حکمی دارد؟ ج: اگر زمینى غصبى به‌مرور ایّام به‌صورت مسجد درآمده باشد، آیا میتوان‌ بالاى آن، طبقات دیگرى ساخت؟ مثلاً در طبقه اوّل ساختمان مسکونى و در دوّم کتابخانه عمومى و در طبقه سوّم درمانگاه ساخت؟
پاسخ : الف: درصورتی‌که ادعای آن شخص با دلیل قطعی ثابت نشده باشد نمازخواندن در آن مسجد اشکالی ندارد. ب: معمولاً کسی بدون اجازه صاحب زمین آن را به مسجد ملحق نمی‌کند ولی اگر الحاق بدون اجازه صورت گرفت، جایز نیست و نماز نخوانند. ج: هرگاه زمین به‌طور یقین غصبى باشد، هیچ‌یک از این تصرفات درست نیست.

عدم ضرورت ساخت مناره و گلدسته برای مسجد [ساخت، بازسازی و توسعه مسجد ]

پرسش : آیا ساخت مناره و گلدسته برای مسجد ضروری است؟
پاسخ : ضروری نیست ولی اگر باعث شکوه مسجد شود کار خوبی است.

ساخت مغازه در زمین مسجد [ساخت، بازسازی و توسعه مسجد ]

پرسش : اگر از ابتدا براى مسجد چند مغازه در نظر بگيرند چه حكمى دارد؟
پاسخ : مانعى ندارد ولى موردبحث درجایی است كه زمين به‌عنوان مسجد اختصاص‌یافته و بعداً می‌خواهند چنين كارهايى در آن انجام دهند مثلاً در آن اتاق يا زيرزمين جديدى را براى اجاره دادن بسازند، همچنين بايد توجه داشت این‌گونه دخل و تصرفات در مساجد و ديگر موقوفات، ممكن است آن‌ها را در معرض تلف قرار دهد و موجب سلب خاصيت آن‌ها شود.

تجاری‌سازی بخشی از مسجد [ساخت، بازسازی و توسعه مسجد ]

پرسش : آیا میتوان‌ بخشی از مسجد مثل زیرزمین آن را تبدیل به آشپزخانه نموده یا در بازسازی، چند مغازه درست کرده و اجاره داده شود؟
پاسخ : اجاره دادن مساجد تحت هيچ عنوآنجايز نيست؛ توضیح آنکه گاهى قسمتى از مسجد را تبديل به منبع درآمدى براى مسجد می‌کنند؛ مثلاً زيرزمين آن را به آشپزخانه تبديل می‌کنند و كرايه می‌دهند يا در بازسازى مسجد چند مغازه درست می‌کنند كه درآمد آن‌ها را صرف مسجد می‌کنند، این‌ها هیچ‌کدام ازنظر شرعى جايز نيست، نه مسجد را میتوان‌ اجاره داد و نه میتوان‌ از آن مغازه‌ای جدا كرد و نه زيرزمين آن را میتوان‌ به‌عنوان آشپزخانه و... كرايه داد چون زمين مسجد هر چه پايين هم برود بازهم جزء مسجد است و احكام مسجد را دارد. البته اگر اين تغييرات را بدون اجازه انجام دادند ما نمی‌گوییم آن را تخريب كنند ولى بايد از خود آن براى مسجد استفاده شود نه از درآمد آن. مثلاً اگر مغازه ایست، درب بيرونى آن را مسدود كنند و درى از داخل براى آن باز كنند تا به‌عنوان اتاقى براى مسجد مورداستفاده قرار گيرد، در ضمن باید توجه داشت که اگر از اول نیت ساخت مغازه و مانند آن را داشته باشند، این کار مانعی ندارد.

جواز احداث اماکن موردنیاز مسجد [ساخت، بازسازی و توسعه مسجد ]

پرسش : خیری قطعه زمینى به نام مسجد اهداء نموده است؛ ولى نظر خویش را در مورد احداث ایوان، چایخانه، حیاط و آشپزخانه بیان نکرده است، آیا می‌شود در موقوفه فوق موارد بالا را احداث نمود؟
پاسخ : اگر این امور موردنیاز مسجد است و در عرف محل جزء لوازم مسجد محسوب می‌شود، مانعى ندارد.

