پاسخ اجمالی:
پاسخ تفصیلی:
سوال: چرا معاویه امام حسن(ع) را به شهادت رساند؟
جواب: معاویه مى دانست که با وجود امام حسن(علیه السلام) نمى تواند به سادگى به اهداف شوم دراز مدّت خویش و تثبیت خلافت در خاندان اموى دست یابد; مخصوصاً که در پیمان نامه صلح او با امام مجتبى(علیه السلام) آمده بود که معاویه پس از خویش، کسى را براى خلافت معرّفى نکند و کار آن را به مسلمین بسپارد.(1)
از این رو، معاویه براى برداشتن موانع از سر راه خویش و هموار ساختن سلطنت یزید فاسد، دست به جنایت دیگرى زد و امام مجتبى(علیه السلام) را به شهادت رساند. ولى براى در امان ماندن از پى آمد چنین جنایت بزرگى، مخفیانه و با مسموم ساختن آن حضرت، به چنین عملى اقدام کرد.
مطابق نقل جمعى از مورّخان شیعه و سنّى، معاویه به همسر امام حسن(علیه السلام) که دختر اشعث بن قیس(2) بود، پیام داد که اگر وى حسن بن على(علیه السلام) را مسموم سازد، او را به همسرى پسرش یزید درخواهد آورد. معاویه براى جلب اعتماد «جعده دختر اشعث» مبلغ یکصد هزار درهم نیز براى وى فرستاد. دختر اشعث نیز پذیرفت که همسر خود حضرت امام مجتبى(علیه السلام) را مسموم سازد و به شهادت برساند (هر چند معاویه، وى را هرگز به همسرى یزید در نیاورد!).(3)
مورّخ معروف «ابوالفرج اصفهانى» مى نویسد: معاویه مى خواست براى فرزندش یزید از مردم بیعت بگیرد; ولى وجود امام حسن(علیه السلام) و سعد بن ابى وقّاص کار را براى او مشکل مى ساخت، از این رو، هر دوتن را مسموم ساخت.(4)
تأسّف بارتر آن که، وقتى خبر شهادت امام حسن(علیه السلام) به شام رسید، معاویه و دیگر درباریان جنایتکارش خوشحال شدند و به سجده افتادند.(5)
به هر حال، تردیدى نیست که معاویه براى رسیدن به اهداف شوم خود، سعى مى کرد همه موانع را از سر راه خود بر دارد و مسیر را براى «خلافت موروثى آل امیة» هموار سازد که یکى از موانع مهمّ، حضور امام حسن مجتبى(علیه السلام) با آن همه شایستگى ها و عظمت فردى و خانوادگى بود. از این رو، دست خود را به این جنایت عظیم آلوده ساخت و به واسطه زنى دنیاپرست ـ به خیال خویش ـ به هدفش نائل شد.(6)
پی نوشت:
(1) . مناقب ابن شهر آشوب، ج 4، ص 38 و بحارالانوار، ج 44، ص 65. (البتّه مطابق نقل ابن قتیبه در «الامامة و السیاسة» جلد 1، صفحه 184، معاویه تعهّد کرده بود که پس از مرگش، خلافت به امام حسن(علیه السلام)منتقل شود. در این صورت انگیزه معاویه براى به شهادت رساندن آن حضرت، روشن تر است. همین انگیزه را علاّمه امینى در الغدیر، ج 11، ص 9، از ابوالفرج اصفهانى نویسنده کتاب «مقاتل الطالبیین» نقل مى کند; ابن عبدالبرّ نیز در استیعاب، ج 1، ص 438 و 439 مى نویسد: امام حسن(علیه السلام) با وى شرط کرده بود که خلافت پس از معاویه، در اختیار او قرار گیرد).
(2) . براى آگاهى از زندگى و سابقه اشعث، رجوع کنید به: پیام امام امیرالمؤمنین(علیه السلام)، ج 1، ص 644 به بعد (ذیل خطبه نوزدهم).
(3) . رجوع کنید به: کتاب هاى معتبر تاریخى از شیعه و سنّى; مانند: ارشاد مفید، ص 356 و 357; مناقب ابن شهر آشوب، ج 4، ص 47-49; بحارالانوار، ج 44، ص 147; تاریخ الخلفاء سیوطى، ص 214; شرح نهج البلاغه ابن ابى الحدید، ج 16، ص 29; مختصر تاریخ دمشق، ج 7، ص 39; تذکرة الخواص سبط بن جوزى، ص 191 و 192. ابن عبدالبر نیز در استیعاب، ج 1، ص 440 در شرح حال امام حسن(علیه السلام)مى نویسد: گروهى گفته اند که آن زن به دسیسه معاویه و پولى که براى وى فرستاد، آن حضرت را مسموم ساخت (وَ قَالَتْ طائِفَةٌ: کَانَ ذَلِکَ مِنْهَا بِتَدْسِیسِ مُعاوِیَةَ إِلَیْهَا وَ مَا بَذَلَ لَهَا فِی ذلِکَ).
(4) . مقاتل الطالبیین، ص 48.
(5) . الامامة و السیاسة، ج 1، ص 196; عقد الفرید، ج 4، ص 361 و مناقب ابن شهر آشوب، ج 4، ص 49.
(6) . گرد آوری از کتاب: عاشورا ریشه ها، انگیزه ها، رویدادها، پیامدها، زیر نظر آیت الله مکارم شیرازی، ص186.
تا کنون هیچ نظری برای این مطلب درج نشده است.