ساخت مسجد در زمین موقوفه [ساخت، بازسازی و توسعه مسجد ]

پرسش : در مورد ساخت مسجد در زمین وقف‌شده دو سؤال مطرح است: الف: آیا در زمینى که وقف عزادارى سیّدالشّهدا (علیه‌السلام) شده است میتوان‌ مسجدى احداث کرد؟ ب: نظر حضرت امام خمینی (ره) در مورد مسجدی که در زمین موقوفه ساخته شود این است که احکام مسجد بر آن مترتب نمی‌شود ولی دیوار حکم مسجد دارد. نظر حضرت‌عالی چیست؟
پاسخ : الف: اگر ممکن است از متولی و در صورت نبودن متولی، از حاکم شرع زمین را برای ساختن مسجد اجاره کنند و عدّه‌ای از معتمدین محل پاى این سند را امضا نمایند که فراموش نشود و هرساله مال‌الاجاره آن را صرف مجالس عزادارى سیّدالشّهداء (علیه‌السلام) بنمایند و مدّت اجاره نیز مشخص و محدود باشد که بعد از پایان مدّت، مجدداً اجاره کنند. ب: اگر زمین موقوفه باشد و مسجدی در آن بسازند زمین نمی‌تواند وقف مسجد محسوب شود و اگر ساختمان را وقف مسجد کرده‌اند احتیاط آن است که با آن طبق احکام مسجد عمل شود.

تأسیس دستشویی در مسجد [ساخت، بازسازی و توسعه مسجد ]

پرسش : ساخت دستشویی در زمینی که وقف مسجد شده است چه حکمی دارد؟ اگر شخصی زمینی را واگذار مسجد نماید و سپس مرحوم شود و ما از قصد او باخبر نباشیم میتوان‌ در آن دستشویی ایجاد نمود؟
پاسخ : تأسيس سرويس بهداشتي به دليل کوچک بودن يا تغيير مکان و امثال آن در مساجد چند حالت دارد: از ابتدا در زميني که وقف مسجد کرده‌اند (چون مساجد در عرف امروز همراه با سرويس بهداشتي است) میتوان‌ سرويس بهداشتي ساخت، ولي در مساجد قديمي آنچه جزء مسجد است، مانند صحن يا حياط مساجدي که غالباً در آن نماز می‌خوانند را نمی‌توان تبديل به سرويس بهداشتي کرد و بايد محل ديگري را براي اين منظور تهيه کنند، ولي مناطقي مانند مازندران و آذربايجان که معمولاً در حياط مسجد نماز نمی‌خوانند، هرچند حياط وابسته به مسجد است ولي چون جزء آن يعني محل نماز نيست براي ساخت سرويس مانعي ندارد.

حياط مسجد [ساخت، بازسازی و توسعه مسجد ]

پرسش : حیاط مسجد چه حکمی دارد؟ آیا احکام مسجد نیز در آن جاری می‌شود؟
پاسخ : اگر حياط مسجد را جزء مسجد وقف كنند و در ابتدا صيغه وقف را بر کل آنجارى كنند، حكم مسجد را دارد. امّا اگر بر آن صيغه وقف به‌عنوان مسجد نخوانده‌اند و يا اطلاع نداريم كه چگونه صيغه وقف خوانده‌شده، دو صورت دارد؛ در مناطقى مثل جنوب كشور كه در بعضى فصول از حياط، جهت اقامه نماز و برنامه‌های مسجد استفاده می‌شود، حياط جزء مسجد است؛ امّا در مناطقى مثل شمال كشور كه از حياط مسجد چنين استفاده‌ای نمی‌شود آن را جزء مسجد نمی‌دانیم. به‌عبارت‌دیگر در چنين مواردى اگر حياط مسجد براى اقامه نماز و برنامه‌های مسجد است، جزء مسجد بوده و حكم آن را دارد و الا حکم مسجد را ندارد. به عبارت ديگر در چنين مواردى اگر حياط مسجد براى اقامه نماز و برنامه هاى مسجد است، جزء مسجد بوده و حكم آن را دارد و الّا حکم مسجد را ندارد.

خرید زمین مسجد با وام بانکی [ساخت، بازسازی و توسعه مسجد ]

پرسش : اگر با وام بانک زمینى را براى احداث مسجد بخرند اقساط وام پرداخت نشود آیا بانک می‌تواند براى استیفاى وام خود در زمین مسجد تصرف نماید؟
پاسخ : بانک حق ندارد زمین را به ملک خود درآورد، تنها حق مطالبه وام خود را دارد، مگر اینکه در وام شرط شده باشد که اگر اقساط پرداخت نشود زمین را در اختیار بانک بگذارند، در ضمن باید توجّه داشته باشید که وام باید طبق عقود شرعیّه باشد نه وام توأم با ربا.

ساخت مسجد با مصالح زمین وقفی [ساخت، بازسازی و توسعه مسجد ]

پرسش : آیا مسجدی که آجرش از زمین موقوفه باشد نمازخواندن در آنچه حکمی دارد؟
پاسخ : باید معادل قیمت آن را به موقوفه برگردانند.

تبدیل قسمتی از مسجد به مکان‌های فرهنگی [ساخت، بازسازی و توسعه مسجد ]

پرسش : آیا میتوان‌ مساجد را توسعه داد و قسمتي از آن را به حسينيه، کتابخانه، پايگاه بسيج، خانه عالم يا خانه خادم و امثال آن تغيير دارد؟
پاسخ : از روز اوّل که مسجد را وقف می‌کنند می‌توانند بخشي يا طبقه‌ای را مسجد و بخش يا طبقات ديگر را براي امور ديگري در نظر بگيرند. (الوقوف علي حسب ما يوقفها أهلها) و آنچه را جزء مسجد نمی‌کنند حکم مسجد ندارد پس میتوان‌ بخشي را حسينيه و يا حتي سرويس بهداشتي کرد و بخش ديگر را مسجد به‌شرط اینکه مسجد را آلوده نکند، ولي اگر بعد از وقف و ساخته‌شدن مسجد می‌خواهند بخشي از آن را تغيير دهند يا طبقه‌ای به‌عنوان غير مسجد به آن اضافه کنند در مواردي که مزاحم نمازگزاران نباشد و در شأن مسجد باشد مانند حسينيه و کتابخانه و بسيج و مراسم عزاداري اشکال ندارد ولي درهرحال حکم مسجد را دارد؛ ولي ساخت يا تبديل به خانه عالم و خانه خادم يا محلی براي بانواني که عذر شرعی دارند، جايز نيست.

تبدیل قسمتی از مسجد به آبدارخانه [ساخت، بازسازی و توسعه مسجد ]

پرسش : مسجدى آبدارخانه ندارد، آیا مى‌توان قسمتى از آن را كه مزاحمت براى نمازگزاران ندارد، تبديل به آبدارخانه كرد؟
پاسخ : درصورتی‌که موردنیاز مسجد باشد و مزاحم نمازگزاران نباشد اين كار اشكالى ندارد، امّا احكام مسجد را دارد.

ساخت مسجد با مصالح نجس [ساخت، بازسازی و توسعه مسجد ]

پرسش : ساخت مسجد با مصالح نجس چه حکمی دارد؟
پاسخ : احتیاط آن است که از آن پرهیز شود.

الحاق بخشی از قبرستان به مسجد [ساخت، بازسازی و توسعه مسجد ]

پرسش : مسجدی در کنار قبرستان وجود دارد که قبرستان متروکه نیست، در مورد چنین مسجدی چند سؤال مطرح است: الف: آیا میتوان‌ مسجد را توسعه داد و قسمتی از قبرستان را مسجد قرارداد؟ ب: اگر توسعه داده شد، آیا میتوان‌ به آن مسجد کمک نمود یا در آن کار انجام داد؟ ج: نمازخواندن در این قسمت از مسجد چه حکمی دارد؟
پاسخ : الف: توسعه دادن مسجد به قبرستآنجایز نیست. ب: چنانچه ساخته‌شده است و توسعه بیشتر داده نشود؛ کمک کردن و کار کردن در آن مانعی ندارد. ج: نمازخواندن اشکالی ندارد.

صرف هزینه‌های گزاف برای ساخت مسجد [ساخت، بازسازی و توسعه مسجد ]

پرسش : ساخت مساجد با هزینه گزاف چه حکمی دارد؟
پاسخ : در همه‌چیز باید اعتدال را رعایت نمود.

ساخت مسجد در دانشگاه [ساخت، بازسازی و توسعه مسجد ]

پرسش : با توجّه به التقاطى فکر کردن بعضى از افراد در دانشگاه‌ها، آیا ساخت مسجد در این مکان‌ها ضرورى نیست؟
پاسخ : بی‌شک وجود مساجد در دانشگاه‌ها و در همه‌جا بسیار مؤثر و مفید است و علاقه‌مندان زیادى در دانشگاه‌ها نسبت به مسجد وجود دارد که با ایجاد آن گسترش خواهند یافت.

ساخت محراب مقصوره در مسجد [ساخت، بازسازی و توسعه مسجد ]

پرسش : ساخت محراب مقصوره (محراب مقصوره، غرفه‌ مانندی بود محصور که پیش‌نماز در آن می‌ایستاد) در مسجد چه حکمی دارد؟
پاسخ : مقصوره شرعاً اشکال دارد، زیرا بین امام و مأموم نباید فاصله‌ای باشد.

ساخت مسجد در زمین اهدائی توسط بهایی [ساخت، بازسازی و توسعه مسجد ]

پرسش : اگر یک فرد بهایی زمینی را برای ساخت مصلی ببخشد آیا میتوان‌ مصلی ساخت و نماز جمعه در این مکان صحیح است؟ اگر خود اقدام به تهیه‌ی غذا برای کارگران نماید، آیا کارگرها می‌توانند از آن استفاده نمایند؟ اگر مجبور بودند چه حکمی دارد؟
پاسخ : اشکالی ندارد ولی نباید در کارهای آن دخالتی نماید و دیگران نسبت به تهیه غذای کارگران اقدام نمایند.
تعداد صفحات : 2